Zwaar weer voor De Groenen kandidaat-kanselier Baerbock

Zes pushberichten verstuurde weekblad Focus in de laatste drie dagen. Tabloid Bild verzond er vier in twee dagen: De Groenen kandidaat-kanselier Annalena Baerbock zou hebben geplagieerd. Bij iedere nieuw gevonden passage uit Baerbocks boek die overeenkomsten vertoonde met inhoud van Wikipedia of een krant luidden de conservatief-populistische media opnieuw de alarmbel. Strekking: Baerbock belazert de kluit.

Baerbock, sinds april lijsttrekker voor De Groenen, publiceerde twee weken geleden een boek om haar campagne mee te stutten: Jetzt. Wie wir unser Land erneuern. Baerbock vermengt in het boek een persoonlijk verhaal over haar grootmoeder met het programma van De Groenen. De recensies waren mild. Dinsdag berichtte Focus voor het eerst over een zogenaamde ‘plagiaatjager’ uit Oostenrijk, die Baerbocks boek door de plagiaatssoftware heeft gehaald: bepaalde passages zouden zijn overgenomen uit andere publicaties.

Zo geruisloos en harmonieus als Annalena Baerbocks kandidatuur bij De Groenen werd voorbereid, anders dan bijvoorbeeld de openlijke machtsstrijd tussen Armin Laschet en Markus Söder bij de christendemocraten, zo stormachtig gaat het eraan toe sinds Baerbock is benoemd tot de eerste kandidaat-kanselier in de geschiedenis van De Groenen. Want Baerbock is niet zomaar lijsttrekker, maar maakt met oog op de hoge peilingen aanspraak op het kanselierschap. En die ambitie komt haar op veel tegenwind te staan.

Geflatteerd

Eerst bleek dat Baerbock neveninkomsten, zoals een ‘coronabonus’ uitgekeerd door de partij, te laat had gemeld. Baerbock verontschuldigde zich. Vervolgens werd er wekenlang publiekelijk gesoebat over het cv van Baerbock, dat enigszins geflatteerd zou zijn: zo stond in de eerste versie dat zij een ‘bachelor’ in politicologie bezit, terwijl het in werkelijkheid een ‘Vordiplom’ betreft, wat geen diploma op zich is, maar waarmee Baerbock niettemin aan een masteropleiding kon beginnen. Sindsdien kleeft aan Baerbock het beeld van een vrouw die zich beter wil voordoen dan ze is, wat ook terug te zien is in de dalende peilingen.

Vanaf deze week wordt dat beeld versterkt door de beschuldigingen van plagiaat, afkomstig van ‘plagiaatjager’ en mediawetenschapper Stefan Weber. Zo wijst Weber op diens blog op een zin die, zonder bronvermelding, woordelijk uit het tijdschrift Internationale Politik is overgenomen, op twee zinnen die eerder in de krant Tageszeitung verschenen, en op een zinsnede die op Wikipedia terug te lezen is.

De ernst van de zaak wordt in verschillende media nogal verschillend voorgesteld. Platforms als Bild en Focus, die qua signatuur weinig affiniteit hebben met de politiek hebben van De Groenen, bestempelen de werkwijze van Baerbock en haar co-auteur als een doodzonde. Weekblad Der Spiegel en de Sueddeutsche Zeitung, daarentegen, interviewden juristen die in de overeenkomsten geen plagiaat zagen; daarvoor werden de passages te kort of te feitelijk geacht, en bovendien heeft het boek van Baerbock geen academische pretenties. Ook Baerbock zelf verweerde zich donderdagavond in een interview met vrouwenblad Brigitte met de woorden dat ze „geen non-fictie boek of een wetenschappelijk werk” pretendeert te hebben geschreven.

‘Lastercampagne’

De Groenen gingen dinsdag direct vol in de tegenaanval. De partij noemde het ‘karaktermoord’ op Baerbock, en nam een advocaat in de arm. Partijprominent en oud-minister van milieu Jürgen Trittin noemde het een ‘lastercampagne’. Groenen-Bondsdaglid op Franziska Brantner vergeleek de wijze waarop Baerbock wordt bejegend met de manier waarop over Hillary Clinton werd geschreven: „Dit is als het ‘flood the zone with shit’ van Steven Bannon om niet de politieke discussies hoeven te voeren die er toe doen.” Met „flood the zone with shit” bedoelde Trumps mediagoeroe Bannon dat de media vooral over bijzaken, zoals Hillary Clintons e-mails, moesten schrijven om af te leiden van wezenlijke discussies.

De beschuldigingen aan Baerbocks adres lijken vooral zo te beklijven omdat Baerbock voor een nieuwe stijl van leidinggeven zegt te staan, die zijzelf ‘menselijk en empathisch’ noemt. Bovendien pleiten De Groenen voor een radicaal soort transparantie, die niet strookt met het te laat melden van bonussen of het opsmukken van cv’s. In haar eerste toespraak die ze als kandidaat-kanselier gaf zei ze: „Voor de status quo staan anderen”.

De christendemocraten, bijvoorbeeld, die een reeks corruptiezaken rond mondkapjes op hun naam hebben staan, maar bij wie belangenverstrengeling een dusdanig terugkerend probleem is dat de beschuldigingen ter kennisgeving worden aangenomen, ook door de kiezer.

Op het blog van Weber zijn sinds mei bijdragen over Annalena Baerbock te vinden; in een bestand heeft hij met rood alle ongerijmdheden in Baerbocks cv onderstreept. Toch bezweert Weber, die ook in te huren is om scripties of promoties op plagiaat te controleren, volledig onafhankelijk te werken en niet betaald te zijn voor zijn onderzoek naar Baerbock.