‘Thuiswerken’ vanaf een zonnig terras op Rhodos: mag dat straks nog?

De timing had niet beter gekund: een paar uur nadat Tom Strouken (28) in Milaan arriveerde, won het Italiaanse elftal de EK-finale. Op straat barstte een groot feest los. „Overal gejuich, luid getoeter, het was geweldig om mee te maken”, vertelt hij aan de telefoon.

Vijf weken reist Strouken met de trein door Europa en werkt hij steeds vanuit een andere stad. Hij is projectleider digitale innovatie bij Great Place to Work, een onderzoeks- en adviesbureau op het gebied van goed werkgeverschap. Daar denkt hij na over hoe het bedrijf op een slimme manier data en technologie kan inzetten.

Tot voor kort deed hij dat vanuit het Amsterdamse appartement waar hij samenwoont met een vriend, maar na anderhalf jaar kwamen de muren daar op hem af. „Ik had behoefte aan nieuwe prikkels, aan reizen en me onderdompelen in een andere cultuur. Maar ik kan niet zomaar vijf weken vrij nemen.” Een ‘workation’ – werken terwijl je op reis bent – bleek de gulden middenweg.

Naar het strand

Vrijwel iedereen heeft er op een slome werkdag wel eens over gefantaseerd: ontsnappen uit de dagelijkse sleur en vanaf een zonnige plek ergens in het buitenland werken. Sommigen grepen de afgelopen tijd hun kans. Thuiswerken kan immers ook vanuit, zeg, Malaga, Milaan of Rhodos.

„Om vanuit het buitenland te werken, heb je in principe alleen een goede internetverbinding nodig”, zegt Mariëlle van Zanten (28). Als account director bij pr-bureau Marcommit is zij eindverantwoordelijk voor ongeveer twintig klanten en een team van zeven mensen.

Vanaf half juni werkt ze vanuit een appartement op het Griekse eiland Rhodos. „In Nederland is het een uur vroeger. Als mijn werkdag om half acht ’s ochtends begint, kan ik ongestoord rapportages en planningen maken. Taken waar ik concentratievermogen voor nodig heb.”

De middagen gebruikt Van Zanten voor vergaderingen en het aansturen van haar team. Wanneer het rond een uur of vier te warm wordt om je nog goed te kunnen concentreren, klapt ze haar laptop dicht en vertrekt ze naar het strand. „Dan is het net alsof ik op vakantie ben”, zegt ze. „Ik laat mijn werk makkelijker los en voel me ontspannener.”

Ontsnappen uit de sleur

In aanloop naar de zomervakantie kreeg Evelien Simons, afdelingshoofd bij de gemeente Breda, veel verzoeken van mensen die tijdelijk vanuit het buitenland wilden werken. „Mensen die een paar weken bij familie in het buitenland wilden logeren, een tweede huis hebben of wat langer op hun vakantieadres wilden blijven hangen.”

Zo’n 35 werknemers experimenteren deze zomer daarom met ‘plaatsonafhankelijk’ werken. „We vinden het belangrijk dat medewerkers een goede balans vinden tussen privé en werk”, zegt Simons. „Doordat we al meer dan een jaar thuiswerken, moeten mensen die balans hervinden. Dit experiment kan daaraan bijdragen.”

De komende tijd gebruikt de gemeente Breda om te kijken wat wel werkt en wat niet. Welke randvoorwaarden moet de gemeente stellen? En kun je een medewerker vragen om terug te komen, en wanneer dan? Simons: „Als dit experiment bevalt, wordt de mogelijkheid om een bepaalde periode vanuit het buitenland te werken mogelijk onderdeel van onze secundaire arbeidsvoorwaarden.”

Lees ook: Wat doet de coronacrisis met de ‘digitale nomade’?

Haken en ogen

Werknemers zullen er ongetwijfeld positief tegenover staan, denkt organisatiepsycholoog Kilian Wawoe. Toch zitten er volgens hem wel „een paar flinke” haken en ogen aan. Zo moet je als werkgever een veilige en gezonde werkplek kunnen garanderen. Wawoe: „Maar als een werknemer in het buitenland zit, heb je daar minder goed zicht op. Bovendien gaan er andere fiscale regels gelden wanneer iemand langer dan 183 dagen [in een jaar] vanuit het buitenland werkt.”

Wawoe vraagt zich ook af hoe wenselijk het voor een organisatie is als werknemers zelf bepalen of en wanneer ze op kantoor komen. „Werken is een teamsport. Collega’s hebben elkaar nodig om kennis uit te wisselen, samen te werken en van elkaar te leren.”

Afgelopen tijd interviewde Wawoe 350 thuiswerkers over hun ervaringen. Nog eens 7.000 mensen legde hij een vragenlijst voor. „Met name jonge werknemers missen begeleiding, hebben het gevoel dat ze niks leren en voelen zich eenzaam”, zegt Wawoe. „Als werknemer heb je de verantwoordelijkheid solidair te zijn naar collega’s toe. Wie graag volledig zelf wil bepalen waar en wanneer hij werkt, kan misschien beter zzp’er worden.”

„Ik ben me er heel bewust van dat ik meer moeite moet doen om betrokken te blijven”, zegt Van Zanten, die vanaf Rhodos werkt. Een paar maanden werkten zij en haar collega’s deels weer op kantoor. „Daar kwam je elkaar tegen in de gang of bij het koffiezetapparaat. Nu moet ik dat informele contact echt opzoeken door even te bellen of een berichtje te sturen.”

Het scheelt dat ze een van de langstzittende werknemers in het bedrijf is. „Mensen kloppen daardoor al snel bij mij aan met vragen. En omdat ik iedereen goed ken, ben ik in online vergaderingen niet bang om mijn mening te geven of grapjes te maken. Maar ik kan me voorstellen dat dit lastiger is als je nieuw bent binnen een organisatie.”

Afspraken over vergaderingen

Volgens Strouken is het daarom belangrijk om duidelijke afspraken te maken, bijvoorbeeld over vergaderingen. Vijf medewerkers op kantoor en één op afstand? Dat werkt volgens hem niet. Gesprekken lopen minder goed, je krijgt de dynamiek van de groep niet mee en je komt er minder makkelijk tussen. Vergaderingen zijn binnen zijn bedrijf daarom óf online of offline, maar nooit half-half.

Maar ook nadat het thuiswerkadvies wordt opgeheven, blijft thuiswerken bij Great Place to Work de standaard. Het kantoor zal dan dienen als ‘inspiratieplek’, waar collega’s elkaar geregeld kunnen ontmoeten.

Werken in het buitenland zal daarom ook in de toekomst mogelijk blijven, verwacht Strouken. Momenteel werkt het onderzoeks- en adviesbureau aan het opstellen van een richtlijn. Daar komt ook in te staan bij welke vergaderingen fysieke aanwezigheid op kantoor noodzakelijk blijft. Die momenten blijven nodig, denkt Strouken. „Als je elkaar helemaal niet meer in levende lijve ziet, ga je toch het teamgevoel missen.”