Testen om te feesten was toch niet zo’n goed plan

Vanwege de oplopende besmettingscijfers heeft het kabinet na vijf weken voorlopig een einde gemaakt aan het Testen voor Toegang bij horecagelegenheden. Tot zaterdag 14 augustus staat het toegangstesten „op pauze”, zei demissionair premier Mark Rutte (VVD) vrijdag tijdens een persconferentie waar het kabinet meer maatregelen aankondigde om de recente opleving van het virus de kop in te drukken. „De anderhalve meter moet weer in acht worden genomen.”

Kijken naar wat wél kan – binnen de noodzakelijke maatregelen – was het idee achter het toegangstesten. Nederland zou door de toegangsbewijzen sneller kunnen terugkeren naar „het oude normaal”, zei demissionair minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid, CDA) toen het parlement eind mei instemde met de bijbehorende tijdelijke wet. „Dat is een belangrijke stap voor cultuurmakers, ondernemers, en festivalgangers. Waar we al zo lang naar snakken komt nu sneller dichterbij.”

‘Oude normaal’

Het ‘oude normaal’ in de cafés en discotheken hield slechts twee weken stand. Het toegangstesten nam pas eind vorige maand een vlucht toen het kabinet besloot dat na een test ook de anderhalve meter los kon worden gelaten en de kroegen weer langer open mochten.

Dat eerste weekend met testen verliep niet bepaald vlekkeloos. Bijna 230.000 mensen maakten een afspraak. Dat leidde tot lange wachtrijen en chaotische taferelen aan de deur toen het IT-systeem getroffen werd door „een hackpoging van buitenaf” en de testbewijzen te laat binnen kwamen. In het uitgaansleven bleek de controle niet waterdicht: jongeren beweerden met andermans testbewijs binnen te kunnen komen.

Lees ook: Horeca: nieuwe beperkingen zijn het toppunt van symboolpolitiek

De gevolgen van het eerste feestweekend werden een week later duidelijk: het aantal besmettingen verdubbelde en een derde van de besmettingen met een bekende oorsprong vond plaats bij horeca of op feesten. In een discotheek in Enschede raakten tweehonderd van de zeshonderd bezoekers besmet, ondanks het testen.

„Het is nog te vroeg om te zeggen dat het toegangstesten mislukt is”, zegt hoogleraar infectiepreventie Andreas Voss (Radboud Universiteit), hoofdonderzoeker bij de fieldlab-evenementen. „Je moet de condities waaronder het toegangstesten plaatsvindt verbeteren.” Missers in de controle, verminderde de naleving van de overige gedragsregels hebben vanwege de besmettelijkere Deltavariant momenteel grote gevolgen. „De foutmarge is klein. Bij grote evenementen kan je de instroom controleren en mensen in timeslots aan laten komen en vertrekken. Voor een discotheek is het net een duiventil: mensen lopen permanent in en uit.”

Dansen met Janssen

Eén verbetering voert het kabinet in ieder geval direct door: een testbewijs is vanaf aankomende dinsdag korter houdbaar – 24 uur in plaats van 40. Het OMT adviseerde meermaals om de tijd tussen de test en het evenement zo klein mogelijk te houden, om de risico’s van de gebruikte en minder betrouwbare sneltesten zo klein mogelijk te houden. Op een ander door het OMT bekritiseerd besluit – het direct geldig verklaren van het Janssen-vaccin als toegangsbewijs („Dansen met Janssen”) – kwam minister De Jonge eerder deze week al terug.

Toegangstesten mogen straks nog wel gebruikt worden bij sportwedstrijden en culturele evenementen, zodat meer mensen deel kunnen nemen. De anderhalve meter mag daar nog steeds losgelaten worden. Wel moet iedereen een zitplaats hebben en is de capaciteit beperkt tot twee derde van normaal.

Lees ook over de nieuwe verscherpte maatregelen: Blijkbaar is het toch te vroeg voor het oude normaal

Zaterdag staan 40.000 afspraken geboekt, meldde stichting Open Nederland, de organisatie achter het toegangstesten, na de persconferentie. „Het is aan mensen zelf om een inschatting te maken of ze hun afspraak afzeggen.” In totaal lieten meer dan een miljoen mensen zich testen voor toegang. Open Nederland besteedde het testen uit aan elf commerciële bedrijven. De overheid betaalt de rekening. De kosten zijn geraamd op 500 à 700 miljoen euro.