Gevallen ‘start-up superster’ Elizabeth Holmes ‘loog en bedroog’, volgens openbaar aanklager

Nadat duidelijk werd dat de farmaceutische industrie in 2009 geen geloof had in haar bedrijf, „loog en bedroog” Theranos-oprichter Elizabeth Holmes om aan geld te komen. Dat zei openbaar aanklager Robert Leach woensdag tijdens zijn openingspleidooi in de strafzaak tegen Holmes, die terechtstaat voor fraude en misleiding van patiënten en investeerders tussen 2010 en 2015. Als de 37-jarige Holmes schuldig wordt bevonden, kan ze twintig jaar gevangenisstraf krijgen.

Theranos claimde een uitvinding, een klein zwart kastje met de naam ‘Edison’, dat bloedmonsters binnen enkele minuten kon testen op tientallen ziektes, zoals kanker en HIV. In 2018 ging Theranos failliet, nadat bleek dat er van die beloftes weinig klopte. Investeerders verloren 600 miljoen dollar (ruim 500 miljoen euro) door het faillissement van Theranos, dat in 2016 met een waardering van 9 miljard dollar nog te boek stond als een van de meest waardevolle start-ups in Silicon Valley.

De rechtszaak tegen Elizabeth Holmes, die in 2016 door zakentijdschrift Forbes werd uitgeroepen tot de jongste self made miljardair ter wereld, is een van de grootste fraudezaken ooit in de Verenigde Staten en wordt met name in Silicon Valley met extra belangstelling gevolgd. De rechtszaak, die naar verwachting vier maanden zal duren, kan duidelijk maken hoe ver oprichters kunnen gaan in het mooier presenteren van hun bedrijven dan ze daadwerkelijk zijn.

Prik in de vinger

Theranos werd door Holmes in 2003 op negentienjarige leeftijd opgericht, nadat ze stopte met haar studie chemische technologie op Stanford. Het apparaat dat ze vervolgens ontwikkelde, kon gebruiksvriendelijke bloedtesten uitvoeren door een simpele prik in de vinger. Holmes wist met haar droombeeld van een toegankelijke bloedtest voor elke wereldburger een reeks beroemde Amerikaanse (ex-)politici en zakenmensen aan zich te binden. Daartoe behoorden onder meer mediamagnaat Rupert Murdoch en voormalig Amerikaans minister Betsy DeVos, die ieder meer dan 100 miljoen dollar verloren.

Lees ook de achtergrond over de zaak-Theranos: De val van een start-up superster

The Wall Street Journal onthulde in 2015 dat Theranos de testresultaten van haar product oppompte door bloedmonsters in reguliere laboratoria te laten testen. Ook loog Holmes volgens de Amerikaanse krant tegen investeerders over niet bestaande contracten die Theranos zou hebben gesloten. De publicaties leidden tot grote paniek bij Theranos, dat onder hoge druk van snel toenemend geldgebrek overging tot het opblazen van verwachtingen die het bedrijf vervolgens niet waar kon maken. In de rechtszaal bleek woensdag dat Theranos in 2013 tussen de 1 en 2 miljoen dollar per week verlies maakte.

Het is de vraag in hoeverre de openbaar aanklager kan bewijzen dat wat Holmes en haar bedrijfspartner Ramesh ‘Sunny’ Balwani, die later dit jaar terechtstaat, deden met opzet was. De verwachting is dat Holmes en Balwani, die heimelijk een relatie onderhielden, de schuld in de rechtszaal naar elkaar gaan toeschuiven. Uit rechtbankdocumenten bleek vorige week dat Holmes stelt dat ze „emotioneel en fysiek” door Balwani werd mishandeld. Balwani ontkende de beschuldigingen.

Volgens haar advocaat Lance Wade had Holmes de uitdagingen die hoorden bij het leiden van een bedrijf vooral „op een naïeve manier onderschat”, zei hij woensdag in de rechtszaal. Holmes was volgens haar advocaat niet meer dan een hard werkende zakenvrouw, die niemand bewust voorloog. „Falen is geen misdaad”, zei Wade. „De zogenaamde crimineel die de aanklager u hier presenteert is een mens van vlees en bloed, die niet meer deed dan haar uiterste best.”