Fransman die zich niet wil laten prikken, moet maar voelen

Frankrijk heeft zich maandag gevoegd bij de groeiende groep landen waar vaccinatie tegen het coronavirus steeds minder vrijblijvend is. Onder verwijzing naar de oprukkende Deltavariant heeft president Emmanuel Macron maandagavond in een toespraak op de nationale televisie een vaccinatieplicht voor het voltallige Franse zorgpersoneel afgekondigd. De president wil dat alle artsen, verpleegkundigen en ander medisch personeel uiterlijk 15 september volledig gevaccineerd zijn. Zo niet, dan volgt mogelijk een andere functie of een op non-actiefstelling met salarisinhouding, meldden Franse media.

Frankrijk volgt daarmee de lijn die binnen de Europese Unie tot nu toe alleen nog door Italië werd gekozen. Dat land ging in april dit jaar als eerste EU-lidstaat over tot een vaccinatieplicht voor iedereen die in de zorg werkt. Ook Griekenland heeft maandag een identieke vaccinatieplicht aangekondigd, hoewel die pas per 1 september ingaat. In verschillende andere Europese landen, waaronder het Verenigd Koninkrijk, is het een onderwerp van (verhit) debat.

Lees ook: God en niet Pfizer beslist over ons, aldus evangelicals in Nashville

Buiten Europa gingen al steeds meer landen, en zelfs bedrijven, over tot een directe of indirecte vaccinatieplicht. Deels in reactie op de nieuwe, veel besmettelijkere Deltavariant die overal zorgt voor nieuwe besmettingshaarden. Maar ook vanwege de gebrekkige vaccinatiebereidheid her en der. Prikcampagnes komen soms moeizaam vooruit of stokken na verloop van tijd omdat sommige mensen zich niet willen laten inenten vanwege religieuze of medische bezwaren. Anderen denken dat vaccins gevaarlijk zijn of hebben geen vertrouwen in de staat.

Israël heeft inmiddels ruime ervaring met het koppelen van vrijheden aan vaccinatie. In de Filippijnen dreigde president Duterte onlangs ongevaccineerden op te zullen sluiten. En in verschillende regio’s in China zijn mensen vanaf 25 juli zonder vaccinatie niet meer welkom bij medische instellingen, verpleeghuizen, scholen, crèches, bibliotheken en musea, werd deze week bekend.

In het Verenigd Koninkrijk, waar de regering van premier Boris Johnson zoveel mogelijk vrijheid wil voor burgers en de vaccinatiegraad Europees gezien behoort tot de hoogste, heeft Downing Street 10 clubs en organisatoren van evenementen maandag geadviseerd bezoekers te vragen naar een vaccinatiebewijs of negatieve testuitslag – al hebben verschillende clubs al laten weten dat niet van plan te zijn. De Britse regering zegt zich „het recht voor te behouden” de clubs alsnog hiertoe te verplichten.

‘Gezondheidspas’

De Franse president voerde maandag eveneens de druk op de rest van zijn bevolking om zich te laten vaccineren fors op. Vanaf augustus moeten alle Fransen ouder dan twaalf met een ‘gezondheidspas’ aantonen dat ze gevaccineerd zijn voordat ze cafés, restaurants, bioscopen, ziekenhuizen of winkelcentra mogen bezoeken. Voor het maken van een bus-, trein- of vliegreis geldt hetzelfde. Een recente negatieve testuitslag is ook voldoende, zei Macron, al zijn die straks niet meer gratis, zoals nu het geval is – dat is nudgen voor gevorderden.

Er worden alleen uitzonderingen gemaakt voor mensen met een medische contra-indicatie. Voor toeristen gelden de regels trouwens ook. Aangezien een testuitslag niet ouder mag zijn dan 48 uur, zullen ongevaccineerde of niet volledig gevaccineerde vakantiegangers zich daarom elke twee dagen moeten laten testen als ze naar een café of restaurant willen. Dinsdag draaide de Franse regering een deel van de maatregelen overigens terug. Voor kinderen tot 18 jaar worden ze voorlopig opgeschort. Gevaccineerde mensen met kinderen kunnen dus wel ‘testloos’ overal naartoe.

Frankrijk is het land van De Verlichting, van Louis Pasteur. Laat u vaccineren!

Emmanuel Macron president Frankrijk

Met die maatregelen gaat Frankrijk aanzienlijk verder dan andere EU-landen. In verschillende lidstaten worden ook vaccinatiebewijzen of negatieve testuitslagen verlangd voor toegang tot openbare gelegenheden, maar die eis reikt zelden tot winkelcentra of het openbaar vervoer. In Griekenland geldt de verplichting sinds deze week voor horeca, bioscopen, theaters en andere ‘binnenlocaties’ zoals musea.

Macrons belangrijkste concurrent bij de verkiezingen volgend jaar, de rechts-populistische Marine Le Pen hekelde de maatregelen direct. Vooral de vaccinatieplicht noemde ze een „onfatsoenlijke brutaliteit” die zou getuigen van „ondankbaarheid” van Macron jegens het zorgpersoneel, zei ze op Twitter. Dat personeel speelt een cruciale rol bij de bestrijding van de pandemie, maar krijgt nu tegen zijn zin een vaccin door de strot gedrukt.

Maar volgens Macron zijn de maatregelen juist nodig om een nieuwe escalatie te voorkomen. De besmettingsaantallen lopen mede door de nieuwe variant opnieuw op en de vaccinatiegraad is, opmerkelijk genoeg, vooral ook onder zorgwerkers nog te laag. Hoewel zorgwerkers vanaf februari voorrang kregen, is een op de vijf nog steeds niet gevaccineerd.

Macron deed in zijn toespraak een beroep op de rede. „Dit is het land van wetenschap, van de Verlichting, van Louis Pasteur. Laat u vaccineren. Het is de enige manier om uzelf en anderen te beschermen. We zitten in een nieuwe race tegen de klok.” Maar het is vermoedelijk vooral de dwang die de Fransen tot actie beweegt. Na zijn toespraak werd het op verschillende websites waar burgers een vaccinatieafspraak kunnen maken zo druk, dat servers oververhit raakten. Bij Doctolib, een van de grootste sites, werden kort na de uitzending twintigduizend afspraken per minuut gemaakt.

Lees ook: Vroeg of laat stuit Frankrijk op zijn antivax-muur