Bakkeleien met Hans Dorrestijn: wie had de ergste jeugd?

De tv-zender ONS is een zender voor… ehm ja… ons. De letters zijn geen afkorting, maar staan volgens de website voor ‘ons’ verleden en ‘onze’ nostalgie. En wie is de bezitter van dat voornaamwoord? Sowieso een vijftigplusser, want naar eigen zeggen „begrijpt én bereikt” ONS die doelgroep. Dus worden er diverse series uit het verleden herhaald (Wordt u al geholpen?, Medisch Centrum West), worden er Nederlandse én buitenlandse films vertoond en keren Snip en Snap en De Mounties terug van nooit weggeweest.

Dinsdag zond ONS vroeg in de avond de documentaire Gedeelde Trots uit, een film die Bob Entrop heeft gefilmd en geregisseerd en hij doet ook de interviews. Hij heeft, zegt hij in zijn introductie, in tien jaar tijd twaalf films gemaakt over Roma en Sinti. En deze is blijkbaar nummer dertien.

Entrop laat drie vrouwen hun levensverhaal vertellen. Ruva ontvluchtte Kosovo toen haar broers haar dwongen te trouwen. Ze is doof, en moest en zou met een man trouwen die net als zij Roma en doof was. Nadita is kort na haar geboorte geadopteerd door een Nederlands gezin en zoekt haar Roma-roots via muziek. Cillia is ballroomdanser, wat uitzonderlijk is voor een traditionele Sintezza (Sinti-vrouw) die niet meer huid dan jurk mag tonen.

Fascinatie

Wat is er ONS aan deze documentaire? Blijkbaar de wortels, de afkomst die deze drie vrouwen delen. Wat hen vooral samenbrengt is de persoonlijke fascinatie van de filmmaker voor Roma en Sinti, want behalve die herkomst hebben ze weinig gemeen.

Later op de avond zond de andere vijftigpluszender, MAX, het derde deel uit van Alleen op een eiland met Hans Dorrestijn. De schrijver en cabaretier van 81 verblijft gedurende zes weken op steeds een ander, onbewoond deel van een Waddeneiland. Elke week ontvangt hij een gast, verder is hij grotendeels alleen. Geen punt, zijn persoonlijke fascinatie betreft toch vooral zijn eigen persoon, zijn ons-gevoel begint met ‘ik’. Dieuwertje Blok was bij hem, Harry Sacksioni, en nu kwam Stella Bergsma - ‘opiniemaker’ zegt hij dat zij zichzelf noemt.

Boze stiefvader

Voor haar komst bladert hij nog in een roman van haar, Pussy Album, uit 2016. Maar zittend tegenover haar leest hij haar toch maar iets uit eigen werk voor en dan mag zij zeggen hoe goed ze het vindt. Hij vraagt naar haar gewelddadige vader, om daarna over eigen zijn boze stiefvader te beginnen, en ze bakkeleien even over wie de ergste jeugd heeft gehad. Hij zegt dat hij schrijft om te getuigen van zijn wanhoop, zij zegt dat ze soms erg moet huilen als ze schrijft. Hij: „Mij is geleerd dat je geen medelijden mag hebben met jezelf.” Zij: „Met wie anders?”

Samen bekijken ze meeuwen, plevieren en zeehonden. Ze bespreken nog eens de „achterlijke agressie van mannen”, die hem als kind schichtig maakte en haar juist provocatief. Zij buigt zich belangstellend over een ontbindende zeehond op het strand – „Zijn dat z’n darmen?” –, hij verdraagt de aanblik niet.

Terug in de vogelpost waar hij verblijft zetten ze samen thee, hij maakt een blik witte bonen met tomatensaus warm voor haar. Vervolgens draagt hij een lied voor van zichzelf over zichzelf. ‘Lelijkheid 4’ luidt de titel, het is zijn vierde poging uit de doeken te doen waarom hij eruitziet zoals hij eruitziet, ditmaal gaat hij terug naar zijn conceptie.

Ons en ik, toen en vroeger, ver en verleden. Zucht. Als dat ons voorland is als we de vijftig voorbij zijn…