Het gebrek aan winnaarsmentaliteit is in Nederland een cultureel struikelblok

Deze week hebben we een aantal grote verrassingen gezien tijdens het EK voetbal. De landen uit de ‘groep des doods’ zijn allemaal naar huis. Die ploegen moesten te vroeg pieken, na zo’n zwaar seizoen. In een toernooi groeien is altijd lekker.

Helaas waren onze eigen jongens de eersten die naar huis moesten. Tsjechië was tot het moment dat Matthijs de Ligt uit balans raakte en instinctief hands maakte, een tegenstander die we konden pakken. Het leek erop dat de spanning hem te veel was. Toen de scheidsrechter de VAR-check deed was het meteen duidelijk dat De Ligt schuldig zou worden bevonden. Toen de rode kaart eenmaal gegeven was, waren de teleurstelling en het ongeloof bij de Oranjespelers zo groot dat een krachtige reactie onmogelijk werd.

Zelf vond ik het als voetballer altijd extreem moeilijk om te spelen tegen tien tegenstanders, in plaats van elf. In landen als Italië wordt gewoon een muur gebouwd die alleen met spectaculaire vaardigheden kan worden doorbroken.

Het gebrek aan winnaarsmentaliteit is in Nederland een cultureel struikelblok, en dat was nu ook weer zichtbaar. Jaren geleden stelde ik tijdens een rondetafelgesprek, georganiseerd door de KNVB, letterlijk de vraag waar voor gekozen zou worden: een eindtoernooi winnen met slecht spel, of een mooie tweede plek met mooi voetbal. Er kwamen twijfelende reacties. Dat zegt genoeg. „Natuurlijk winnen met slecht spel”, zou een Italiaan zeggen.

Filosofie is belangrijker dan het systeem in het moderne voetbal, en topsport gaat om winnen. Dit is een substantieel verschil in benadering. In Nederland wordt het systeem nog steeds boven talent gezet, en talent wordt ondergeschikt gemaakt aan tactiek.

Mijn visie is dat tactiek bestaat om wedstrijden te winnen en om het beste uit je spelers te halen, en niet andersom. Tactiek en het voetbalsysteem zijn een middel om topprestaties te kunnen leveren. Spelers voorbereiden om te verdedigen met één speler of zelfs twee spelers minder doe je niet een paar weken voor het EK of WK. Dit moet onderdeel worden van onze voetbalcultuur.

Begrijp me niet verkeerd, ik hou van mooi voetbal. Een resultaat naar huis weten te brengen met minder aantrekkelijk voetbal – daar wordt in Nederland niet op getraind. We geloven dat we het spel op dezelfde manier kunnen dicteren in balbezit als bij balverlies.

De Nederlandse voetbalschool zou voor onze toekomstige talenten het mentale aspect centraal moeten maken. Zo’n mentaliteit geeft je de mogelijkheid om wedstrijden te winnen, onder welke omstandigheid dan ook. Als je weet te winnen wanneer het niet draait, dan ben je solide en minder kwetsbaar. De mentale weerbaarheid maakt altijd en overal het verschil.

Om voor elke titel een echte kanshebber te zijn is het nodig aan die mentale weerbaarheid te werken. De Duitsers zijn ook naar huis, maar zij hebben de laatste tien jaar geweldig gepresteerd. Ze voegden aan hun mentale weerbaarheid aantrekkelijk voetbal toe. De Uruguayanen leven van hun mentaliteit. Het is tijd dat wij ook gaan trainen op mentaliteit, en dit gaan toevoegen aan onze mooie cultuur van totaalvoetbal.