Het conflict over een idyllisch buitentheater op het Noordereiland

Ze houden van gasten én van films, zegt de uit Georgië afkomstige Nino Purtskhvanidze (66). Zo ontstond in 2011 ‘Tante Nino’ op het Noordereiland. Twee keer per maand kon worden aangeschoven voor een concert of film, maaltijd, wijn en discussie na afloop. „Dat deden we eerst in een galerie”, zegt Purtskhvanidze. Ze organiseerde de bijeenkomsten samen met haar partner, filmmaker Pieter Jan Smit. De avonden waren zo’n succes, dat ze een eigen plek konden huren – antikraak – op de kruising van de Van der Takstraat en de Prins Hendrikkade.

Zes jaar geleden werd het pand gesloopt en na overleg met Woonstad kreeg Tante Nino enkele tientallen meters verderop een nieuwe ruimte toegewezen. „We groeiden uit tot een platform voor filmmakers van vooral korte films.” Daarnaast waren er optredens met klassieke muziek, moderne jazz en wereldmuziek – en workshops voor kinderen.

In 2017 ziet Purtskhvanidze mogelijkheden voor uitbreiding: de verwaarloosde achtertuin die grenst aan het complex en waar verschillende huurders een stuk tuin hebben (het is geen gemeenschappelijke binnentuin). In dat jaar organiseert ze het grootste evenement tot dan toe en logeren 150 Spaanse acrobaten op het Noordereiland – Tante Nino wijkt uit naar buiten. „Toen realiseerde ik me wat de mogelijkheden waren van dat terrein.”

Purtskhvanidze gaat, zonder toestemming van verhuurder Woonstad, aan de slag. Samen met Smit en andere betrokkenen bedwingen ze de hoge, woekerende duizendknoop in de binnentuin. Tegen de muur van de naastgelegen supermarkt bouwen ze in 2018 een houten podium. De muur zelf doet dienst als filmdoek. Ook leggen ze elektriciteit en water aan. „De tuin was helemaal verwilderd. Niemand maakte er gebruik van. Wij hebben iets gerealiseerd waar alle omwonenden van kunnen genieten.”

Geen toestemming

Vanuit het idyllische buitentheater zie je nog net het rode puntje van de Willemsbrug. De rumoer van de stad is hier ver weg. 35 optredens vonden de afgelopen drie jaar plaats – waaronder muzikanten uit Spanje, Italië en Colombia. Het publiek is divers. „Oud, jong, wit, zwart. Wij maken kunst toegankelijk.” Dat wordt gewaardeerd. Dit jaar werd Purtskhvanidze uitgeroepen tot Rotterdamse ‘Vrouw van het Jaar’ in de categorie kunst en cultuur.

Door corona ligt het programma tijdelijk stil. In 2020 maakt Tante Nino gebruik van een landelijk noodfonds voor podia, musea en theaters (Kickstart) voor aanpassingen om te voldoen aan de corona-richtlijnen. Ze kregen 16.000 euro waarvan ze twee houten tribunes bouwden zodat de gasten ook buiten beschut en op afstand van elkaar kunnen zitten.

Opnieuw wordt geen toestemming gevraagd aan de gemeente, noch aan Woonstad. „We moesten het geld dat jaar nog investeren, dat was een voorwaarde”, zegt ze. „Voor toestemming vragen hadden we geen tijd. En soms is het beter om eerst te doen en daarna een vergunning te vragen.”

Dat pakt niet goed uit. Een van de buren, advocate Ilonka Kamans die daar kantoor houdt, trekt na meerdere verzoeken aan Tante Nino uiteindelijk aan de bel bij de gemeente. „Wij ondervonden (veel) overlast hiervan en het belemmerde het naar behoren kunnen uitvoeren van onze werkzaamheden. Zo verstoort het bijvoorbeeld de concentratie en het bemoeilijkt gesprekken met cliënten”, mailt Kamans in een reactie.

Kamans: „Aanvankelijk is ervoor gekozen deze overlast voor lief te nemen. Die houding hield op te bestaan, na het zonder enige vorm van overleg (illegaal) bouwen van tribunes, pal in het gezicht van mijn werkplek en spreekkamer aan de achterzijde van ons kantoor. Toen was de spreekwoordelijke maat vol.”

In december staan er twee handhavers voor de deur bij Tante Nino. Ze zouden die avond net een concert geven. „Zij verboden ons om daarmee door te gaan.” Van de handhavers krijgt ze te horen dat ze het podium niet meer mag gebruiken. Daarnaast vinden de boa’s wijn. „Dat mochten we niet meer schenken tijdens de bijeenkomsten. Belachelijk”, vindt Purtskhvanidze.

Sinds het bezoek van de handhavers is het stil in de binnentuin.

Geen duurzame oplossing

Wel organiseert Tante Nino nog – verkapte – optredens aan de straatkant. GroenLinks-raadslid Jimmy Smet adviseert haar gebruik te maken van een maas in de wet. Optredens mogen niet tijdens corona, een demonstratie wel. Dat doen ze twee keer, zegt Purtskhvanidze. De muzikale ‘demonstratie’ werd bijgestaan door het 40-koppige Ricciotti ensemble. „We hadden grote spandoeken gemaakt met de tekst ‘Geef muziek de ruimte’”, knipoogt ze.

Het is geen duurzame oplossing. En binnen programmeren is door de pandemie nog ingewikkeld. In december dient Tante Nino om die reden een verzoek in bij de gemeente om het buitentheater en de tribunes alsnog te legaliseren.

De gemeente is daartoe bereid. „De buurt waardeert de activiteiten”, zegt een woordvoerder. „Daarom wil de gemeente in deze uitzonderlijke situatie een vergunning met terugwerkende kracht verlenen.”

Ook Woonstad, eigenaar van de binnentuin, wil Tante Nino graag behouden. „Wij juichen het initiatief toe”, zegt een woordvoerder. „Maar als verhuurder hebben wij ook te maken met belangen van andere huurders en omwonenden.”

En daar wringt het.

Het podium staat in de achtertuin van het kantoor van een andere huurder – eveneens een advocaat – en die wil geen toestemming geven. Dat staat in het verkenningsverslag van Gaby Lafeber van Cultuur Concreet, dat culturele initiatieven in wijken ondersteunt. Zij is in januari door de gemeente ingeschakeld als onafhankelijk verkenner. „Er is in de huidige situatie geen oplossing mogelijk waarmee iedereen kan leven”, constateert ze.

Achter de schermen wordt nog gewerkt aan een oplossing, zegt Lafeber. Woonstad is hoopvol. De woordvoerder zegt dat een consultancybedrijf, dat daar zit, hun tuin beschikbaar wil stellen. „Als Tante Nino voldoet aan de voorwaarden met betrekking tot overlast, zou dat wat ons betreft een optie kunnen zijn.”

Frustratie

„Dit is een heel lastige kwestie”, vindt raadslid Smet. „Hoe maak je samen een bruisend buurtleven zonder de grenzen van andere bewoners en gebruikers over te gaan?” Smet is enthousiast over Tante Nino. „Ze is belangrijk voor de wijk en krijgt veel voor elkaar.”

Hij ziet dat het vaker mis gaat met dit soort initiatieven. „We zijn een initiatiefrijke stad, maar nog te vaak botsen initiatiefnemers tegen de kaders en de wetten waar wij als gemeenteraad zelf om vragen.” Dat is frustrerend, erkent hij. „Dit soort zaken moeten we aangrijpen om het als raad ook aan de voorkant beter te regelen.” D66-raadslid Elene Walgenbach herkent dat. „Bij dit soort kwesties zetten we onszelf klem met rigide regelgeving.”

Purtskhvanidze en haar partner Smit, hopen dat er snel een oplossing komt. „We zijn naïef geweest”, zegt Smit. „We hebben theatertje gespeeld. Totdat iemand die de regels goed kende, gebruikt heeft om ons ermee voor de kop te slaan.”