Van leven in een tiny house tot een woonboerderij delen met zes vrienden

‘We moesten uitrekenen hoeveel apparaten we konden meenemen’

Liezelotte Nagtegaal (40) werkt bij de gemeente Amsterdam en is initiatiefnemer van belangengroep Ruimte voor Collectief Wonen. Ze had met haar man en kinderen (7) en (5) een woning van 160 vierkante meter in het Utrechtse Leusden. Die heeft ze verkocht en nu woont het gezin in een tiny house in Zeist.

„We zijn vier maanden met ons gezin en de tent op fietsvakantie geweest. Toen we terugkwamen had ik niets gemist aan het huis behalve de wasmachine en mijn man niets anders dan de tuin. De muren vlogen op ons af. Al die kamers. Al die spullen! We zijn eind februari 2020 verhuisd, twee weken voordat de lockdown begon, dat was een leuke verrassing. Toch bevalt het heel goed omdat we hier ook heel erg buiten leven. We wonen op een open veld met vijftien tiny houses. Er staat een picknicktafel bij ons huis waar we kunnen eten. De fietsen staan in een soort tuinhuisje, met nog wat plantjes. De definitie van tiny house is dat je maximaal 50 vierkante meter gebruiksoppervlak mag hebben. Wij hebben 45 vierkante meter: 30 op de grond en dan zijn er boven nog twee vides met slaapvertrekken, daar klim je naartoe via de trap. De kinderen delen een slaapkamer. Er staan twee bedden in met wat ruimte ertussen om te spelen. In onze slaapkamer past alleen een bed en een kledingkast. Gemiddeld heeft de Nederlandse huisbewoner 65 vierkante meter tot zijn beschikking. Voor vier is dit dus toch wel ‘tiny’. Simpeler leven, dat was de droom. Je koopt veel minder, omdat je minder plek hebt. Je leeft meer met elkaar en er is ook meer verbinding met de buren. We delen spullen zoals een ladder of een boormachine. Hypotheekvrij wonen geeft ook een gevoel van vrijheid, net als het idee duurzamer te leven.

We hebben een kleine boiler die langzaam opwarmt en weinig stroom verbruikt. We douchen daarom kort en niet elke dag. We hebben wel echt moeten uitrekenen hoeveel apparaten we konden meenemen: een wasmachine, koelkast, magnetron en lampen. We hebben het huis laten bouwen. Met alles erop en eraan – waterfilter voor regenwater, zonnepanelen en inrichting– waren we zo’n 85.000 euro kwijt. Voor een tiny house op eigen grond kun je een hypotheek krijgen. Wij konden de overwaarde gebruiken van onze vorige woning, daar hebben geluk mee gehad. We betalen nu nog zo’n 100 euro per maand voor water, elektriciteit en riolering. Tijdens de lockdown gaven we de kinderen thuisonderwijs met de buren buiten. Mijn vriend kon nog naar kantoor, ik werkte thuis in de keet van de buurvrouw. Ik heb niet het idee dat wij het moeilijker hebben gehad dan andere ouders. De kinderen komen toch wel naast je zitten als je aan het werk bent.”

‘Als je besluit om weg te gaan, bepaalt de rest wie er komt te wonen’

Ellen Ootes (27) is adviseur woningmarkt en heeft in augustus 2020 een woonboerderij gekocht met zes vrienden bij Maarssen in Utrecht waar ze samenwoont met haar vriend.

„De eerste groepsapp is van 8 augustus 2019. ‘Hola lieve mensen, volgende week vrijdag hebben we een vergadering gepland om te kijken naar het plan om samen een huis aan te schaffen.’ Een jaar later waren we bezig met het koopcontract. Dat was ook een voorwaarde, dat het heel snel kon. Wij zijn allemaal eind twintig en wilden settelen. Als dit het niet werd, zouden mensen de stad uitgaan. Ik huurde op dat moment nog met mijn vriend bij een particuliere huisbaas. Samen betaalden we 1.300 euro per maand. Daar was iedereen altijd jaloers op, maar ik keek altijd met tranen in mijn ogen naar het bedrag dat mijn huisbaas op zijn rekening bijschreef. We zijn een jaar bezig geweest met het opzetten van de financiële constructie. We hebben 250.000 euro aan eigen inleg betaald en 750.000 euro is hypotheek. We betalen een zakelijke hypotheekrente van 3,7 procent omdat we als vereniging het huis hebben gekocht. De boerderij is in totaal 300 vierkante meter groot, de helft bestaat uit gemeenschappelijke ruimtes. We betalen hypotheeklasten naar aandeel, de bedragen variëren tussen de 400 en 600 euro. Mijn vriend en ik hebben bijvoorbeeld een slaapkamer van zes vierkante meter en een woonkamer van 24 vierkante meter. Ons aandeel is 11,6 procent. Ieder betaalt een zevende van de vaste lasten, waar ook het voer voor de kippen en een krantenabonnement in zit. In totaal betalen we maandelijks tussen de 700 en 850 euro per persoon. Een deel van de groep woonde eerder al samen in een studentenhuis. Dat was wel meer gekkigheid, dit voelt meer als een gezinswoning. Omdat je eigenaar bent vraag je je ineens af of de kozijnen niet moeten worden geschilderd. Maar het is heerlijk dat je niet het idee hebt dat je het onderhoud van de huisbaas aan het doen bent. Als je weggaat, bepaalt de rest wie er komt te wonen door coöptatie. Je kunt dus niet zomaar je aandeel doorverkopen. De meerwaarde die het huis dan heeft wordt steeds verrekend met het toetredende lid die ook de eigen inleg van het vertrekkende lid overneemt. In mijn geval is dat 28.000 euro. Na dertig jaar wordt de woning opnieuw gefinancierd en krijg je ook je aandeel terug van de inleg waarmee de hypotheek is afgelost. Ik denk dat best veel mensen op een feestje zeggen: zou het niet gaaf zijn als we met zijn allen op een boerderij gaan wonen? Wij hebben het ook doorgezet.”

‘Over de bouwstijl waren we het in één dag eens’

Brent Nijhuis (28) bouwde tien huizen met vijftien vrienden in Beltrum, Gelderland. Hij deed dat in Collectief Particulier Opdrachtgeverschap, een manier van projectontwikkeling waarbij bewoners samen opdrachtgever zijn. Die huizenblokken zijn in 2018 opgeleverd.

„We kennen elkaar van de wagenbouw, de bloemencorso’s, de voetbalclub en de plaatselijke kermis. Onze band is hecht. Een plekje voor jezelf, in het dorp waar je bent opgegroeid, dat is echt fantastisch. Starterswoningen in Beltrum zijn er eigenlijk niet. Als je ze vindt voor een bedrag van rond de 250.000 euro, dan ben je vaak nog minimaal 50.000 euro aan verbouwkosten kwijt. De huizen die hier op de markt komen, zijn vaak erg verouderd. Daarom kozen we ervoor zelf in Collectief Opdrachtgeverschap te bouwen (een vorm van projectontwikkeling waarbij toekomstige bewoners gezamenlijk opdrachtgever zijn voor hun eigen nieuwbouwproject, red.). Met een groep van vijftien man hebben we tien huizen gebouwd. Het scheelt aanzienlijk in de leverkosten omdat je in bulk inkoopt. Een schilder heeft bijvoorbeeld nooit voorrijkosten. Hij kan zo van het ene naar het andere huis. Badkamers en keukens hebben we allemaal bij dezelfde leverancier gekocht, met korting. Ook op elektronica en wasmachines kregen we bij dezelfde winkel 20 procent korting. Over de stijl waren we het meteen eens. Stenen en dakpannen hebben we in een dag uitgezocht. De tijd gaat meer in het overleg over het ontwerp zitten: hoe groot wil je de kamers hebben en de rest van de woning? De gemeente moet reageren, buren en andere belanghebbenden kunnen bezwaar maken. Geduld moet je wel hebben. Al met al denk ik dat we een jaar aan het voorbereiden waren voor de eerste steen werd gelegd. Mijn woning kostte rond de 180.000 euro en werd in 2018 opgeleverd. Als ik een woning had gekocht, dan was ik in die tijd rond de 220.000 euro kwijt geweest, zonder verbouwkosten. Laatst verkocht een stel een woning in de straat voor 250.000 euro. Als je nu een bordje in de tuin zet, heb je die vraagprijs zo binnen. Ook in Beltrum bieden mensen over de vraagprijs heen. Toen we begonnen met de plannen, was ik nog maar 23. Ons project zou het laatste nieuwbouwproject in Beltrum worden, volgens de gemeente. Gelukkig werk ik al sinds mijn zestiende als chauffeur en had ik wat spaargeld. Dat had ik ook wel nodig: je moet naar een notaris en een architect moet het ontwerp maken. Dat moet je zelf bekostigen. Zet alles zwart-op-wit is mijn tip. Bij ons in de Achterhoek is de houding vaak van ‘komt wel goed’, maar je moet zorgen dat alles echt klopt voordat je een handtekening zet.”

‘We organiseerden al jaren feestjes en festivals samen’

Chandar van der Zande (36) is initiatiefnemer van wooncoöperatie De Warren in Amsterdam. Met 49 anderen is hij straks eigenaar en huurder van 36 duurzaam gebouwde woningen. Oplevering: augustus 2022.

„Veel mensen in ons netwerk zijn starters op de woningmarkt of zelfstandigen in de creatieve sector, die hebben niet zomaar een paar duizend euro klaarliggen voor de voorbereiding van een bouwproject. Er kwam een kavel vrij op Centrumeiland in Amsterdam dat was uitgegeven voor een wooncoöperatie, een nieuwe manier van ontwikkelen tussen koop en huur in. Mijn vrouw en ik zijn vier jaar geleden op onderzoek uitgegaan: hoe financier je dat en hoe bouw je duurzaam? Met een groep worden we straks eigenaar van het hele gebouw, waar 36 woningen inzitten: 12 studio’s, 12 starterswoningen en 12 gezinswoningen. Daarvoor hebben we een vereniging opgericht die straks vijftig leden telt. De hypotheek staat op naam van de vereniging. De leden betalen maandelijks huur waarmee de hypotheek en andere leningen worden afbetaald. We zijn straks dus eigenaar én huurder. We organiseren al jaren feestjes, theateravonden en kleine festivals voor onze gemeenschap op basis van donatie en participatie. We hebben eerder al geëxperimenteerd met circulair bouwen en sociale projecten in broedplaats de Ceuvel in Amsterdam. Met vijftig mensen hebben we het pand echt co-ontworpen. Aan de hand van zeven ontwerpsessies zijn we in vijf maanden naar een definitief ontwerp gegaan. Als er conflict was, besliste het bestuur van de vereniging en uiteindelijk moest de architect akkoord gaan. Onze hypotheek is 75 procent van de waarde van het project (7,4 miljoen euro). De rest hebben we opgehaald met subsidies en leningen. Er hebben 115 familieleden en vrienden 372.500 euro in ons geïnvesteerd dat betalen we terug met een rente van 2,3, 2,5 of 2,7 procent. Het grote voordeel is dat we betaalbare huren kunnen bieden. De helft van de huren is lager dan 750 euro, de andere helft zit onder de 1.100 euro. Financiering vinden was wel lastig. De wooncoöperatie bestaat pas sinds 2015 voor de wet. Toen wij de gesprekken met banken gingen voeren moest ik het elke keer opnieuw uitleggen. Wij kregen uiteindelijk een hypotheek bij de Duitse GLS Bank, daar hebben ze al veel meer van dit soort projecten gefinancierd. Wij hebben straks een gemeenschap om samen in oud te worden, daar word ik het meest blij van. Er komt een grote co-workingspace, een voetbalveld, een gemeenschappelijke woonkamer en kinderspeelruimte, een theater en een dakterras. Het is onze utopie en we zijn hem aan het verwezenlijken.”