Vaccineren voor opa en de maatschappij

„Jij kunt je vrijdag al opgeven voor een prik, Mees”, zegt Jasna van Kersbergen aan de keukentafel in Maarn. Mees (13): „Nee, vrijdag zijn de mensen die geboren zijn in 2004. Ik kan volgende week pas.”

Jasna, verbaasd: „Hij weet het precies. Hij wíl ook graag. Hij zei eerder al: ‘waarom mogen wíj niet worden ingeënt?’”

Vanaf vrijdag mochten de eerste gezonde minderjarigen zich opgeven voor een vaccinatie tegen corona. Ze krijgen alleen vaccins van Pfizer/Biontech aangeboden. Bovendien verhoogt vaccinatie van tieners, die het willen, de vaccinatiegraad om het virus en al zijn varianten (vooral de oprukkende deltavariant) in te dammen, zo oordeelde de Gezondheidsraad deze week. Kinderartsen zijn om.

Aanvankelijk vonden ze dat tieners niet gebruikt moesten worden om groepsimmuniteit te realiseren maar begin deze week stelde de Vereniging van Kindergeneeskunde dat het met de oprukkende ‘Deltavariant’ beter is om zo veel mogelijk mensen, dus ook tieners van 12 tot 17 jaar, in te enten. Zelf worden tieners zelden ziek van Covid-19 maar ze kunnen het virus wel doorgeven aan anderen, wat weer tot schoolsluiting zou kunnen leiden. En dát is sterk in hun nadeel, vinden de kinderartsen.

Antivaxers en het zogeheten Artsencollectief (dat zegt te spreken namens 1.500 zorgprofessionals) blijven kritisch. In een perscommuniqué schreef het collectief: „De overgrote meerderheid van kinderen en jongeren krijgt geen of slechts milde klachten, kinderen hebben nauwelijks aandeel in de verspreiding van het coronavirus. Als kinderen voor het eerst in de historie gevaccineerd worden ‘voor een ander’, dient de veiligheid op (middel)lange termijn onomstotelijk vast te staan. Die data zijn er echter nog niet.”

Overleden

Toch lijkt de animo onder gezonde tieners vrij groot, getuige reportages in NRC, en aanvullend RIVM-onderzoek waaruit blijkt dat 72 procent van de 12 tot en met 17-jarigen gevaccineerd wil worden. Lerares Jeanine Kleijer vertelt op Instagram dat ze het in de klas aan 25 leerlingen van 16 jaar vroeg en dat slechts een enkeling twijfelde. „De rest zei direct ‘ja’.” Ook in een klas van twintig 16-jarigen was er volgens Kleijer maar één leerling die niet wilde.

Lees ook: ‘Ja, het puberbrein kan volgens experts over vaccinatie beslissen’

Waarom de 13-jarige Mees uit Maarn zo graag wil? „Eén: mijn opa.” Zijn moeder Jasna: „Mijn vader is in maart overleden aan corona. 76 jaar, stond nog vol in het leven. Een week voor zijn vaccinatie.” Mees: „Twee: ik wil weer dingen kunnen doen. Gewoon in de klas zitten op school en meer vrijheid. Ik en mijn vrienden zijn helemaal klaar met corona. En drie: ik doe het voor de hele maatschappij.”

Tieners vanaf zestien jaar beslissen zelf of ze een medische ingreep en dus ook een vaccinatie willen. Van 12 tot 15 jaar is toestemming van zowel ouder als kind nodig, al is de wens van het kind doorslaggevend als „de behandeling een weloverwogen wens is van de jongere”, zo staat er in de richtlijn van artsenorganiastie KNMG.

Als een kind ingeënt wil worden en een ouder wil dat niet, dan mag het kind zich dus alsnog melden. Hij moet wel goed zijn voorgelicht over de voor- en nadelen van een ingreep. En de ouders moeten door de GGD of een andere arts op de hoogte worden gesteld, „tenzij de gezondheid van het kind hierdoor in gevaar zou komen doordat het kind dan van de behandeling zou afzien”.

En andersom? Als het kind niet ingeënt wil worden maar zijn ouders het wel verlangen? Anesthesioloog Paul Lieverse, die als supervisor werkt op de priklocatie van de GGD in Dordrecht, heeft nog nooit de indruk gehad dat een tiener onvrijwillig komt. Hoe weet hij zeker dat een tiener zélf wil en niet wordt gedwongen door zijn ouders? Lieverse: „We gaan ervan uit dat als een tiener kómt, hij ook zelf wil.”

Lieverse heeft al verschillende tieners langs zien komen, met een medische indicatie. „Dat varieert van ernstige ziektes tot een kind dat twee jaar geleden astma had. Maar prima hoor – iedereen die beschermd wil worden is welkom.” Was niemand bang voor de prik? „Nee. Ach tieners, ze kijken alle kanten op behalve naar jou.”

Lees ook: ‘De hoop is nu op de pubers gevestigd’

Strijd

Bij tieners met gescheiden ouders (eenderde) moeten in theorie beide ouders en de tiener achter het besluit staan. Daar kan nog wel eens strijd over ontstaan. Uit verschillende rechterlijke vonnissen blijkt dat sommige gescheiden ouders het oneens zijn over vaccinaties.

Begin 2020 oordeelde het Gerechtshof in Den Haag dat een gescheiden vader zijn kinderen mocht laten inenten tegen mazelen, bof, rode hond, difterie, kinkhoest, tetanus en polio. De moeder wilde dat niet. Zij gelooft dat kinderen immuun zijn voor zulke kinderziektes. De vader kreeg van twee rechters gelijk.

Maar dát ging over vaccins die elk individueel kind beschermen voor een ernstige ziekte. In het geval van corona geldt dat alleen voor kwetsbare kinderen. Gezonde kinderen en tieners vaccineren zichzelf tegen corona om pragmatische redenen: minder ziekte in de samenleving en dus minder lockdowns.