Facebook: tomeloze groei, gebouwd op onvoorstelbare achteloosheid

Wie na alle schandalen rondom Facebook nog geneigd is het bedrijf het voordeel van de twijfel te geven, is daar na het lezen van Een smerige waarheid van The New York Times-journalisten Sheera Frenkel and Cecilia Kang voorgoed van genezen. Genadeloos laten de auteurs zien hoe Facebook keer op keer de rampspoed over zichzelf afriep.

Telkens stelde het bedrijf groei en winst boven alles, zelfs als allang duidelijk was dat de onbeteugelde desinformatie op het platform democratieën in gevaar bracht of dat de privacy van gebruikers te grabbel werd gegooid. Onvoorstelbaar is de achteloosheid, de desinteresse waarmee dit gepaard ging. Het bedrijf wilde groeien buiten de VS en Europa, maar niemand dacht na over de gevolgen van zo’n snelle uitbreiding in landen zonder democratisch stelsel of robuust media-ecosysteem. Zo kon Facebook in Myanmar een doorslaggevende rol spelen in de aanloop naar de genocide op de Rohingya-minderheid in 2016 en 2017. Het platform werd op grote schaal gebruikt om de haat tegen Rohingya-moslims aan te wakkeren, maar had al die tijd slechts één moderator in dienst die Birmees sprak.

Dezelfde desinteresse legde de bedrijfstop aan de dag voor de Russische inmenging in de Amerikaanse presidentsverkiezingen. Werknemers zagen Russen op het platform gestolen data van de Democratische partij aanbieden aan Amerikaanse journalisten. Ze zagen een Russische trollenfabriek in Sint-Petersburg nepnieuws over Clinton rondpompen. Maar hun leidinggevenden begroeven de rapporten, omdat de verkiezingen in aantocht waren en het bedrijf zijn politiek neutrale imago wenste te behouden. Ook in de jaren daarna bleek Facebook telkens bereid het beleid aan te passen om Trump en de Republikeinse partij te behagen.

Een smerige waarheid is niet het eerste boek dat deze snoeiharde conclusies trekt en ook niet het eerste dat een achter-de-schermenperspectief biedt bij de grootste misstappen van het socialemediabedrijf. Maar zelden is het verhaal van Facebook zo grondig verteld – de auteurs spraken honderden (voormalig) werknemers en leidinggevenden. Ook achterhaalden ze nieuwe details en bieden ze nieuwe inzichten, waar bedrijfshistorici nog lang op kunnen kauwen.

Lees ook het interview met de auteurs: Nieuw boek over Facebook: ’De lelijke waarheid is dat groei boven alles gaat’

Ronduit schokkend zijn de passages over hoe het bedrijf zijn eigen werknemers bespioneerde, en hoe weinig voorzorgsmaatregelen het trof om misbruik van persoonsgegevens door Facebook-werknemers te voorkomen.

De auteurs geven een eenvoudige verklaring voor het wegkijken door de bedrijfstop bij alle schade die Facebook keer op keer aanrichtte: groei ten koste van alles loonde. Dat is de smerige waarheid uit de titel van het boek. Het platform is gebouwd op een onverzoenlijke tegenstrijdigheid, schrijven de auteurs. De missie om de samenleving te verbeteren door de mensen onderling te verbinden, en de drang om daar winst mee te maken.