Over Het IJ laat fictie en werkelijkheid op een fascinerende manier versmelten

Het moet bij de organisatie en alle makers een collectieve zucht van verlichting hebben opgeleverd. Op de eerste avond van Over Het IJ bleek dat het evenement ondanks de aangescherpte coronamaatregelen zou kunnen doorgaan. Dat is niet alleen voor de direct betrokkenen goed nieuws, maar zeker ook voor het publiek: het theaterfestival geldt al jaren als een van de meest avontuurlijke podiumkunstevenementen van Amsterdam, waar veelal jonge theatermakers de industriële omgeving van het NDSM-werf naar hun eigen hand zetten.

Nog meer dan vorige jaren levert dat veel werk op waar de relatie tussen mens, stad en natuur centraal wordt gesteld. Zo bouwde Collectief Walden voor hun project EILAND (dat ook een dagelijkse talkshow omvat) een drijvende installatie in het IJ, waar je als toeschouwer met een ouderwetse veerpont naartoe wordt gebracht. Op het eiland aangekomen word je door een voice-over geconfronteerd met het einde van Amsterdam: vanwege de stijgende zeespiegel verdwijnt de stad onder de golven en moet de bevolking van de hele Randstad naar Oost-Nederland en het buitenland uitwijken. Ondanks de apocalyptische insteek blijft de toon bevreemdend licht: hier geen grote hongersnoden of wereldoorlogen ten gevolge van klimaatproblematiek, maar een dromerige bespiegeling op een inmiddels bijna onvermijdelijke toekomst.

Ecoseksualiteit

Ook in I LOVE NATURE van Nora Ramakers staat de relatie tot de natuur centraal. Geïnspireerd door het werk van de dertiende-eeuwse mystica Hadewijch, die smachtende gedichten aan Christus schreef, maakte Ramakers een zinnelijke solo voor en met performer Luca Bryssinck. Bryssinck, die in de beginmomenten fluisterend een goddess aanroept, geeft zich extatisch over aan een liefdesspel met de natuur: in een doorschijnend gewaad en deinend op een blauwe skippybal verwoordt en belichaamt ze haar verlangen om zich met lichaam en ziel aan moeder Aarde te geven. Het is bijzonder knap hoe Bryssinck haar lust en seksuele vervoering geloofwaardig weet te maken: vanwege haar overgave aan het spel en de zorgvuldig opgebouwde tekst biedt I LOVE NATURE een liefdevolle blik op ecoseksualiteit.

Het hoogtepunt van het openingsweekend was Running landscapes van ROTOR en Johannes Bellinkx. De voorstelling heeft de vorm van een wandeling door de stad: in twee op de grond aangegeven lijnen beweegt het publiek over het NDSM-terrein. Als je tot stilstand komt, ontvouwt zich steeds een tafereel dat het midden houdt tussen live-documentaire en theater; tussen de normale voorbijgangers worden steeds meer artistieke interventies geïntroduceerd, waardoor je langzaam in een parallelle werkelijkheid terechtkomt. Performers die in eerste instantie onderdeel van de mensenmassa lijken, voegen zich samen in een op free running geïnspireerde choreografie, die door de collectiviteit, de primaire kleuren van de kostuums en de stedelijk-industriële omgeving de sfeer krijgt van een poging om een eigen ruimte te bevechten in een omgeving van verval.

De ontregelende werking van de performance wordt versterkt door het geluidsontwerp van Krijn Moons. Overal op het terrein lijken luidsprekers te hangen, en bovendien dragen de spelers zelf luidsprekers met zich mee, waardoor je wordt ondergedompeld in een filmische werkelijkheid. Running landscapes laat fictie en werkelijkheid zo op een fascinerende manier versmelten.

Lees ook: La Isla Bonita brengt een ode aan baldadige fantasie