Moskou praat met Taliban en scoort politiek in strijd met VS

De situatie in Kabul is beter onder de Taliban dan onder de gevluchte president Ghani. Aldus Dmitri Jirnov, de Russische ambassadeur in Afghanistan. Net als China en anders dan westerse landen hield Rusland de ambassade open, Talibanstrijders zorgen voor ‘bescherming’ van de Russische diplomaten. Jirnov zou dinsdag met de Taliban spreken. Vooraf was hij al positief: „De situatie is vredig en goed, de rust is teruggekeerd in de stad.”

Ook Sergej Lavrov, de Russische minister van Buitenlandse Zaken, is vol lof over de coöperatieve instelling van de ‘nieuwe autoriteiten’ in Kabul. Dat de Taliban „bereid zijn om de meningen van anderen te respecteren”, vindt Lavrov een „positief signaal”, zei hij dinsdag tegen journalisten. Rusland wil een ‘inclusieve’ regering, waarin alle politieke, etnische en religieuze groepen van Afghanistan zijn vertegenwoordigd.

Rusland bevindt zich bij het Afghaanse drama in een relatief comfortabele positie. In het geopolitieke steekspel met de VS wint Moskou punten. Falen in Afghanistan is Rusland niet vreemd. Het Amerikaanse vertrek gaat echter met meer chaos en gezichtsverlies gepaard dan het Russische vertrek in 1989, en dat zorgt voor leedvermaak. Onder de hashtag #MultipolarWorld twitterde de Russische ambassade in Londen zondag dat de Amerikaanse hegemonie, „tegen de achtergrond van de versterking van de geopolitieke posities van Rusland en China”, een zaak uit het verleden aan het worden is.

Comfortabel is ook dat Moskou al sinds 2015 in gesprek is met de Taliban. De vijand van weleer, rond de eeuwwisseling nog gevreesd voor het aanjagen van de jihad via Tsjetsjenië, werd door pragmatisch eigenbelang een gesprekspartner.

Lees ook: China reageert op de val van Kabul: ’De doodsklok voor de Amerikaanse hegemonie’

Mogelijk ging het pact zelfs verder: vorige zomer berichtten Amerikaanse media over premies die via de Russische militaire inlichtingendienst GROe zouden worden uitbetaald aan Taliban-milities om Amerikaanse militairen te doden. Zowel Moskou als de Taliban ontkenden, maar de vermeende premies waren in april van dit jaar nog wel een van de redenen voor nieuwe Amerikaanse sancties tegen Rusland.

Militaire oefeningen

De Taliban staan in Rusland op de lijst van ‘terroristische organisaties’. Dat stond een officieel bezoek van een vierkoppige delegatie aan het Kremlin op 8 juli niet in de weg. De jarenlange campagne om banden op te bouwen met de Taliban betaalt zich nu uit, zei Zamir Kaboelov, de Afghanistan-gezant van president Poetin, maandag tegen radiozender Echo Moskvi. „We voorzagen dat deze beweging een leidende rol in de toekomst van Afghanistan zou gaan spelen.” Vanaf de zijlijn wacht het Kremlin nu af of de Taliban de macht behouden.

Lees ook deze column over de Sovjetbezetting van Afghanistan

Vanuit Russisch perspectief is Afghanistan vooral relevant vanwege Centraal-Azië, de vijf voormalige Sovjet-republieken tussen Rusland en Afghanistan. Het doel is behoud van stabiliteit in de ‘achtertuin’. Als Afghanistan opnieuw ten prooi valt aan een burgeroorlog, of exporteur wordt van islamitisch extremisme of vluchtelingen naar de buurlanden, brengt dat onrust in de hele regio.

Rusland geldt als hoeder van de stabiliteit in Centraal-Azië en leidt een militair bondgenootschap met onder meer Kazachstan, Tadzjikistan en Kirgizië, de Collective Security Treaty Organisation. Rusland heeft grote militaire bases in Tadzjikistan en Kirgizië.

Niet toevallig voerde Rusland begin deze maand militaire oefeningen uit met Oezbekistan en Tadzjikistan, vlakbij de Afghaanse grens. Legerchef Valeri Gerasimov zei bij die gelegenheid dat er meer Russische wapens naar Centraal-Azië zullen worden gebracht vanwege de situatie in Afghanistan.

De Afghaanse dreiging heeft ook een voordeel voor Moskou: hoe groter die dreiging, hoe meer de autocratische leiders van Centraal-Azië de Russische steun zullen zoeken en accepteren.