Het CDA is nodig voor herstel van het politieke midden

Op een bij voorbaat geruchtmakende congres legt de partijleiding van het CDA zaterdag verantwoording af over de verkiezingen. De bijeenkomst moet voor de partij een kantelmoment worden. Het is het eerste congres waarop partijleider Wopke Hoekstra volledig partijleider is. Hij valt niet te benijden: hij heeft de leiding over een partij die verdeeld lijkt en die net een van haar beste Kamerleden, Pieter Omtzigt, voorgoed verloren lijkt te zijn. Kan de partij zich herstellen? In de aanloop naar het congres gloort hoop.

Het politieke midden is in crisis, schreef NRC afgelopen zaterdag: middenpartijen, waaronder ook het CDA, moeten pragmatisme en compromisbereidheid laten zien, maar zouden niet leveren, schreef Guus Valk. Ze verzaken hun belangrijkste taak: het oplossen van problemen.

Het politieke midden heeft zich de afgelopen tien jaar gekenmerkt door kortetermijnpolitiek zonder enige visie. Visie was tenslotte iets ‘voor de oogarts’, om met demissionair premier Rutte (VVD) te spreken. Politiek, zo bleek, lijkt soms meer om oneliners te draaien dan om een goed doordacht en solide verhaal. Dat is funest voor de legitimiteit van het midden.

Een goed voorbeeld is de autolobby in de VVD die leidde tot 130 kilometer per uur op snelwegen. ‘Vroem vroem’ bleek later ‘dom dom’, want het moest koortsachtig worden teruggedraaid vanwege de stikstofwetgeving. De langetermijnwetgeving won het van kortetermijnpolitiek. Kiezers doorzien zulke luchtige politiek.

Juist tegen deze achtergrond vindt het CDA-congres plaats. Want ook het CDA deed mee aan die politiek van de oneliner en liet zijn oren te vaak hangen naar opiniepeilingen. In campagnetijd werd bij diverse verkiezingen een rechts profiel uit de kast getrokken: het CDA ging schaatsen en wilde ‘doorpakken’. Maar politiek moet een normerende rol in het maatschappelijk debat hebben.

Het CDA is geen ‘vroem vroem’-partij die zich politiek beperkt tot ‘bitterbal-liberalisme’ of platitudes als ‘nieuw leiderschap’ zonder daar inhoud aan te geven. Maar door mee te doen aan dit soort door peilingen gedreven kortetermijnpolitiek werkt het CDA mee aan de crisis van het midden en holt het dat midden verder uit.

Nieuw begin

Het aanstaande congres moet een nieuw begin zijn. Het CDA moet zijn plek in dat politieke midden weer opeisen. Dat betekent: niet uitgaan van ‘de boze burger’ of ‘de boze boer’. Niet louter het benoemen van problemen of het verpakken van een boodschap in oppervlakkigheden moet voorop staan.

Het resultaat van die oppervlakkigheden is dat er „geen inhoudelijk gesprek” is geweest tussen kiezer en politiek, zei politicoloog Tom van der Meer in NRC. Dat stelt het vertrouwen van de burger in de politiek op de proef. Het bezweren van de crisis van het politieke midden is slechts op te lossen door authentieke en inhoudelijke politieke visie.

De eerste tekenen zijn positief. In de aanloop naar het congres liet het CDA een andere, meer inhoudelijke kant zien. Er kwam een nieuwe landbouwvisie van Derk Boswijk. Er volgde recent een nieuwe klimaatvisie van Henri Bontenbal en op de achtergrond, terwijl niemand het merkt, dient nieuwbakken Kamerlid Inge van Dijk motie na motie in over het lokale bestuur. Echte problemen waarbij de partij laat zien wat een middenpartij hoort te doen: visie tonen en problemen oplossen.

Karwei

Maandag verscheen het rapport Recht doen, gezond leven, verschil verbinden waarin Richard van Zwol duidelijk maakt dat het menens is. De voorzitter van het Wetenschappelijk Instituut spreekt zelfs over een „ereplicht voor politieke partijen” om de verhouding tussen burger en overheid gezond te maken. Aan concrete ambitie om tot een „herkenbaar” CDA te komen, zoals zijn opdracht luidde, dus geen gebrek.

Dat is ook hard nodig. Een assertief CDA met een inhoudelijke agenda die wars is van de politieke waan van de dag kan een bijdrage leveren aan herstel van het politieke midden. Dat is in het belang van de partij en in het belang van Nederland. Wopke Hoekstra lijkt daarvan doordrongen. Lubbers werd ooit gevraagd zijn karwei „af te maken”. Laat Hoekstra zijn karwei nu eindelijk beginnen.