Denemarken gaat van het slot, maar voor de antilockdownbeweging is er niets te vieren

In Denemarken vervallen deze vrijdag de laatste binnenlandse coronamaatregelen, waarmee het Scandinavische land een van de eerste landen in Europa wordt die alle regels laten varen.

Deze ‘bevrijdingsdag’ is het sluitstuk van een strenge lockdown afgelopen winter, gevolgd door een maandenlange periode waarin de digitale ‘coronapas’ een grote rol speelde. Vrijwel overal, van horeca tot musea en voetbalstadions, moest men sinds april aantonen ingeënt of onlangs negatief getest te zijn.

De strenge maatregelen leidden tot het ontstaan van een voor Deense begrippen grote protestbeweging: Men In Black (MIB). Zo’n vijftien keer ging deze groepering sinds afgelopen herfst de straat op om zich uit te spreken tegen het coronabeleid van premier Mette Frederiksen. Honderden (volgens MIB zelfs duizenden) mensen trokken veelal gekleed in zwarte vesten en bivakmutsen en gewapend met stadionfakkels en protestborden met uiteenlopende klachten en (complot)theorieën door de steden.

Ali Sufi (39), een van de leiders van Men In Black, studeerde sociale wetenschappen en is muziekproducent. Via een videoverbinding noemt hij het wegvallen van de coronaregels „een goede zaak”. „Natuurlijk zijn we blij dat mensen weer van hun vrijheden kunnen genieten.” Maar Sufi is ook bezorgd. „We zijn bang dat de maatregelen in de koude maanden heringevoerd zullen worden – er wordt nu al gesproken over de komst van een nieuwe variant.”

Minder steun

Of en hoeveel invloed Men In Black heeft gehad op het Deense coronabeleid, kan hij niet zeggen. Wel denkt hij het debat te hebben beïnvloed. „Oppositiepartijen bevroegen de eerste maanden de status quo helemaal niet, tot een van onze grootste demonstraties in januari. Daarna gingen liberale partijen vraagtekens zetten bij de proportionaliteit van de maatregelen. Ik weet niet of de regering echt naar onze standpunten luistert, maar ze zijn wel bang dat de beweging groeit.”

De steun van MIB, dat naast het coronabeleid ook demonstreert tegen zaken als de invloed van multinationals, zal afzwakken nu er geen maatregelen meer zijn, erkent Sufi. „Misschien dat die mensen weer terugkomen als de maatregelen ook weer terugkomen.”

De regering-Frederiksen heeft bij de aankondiging van de versoepelingen geen woord vuil gemaakt aan de eventuele invloed van maatschappelijke druk. De autoriteiten stellen dat de versoepelingen mogelijk zijn dankzij de hoge vaccinatiegraad: op dit moment is 82,9 procent van de Denen ouder dan 12 jaar volledig gevaccineerd.

Langzaam versoepeld

Ook is de bevrijdingsdag te danken aan de „sterke epidemische controle” in het land. Niet alleen verbond Denemarken als een van de eerste EU-lidstaten veel vrijheden aan een coronapas, ook heeft het land héél geleidelijk versoepeld. Dat pakte gunstig uit en daarmee onderscheidden de Denen zich van bijvoorbeeld Engeland en Nederland waar hele pakketten maatregelen tegelijk verdwenen.

Voor Ali Sufi is het een bevestiging dat zijn angst voor de terugkeer van maatregelen bewaarheid zal worden

Kijk maar naar de afgelopen weken: 1 augustus verviel de coronapasverplichting voor evenementen buiten en culturele instellingen, tien dagen later sneuvelde de verplichting om 1 meter afstand te bewaren. Weer drie dagen later verdween de mondkapjesplicht in het openbaar vervoer en op 1 september mochten de nachtclubs hun deuren weer openen (mét coronapas) en verviel onder meer de verplichte sluitingstijd voor horecazaken en de coronapasverplichting voor sportscholen.

Deze vrijdag verdwijnen de laatste regels: de coronapasverplichting voor clubs en grote evenementen. Ook is corona niet meer geclassificeerd als een „ernstige bedreiging voor de volksgezondheid”, waarmee de regering de bevoegdheid verliest om vrijheidsbeperkende maatregelen zoals lockdowns op te leggen. Wat overblijft zijn inreisbeperkingen voor buitenlanders.

Lees ook De Denen hebben straks geen coronapas meer nodig

Maar afgelopen is de pandemie nog niet, benadrukte gezondheidsminister Magnus Heunicke bij de aankondiging van de versoepelingen eind augustus. „De regering zal niet aarzelen snel in te grijpen als de pandemie opnieuw belangrijke functies in onze samenleving bedreigt.”

Voor Ali Sufi is het een bevestiging dat zijn angst voor de terugkeer van maatregelen bewaarheid zal worden. Maar of hij zelf zal blijven demonstreren, weet hij nog niet. „Mijn betrokkenheid bij Men In Black heeft een hoop gekost op professioneel en sociaal vlak.” Hij zegt onder meer twee sponsordeals te hebben misgelopen van bedrijven die niet met MIB geassocieerd wilden worden. „Aan de ene kant wil ik doorgaan met vechten, aan de andere kant ben ik uitgeput.”