Formatie wordt nóg lastiger door CDA-resolutie over voltooid leven

De kabinetsformatie kent al genoeg hobbels, maar informateur Johan Remkes krijgt er nog een potentieel politiek probleem bij. Het CDA, dat al nooit een voorstander was van de voltooidlevenwet van D66, scherpt zijn standpunt hierover verder aan. Het partijcongres stemt deze zaterdag, na een positief advies van het partijbestuur, zo goed als zeker in met een resolutie van een groep kritische leden die stelt dat het CDA op het thema voltooid leven „geen compromissen kan sluiten”.

De initiatiefwet van D66 over dit onderwerp wordt „onverenigbaar” genoemd met de grondbeginselen van het CDA. De resolutie roept de partij, die het onderwerp nog onbenoemd liet in het laatste verkiezingsprogramma, op onder geen beding mee te werken aan de invoering van zo’n wet in een volgend kabinet.

Het heeft niet onze voorkeur om dit een ‘vrije kwestie’ voor Kamerleden te laten

Job van Meijeren CDA-fractievoorzitter in Woerden

De hernieuwde profileringsdrang bij het CDA op dit gevoelige medisch-ethische dossier zet de kabinetsformatie verder op scherp, die mogelijk vervolgd wordt met onderhandelingen tussen VVD, D66 en CDA over een minderheidskabinet.

D66 diende vorig jaar een voltooidlevenwet in, die ouderen boven de 75 jaar het recht moet geven uit het leven te stappen, ook als zij niet ernstig ziek zijn. De partij wil de wet, die op sympathie van de VVD kan rekenen, de komende regeerperiode in het parlement behandelen. Voor D66-leider Sigrid Kaag was dit een van de redenen om deze zomer een nieuwe coalitie met de ChristenUnie uit te sluiten, omdat deze partij niet in een kabinet wil zitten dat zo’n wet moet invoeren.

Een groep CDA-leden wil Kaag nu met de resolutie duidelijk maken dat hun partij er net zo principieel in staat. Een van de initiatiefnemers, CDA-fractievoorzitter in Woerden Job van Meijeren, zegt: „Als voltooid leven de reden is dat de ChristenUnie niet kan meedoen, verbaast het ons dat D66 denkt dat met het CDA wel een compromis mogelijk is.” In de resolutie wordt de commissie-Spies aangehaald, die voor de zomer met een rapport kwam over de verkiezingsnederlaag van het CDA en concludeerde dat de kernwaarden en het gedachtegoed van de partij „onvoldoende zichtbaar” zijn. Van Meijeren vindt daarom dat het CDA „meer zelfbewust en geprofileerd” moet laten horen hoe het over voltooid leven denkt. „Dit druist zo zwaar in tegen wat wij belangrijk vinden.”

VVD en D66 schreven deze zomer een ‘document op hoofdlijnen’ dat wat D66 betreft de aanzet moet zijn tot een regeerakkoord. Daarin staat onder meer dat het belangrijk is „dat mensen eigen keuzes over hun leven en de dood kunnen maken”. Toen Van Meijeren het stuk las sloeg de schrik hem om het hart, zegt hij. „Er staat niets in over goede zorg, waardig ouder worden en het tegengaan van eenzaamheid, zaken waar onze minister Hugo de Jonge zo actief op is geweest. Het CDA moet dat verhaal, gericht op zorg voor de samenleving, tegenover die eenzijdige liberale visie met zo veel donkere kanten plaatsen.”

Vrije kwestie

In de resolutie wordt het CDA ook opgeroepen voltooid leven niet zomaar een vrije kwestie in het parlement te laten. Een vrije kwestie betekent dat er over een onderwerp geen afspraken worden gemaakt in een regeerakkoord, maar dat het partijen, ook uit de coalitie, vrijstaat hun eigen keuze te maken in het parlement. Bij medisch-ethische thema’s is het goed gebruik dat Kamerleden volledige gewetensvrijheid krijgen en ook tegen hun eigen fractiestandpunt mogen stemmen. Dit is ook zo bij het CDA.

Of er voldoende steun voor een voltooidlevenwet is in de Tweede Kamer is nog hoogst onzeker. Maar de initiatiefnemers stellen dat de partij ervoor moet waken om „vraagstukken over leven en dood via een ‘vrije kwestie’ over te laten aan een rauwe vorm van meerderheidspolitiek”. Ze zien liever dat het CDA via onderhandelingen over een regeerakkoord probeert te bereiken dat de voltooidlevenwet er überhaupt niet komt. „Het een vrije kwestie laten heeft niet onze voorkeur, omdat je dan in een kabinet nergens voor staat”, zegt Job van Meijeren.

Het CDA-partijbestuur kon de resolutie steunen nadat het woord „niet-onderhandelbaar” werd vervangen door „onverenigbaar”. Daarbij maakt het de kanttekening dat „een stemming over medisch-ethische kwesties in beginsel altijd een vrije kwestie is”. CDA-Kamerlid Hilde Palland, woordvoerder medische ethiek, zegt wel dat de inzet van haar partij bij eventuele onderhandelingen heel duidelijk is. „Ik begrijp de oproep van onze leden. Voltooid leven is echt een gewetenskwestie voor velen van ons, dit is geen punt om uit te ruilen of zomaar te laten lopen.”