Inhalen operatie-achterstand duurt volgens anesthesiologen zeker twee jaar - ‘een ramp na de ramp’

Er is een achterstand van circa 350.000 uur operatietijd. Zelfs als ziekenhuizen voor 10 procent meer operatietijd kunnen zorgen, duurt het in normale omstandigheden meer dan twee jaar om de achterstand weg te werken. Dat heeft de Nederlandse Vereniging voor Anesthesiologen berekend aan de hand van declaratiegegevens.

De conclusie van deze groep artsen is opvallend omdat minister Tamara van Ark (Medische Zorg, VVD) vorige week in een Kamerbrief schreef dat het de bedoeling is dat operaties al dit jaar „vrijwel volledig ingehaald worden”. Er zou slechts een „mogelijke uitloop” naar de eerste maanden van volgend jaar zijn. Dat lijkt dus niet haalbaar.

Een ramp na de ramp. Ontzettend veel mensen wachten op een ingreep

Caroline van der Marel voorzitter vereniging van anesthesiologen

Anesthesiologen houden zich bezig met de gezondheid van patiënten voor, tijdens of na een ingreep. De artsen wilden grip krijgen op hoe groots de opgave van inhaalzorg is. „Een ramp na de ramp”, zo noemt voorzitter Caroline van der Marel de immense wachtlijst voor operaties. „Ontzettend veel mensen wachten op een ingreep. Dit leidt tot gezondheidsschade en hogere zorgkosten.” Op de wachtlijst staan geen direct spoedeisende operaties, die kunnen momenteel wel doorgaan.

De Nederlandse Vereniging voor Anesthesiologie gaat aan de hand van declaratiegegevens uit van een achterstand van 140.000 uitgestelde operaties. Als ziekenhuizen voor tien procent meer operatietijd kunnen zorgen om deze operaties in te halen, duurt het in normale omstandigheden alsnog meer dan twee jaar voordat de wachtlijst is weggewerkt. Verder opschalen is moeilijk omdat ziekenhuizen voor corona al met een personeelstekort kampten van ongeveer dertienduizend medewerkers.

Nieuwe heup

In de berekening wordt geen rekening gehouden met factoren die de wachtlijst kunnen verkorten. Zo willen ziekenhuizen wachtlijsten te lijf gaan door beter samen te werken. Bijvoorbeeld door patiënten vaker door te verwijzen naar andere ziekenhuizen, of door artsen gebruik te laten maken van operatiekamers van een naburig ziekenhuis – als daar meer ruimte is.

Een andere, belangrijke reden waarom de wachtlijst korter kan uitvallen, is dat in de loop van tijd een deel van de zorg kan ‘verdampen’. Bijvoorbeeld als iemand die op een nieuwe heup wacht overlijdt. Na het faillissement van de IJsselmeerziekenhuizen dook een deel van de patiënten niet meer op bij andere ziekenhuizen.

Aan de andere kant zijn factoren die de wachtlijsten langer kunnen maken, óók niet meegenomen in de berekening. Bijvoorbeeld het feit dat veel verpleegkundigen oververmoeid zijn en hard vakantie nodig hebben. Of het risico dat corona in het najaar weer opleeft. Ook zijn er in de crisis ruim 1,4 miljoen minder doorverwijzingen geweest van huisartsen dan normaal. Daardoor lopen mogelijk veel mensen rond met nog onbekende ziektes. Tussen januari en april van dit jaar werden bijvoorbeeld al 3 procent meer tumoren ontdekt dan verwacht zonder pandemie.

Wat doet Covid-19 nog in het najaar, wat doet de griep? Hoeveel zorg is verdampt?

David Jongen bestuurder Zuyderland-ziekenhuis in Limburg

Er zijn kortom veel factoren die nog invloed hebben op hoe snel wachtlijsten zijn weggewerkt. Dat ervaart ook David Jongen, bestuurder van het Zuyderland in Limburg. Zijn ziekenhuis kampt met een wachtlijst van vijfduizend uitgestelde operaties. Hoe lang het precies gaat duren voor die weggewerkt is, is „een raadsel”, zegt Jongen. „Wat doet Covid-19 nog in het najaar, wat doet de griep? Hoeveel zorg is er verdampt? Wat blijkt er uit de medische onderzoeken bij patiënten die zijn blijven liggen?” De ambitie van Van Ark om de wachtlijst voor het eind van het jaar weg te werken gaat in ieder geval „niet lukken, hoe graag we het ook zouden willen.”

„De maatschappelijke druk is groot om meteen te beginnen met inhaalzorg”, zegt Jongen. „Maar het is op dit moment al een hele opgave om de wachtlijst niet verder te laten oplopen.” Vijf van de twintig operatiekamers zijn momenteel nog gesloten vanwege Covid-19. Het ziekenhuis wil, net als andere ziekenhuizen, verpleegkundigen en artsen in de zomer hun vakantie gunnen en een kans om bij te komen. Jongen verwacht dat het Zuyderland eind augustus kan beginnen met het wegwerken van de wachtlijst.

Lees ookLanger met pijn op de wachtlijst door corona

Ondertussen zal het uitstel niet zonder gevolgen blijven. Jongen geeft een voorbeeld: „Helaas is het aantal mensen dat met een rollator loopt op de afdeling orthopedie groter dan vóór corona.”