Israël probeert tieners met ‘vrijheid’ te verleiden zich te laten vaccineren

‘Alma Braun! Alma Braun!” Een meisje met lang rood haar en korte spijkerbroek komt na de oproep de spreekkamer in. „Heb je last gehad van je eerste prik? Alleen een beetje schouderpijn? Mooi. Als het na de tweede prik pijn doet, neem dan een warme douche en masseer je arm.” Na een handvol vragen zet de verpleger de spuit in haar rechterarm – Alma Braun (14) is linkshandig. Haar moeder kijkt goedkeurend toe.

In Nederland kunnen veertienjarigen pas sinds enkele dagen een afspraak maken voor een coronavaccinatie. In Israël is het prikken van tieners al langer in volle gang. Corona leek bijna verdwenen uit Israël, maar de zeer besmettelijke Deltavariant slaat ook hier toe. Er zijn nu zo’n vijfhonderd nieuwe gevallen per dag, terwijl het dagelijkse aantal tussen eind april en eind juni ruimschoots onder de honderd bleef. Het Israëlische kabinet heeft enkele coronamaatregelen weer ingevoerd, zoals de mondkapjesplicht in gesloten ruimtes.

Toch maakt Eyal Leshem, viroloog en directeur van het Centrum voor Reisgeneeskunde en Tropische Ziekten van Israëls grootste ziekenhuis Sheba, zich nog niet echt zorgen. „We zien een toename in het aantal gevallen, maar het aantal ernstig zieken is nog laag”, zegt Leshem telefonisch. „Bovendien blijkt het vaccin goed te werken tegen ernstige symptomen.”

Eindexamen

Aangezien een groot deel van de volwassen Israëliërs is gevaccineerd, is ruim twee weken geleden begonnen met een nationale campagne om twaalf- tot vijftienjarigen te prikken. Zestien- tot achttienjarigen waren al in januari aan de beurt, zodat ze veilig hun eindexamen konden doen.

De regering wilde dat vóór deze zondag de helft van alle jongeren in deze leeftijdsgroep zeker één prik zou hebben gekregen, maar bleef op zo’n 35 procent steken. De vaccinatiecampagne voor tieners is niets vergeleken met die voor volwassenen, zegt Dudu Shashua, hoofd Noord-Tel Aviv van verzekeraar Maccabi, één van de vier grote ziekenfondsen in Israël die de vaccinaties organiseren. „Toen was het zo’n grote operatie dat we niet in onze eigen centra konden vaccineren.”

De vier beschikbare prikhokjes op de Maccabi-priklocatie in Noord-Tel Aviv zijn niet eens allemaal in gebruik; bij de volwassenen waren er zeker vijftien tegelijk open. En dan is het hier nog relatief druk.

De reden voor de terughoudendheid is simpel: kinderen zijn gezonder. „Voor een zeventigjarige is de afweging makkelijk: liever het risico op bijwerkingen dan doodgaan aan Covid-19”, zegt Shashua. „Bij kinderen denken veel ouders dat de kans om ziek te worden klein is, terwijl er nog niet veel bekend is over de langetermijneffecten van de vaccinatie.” Net als bij volwassenen is ook bij de jongeren de vaccinatiebereidheid relatief laag onder ultra-orthodoxe joden en Palestijnse Israëliërs.

Bezorgder en inschikkelijker

De opkomst van de Deltavariant duwt sommige ouders over de streep, denkt viroloog Leshem. „Toen de ziekte bijna verdwenen was, hadden ze bedenkingen. Nu is de ziekte ‘terug’ en zijn mensen bezorgder en daardoor inschikkelijker.” Zelf lieten Leshem en Shashua hun kinderen inenten zodra dat kon. „Nu ze zijn gevaccineerd, hoeven ze niet in quarantaine als ze besmet zouden worden”, zegt Leshem. „Tien dagen binnen opgesloten zitten, is voor een tiener veel gevaarlijker dan een vaccinatie.” Zijn jongste van zes moet voorlopig wachten – voor kinderen onder de twaalf is het vaccin wereldwijd nog niet goedgekeurd.

Lees ook dit artikel: Israël vaccineert flink door, dat brengt nieuwe dilemma’s met zich mee

De veertienjarige Alma Braun reageert laconiek op verontrustende berichten over de veronderstelde gevaren van vaccinatie die ze tegenkomt op internet. „Er is altijd fake news”, zegt ze. „Al wordt er veel verwijderd van sociale media, er zijn altijd nieuwe mensen die rare dingen posten.” Van tevoren was ze „een beetje bang” voor de prik, maar ze zag aan haar ouders, die eerder gevaccineerd zijn, dat er niets te vrezen viel. Haar vriendinnen hebben zich ook laten inenten.

Verzekeraars, ministeries en gemeenten hebben actief campagne gevoerd onder tieners en hun ouders. Medewerkers van Maccabi en andere verzekeraars waren fulltime aan het bellen om klanten te overtuigen. Premier Bennett riep jongeren eind juni vanuit een priklocatie op zich snel te laten vaccineren; ook zijn eigen tienerdochter kreeg een Pfizer-shot. De gemeente Tel Aviv deelde ijsjes en bioscoopkaartjes uit aan wie zich liet prikken, en op zaterdag, de laatste dag van de campagne, gingen mobiele vaccinatieteams zelfs het strand op. De belangrijkste boodschap in de campagnes: het is veilig, het is makkelijk en het geeft je vrijheid.

Vooral dat laatste argument lijkt onder jongeren aan te slaan. ‘Weer dingen kunnen doen’ is de voornaamste reden voor de tieners bij dit vaccinatiecentrum om zich te laten inenten. Braun verheugt zich erop binnenkort weer naar het buitenland te kunnen vliegen, of om gewoon naar een winkelcentrum of restaurant te kunnen met vriendinnen of familie. „Het is stom om met zijn allen naar een restaurant te gaan, waar ze vragen of je bent gevaccineerd – en dat jij dan als enige niet naar binnen mag.”

Deal met Zuid-Korea

Tot voor kort moesten cafés en restaurants hun gasten om een vaccinatiebewijs vragen. Die maatregel is weliswaar afgeschaft met de daling van het aantal gevallen, maar kan elk moment terugkomen.

Zaterdag had de laatste dag moeten zijn waarop tieners hun eerste prik konden halen. De Pfizervaccins die Israël op voorraad heeft, verlopen namelijk eind juli en er moeten drie weken tussen de eerste en tweede prik zitten. Vorige week sloot Israël een overeenkomst met Zuid-Korea: het land kreeg 700.000 overtollige vaccins van Israël, in de herfst levert Zuid-Korea een gelijk aantal aan Israël. Zondag maakte de Israëlische regering echter bekend dat Pfizer alsnog heeft toegezegd de volgende levering te vervroegen naar 1 augustus. Daardoor kan het vaccineren van tieners voorlopig gewoon doorgaan.

Lees ook dit artikel over de tweede lockdown in Israël: In Israël helpt harde hand prima bij het terugdringen van besmettingen