Voor één nacht gaat club Shelter open: ‘Het is zoveel meer dan alleen even een biertje drinken’

Ze zijn letterlijk uitverkoren, de vijfhonderd feestgangers die zaterdagavond de Amsterdamse nachtclub Shelter betreden. In de technokelder onder de A’dam-toren, pal aan het IJ, zullen ze dansen, zweten en sjansen zoals ze dat in geen veertien maanden gedaan hebben. Voor liefst 25.000 anderen die zich hadden ingeschreven was geen plek.

Duncan Stutterheim (49), mede-eigenaar van Shelter, verbaast de grote interesse niets. „Voor jonge mensen is dit héél belangrijk. Je bent gaan studeren, hebt nieuwe vrienden, ontwikkelt je seksualiteit. Het is zoveel meer dan alleen even een biertje drinken.”

Shelter is zaterdag de eerste Nederlandse nachtclub sinds maart 2020 die opengaat. Voor één avond: het feest is een Fieldlab-evenement, bedoeld om inzicht te vergaren in hoe mensen zich gedragen in het nachtleven, en welke gevolgen dat heeft voor de verspreiding van het coronavirus. Na afloop verstomt de muziek voorlopig weer.

Dan keert Shelter terug in de gelederen van andere clubs en disco’s, waar de onzekerheid overheerst. De clubs, die het langst gesloten zijn geweest van alle sectoren, heeft op de routekaart van de overheid nauwelijks concreet uitzicht op heropening. Hoe staan nachtclubs er voor en hoe ziet de toekomst eruit ?

Forse schulden

De onmiddellijke schade die de coronacrisis het nachtleven heeft toegebracht, lijkt op het eerste gezicht beperkt. Vorige zomer hield de bekende Amsterdamse club De School er om financiële redenen mee op, maar verder zijn er amper faillissementen of bedrijfsbeëindigingen geweest. Zoals zoveel bedrijven dreven de nachtclubs het afgelopen jaar op overheidssteun.

Later zullen de clubs echter hetzelfde obstakel moeten overwinnen als talloze restaurants, cafés en winkelbedrijven: de grote schuldenberg met uit coulance uitgestelde betalingen aan banken, leveranciers en de Belastingdienst.

„We gaan met de club wel over de 1 miljoen euro aan opgebouwde schuld heen”, zegt Stutterheim, in het verleden succesvol als mede-oprichter van dance-imperium ID&T. Het afgelopen jaar viel ook de complete omzet van Shelter weg, normaliter rond de 4 miljoen euro.

Stutterheim en zijn compagnons richtten op de lege dansvloer een speelhal met virtualreality-brillen in, maar die maakte het omzetverlies niet goed en moest bovendien eind vorig jaar samen met andere doorstroomlocaties verplicht sluiten.

„Het uitbaten van een club”, zegt Stutterheim, „was voor de crisis al een soort hobby geworden. Negen van de tien mensen gaan tegenwoordig eerder naar een festival.”

Bezoekers, eigenaren en dj’s vertelden NRC vorig jaar over het gemis dat zij ervoeren door de sluiting van nachtclubs. Lees ook: ‘Ik ga niet uit om aan tafel te blijven zitten’

Disco's onder druk

De discotheek staat in Nederland structureel onder druk. Tussen 2008 en begin 2020 daalde het aantal disco’s van ruim 300 naar 140, inventariseerde horeca-adviesbureau Van Spronsen & Partners. Niet alleen vanwege concurrentie van festivals, maar ook doordat (feest)cafés met hun dj’s en openingstijden tot diep in de nacht in het vaarwater van de klassieke discotheek kwamen.

Dat er uiteindelijk, wanneer de steun ophoudt en de rekeningen moeten worden voldaan, alsnog clubs omvallen, is goed mogelijk. Kenners verwachten niettemin geen grote faillissementsgolf. Als de enorme vraag naar kaartjes voor het Shelter-feest namelijk iets laat zien, is het wel dat er altijd mensen zullen zijn voor wie een avondje dansen in de club belangrijk is.

Disco’s zullen binnen de kortste keren weer stampvol zitten, verwacht Stef Driessen. Hij volgt de vrijetijdssector voor ABN Amro. „Er is extreem veel animo. Je hoort mensen al spreken over een Summer of Love. Ik maak me weinig zorgen.”

De gast die ons licht doet, is zonnepanelen gaan installeren

Alleen: als je als club niet weet wanneer die feesthausse mag losbarsten, levert dat allerlei praktische problemen op. Shelter boekt zijn dj’s normaal gesproken bijvoorbeeld al maanden van tevoren. En veel ervaren personeel is inmiddels vertrokken. „De gast die ons licht doet, is zonnepanelen gaan installeren”, zegt Stutterheim. Zolang er geen definitieve heropening in zicht is, blijft het lastig uitstromers terug te halen.

Zo komt alles toch aan op die ene vraag: wanneer kan het nachtleven nou eindelijk weer beginnen? Op de routekaart staan weinig aanknopingspunten. Maar een beetje perspectief is er wel degelijk. „Zodra de anderhalve meter eraf is, kunnen de nachtclubs open”, zegt Driessen van ABN Amro. „Eerder dit jaar ging ons economisch bureau nog uit van een einde aan de anderhalve meter in oktober. Maar de kans is inmiddels behoorlijk groot dat dat eerder wordt.”

Zeven mensen over hun allerlaatste feest. Lees ook: Hádden we maar geweten dat dit ons laatste echte feestje was

Bij Shelter gokken ze op augustus of september. „Aankomende zaterdag zou te vroeg zijn, daar ben ik het wel mee eens”, zegt Stutterheim. Anderhalve meter afstand houden in een club: onmogelijk. „Maar als alle mensen boven de achttien de mogelijkheid hebben gehad zich te laten vaccineren, moet het klaar zijn. Daarna moeten we anders gaan denken, niet weer in die tunnelvisie komen waarin bij een vierde of vijfde golf opnieuw alles op slot gaat.”

Eén datum komt wel langs op het stappenplan van de regering: 21 juli. Nachtclubs en disco’s zouden dan eventueel open kunnen – áls het virus voldoende onder controle is, onder beperkingen en met verplichte coronatest voor toegang.

Zou Shelter daar ook aan meedoen? Dat wordt een „serieuze discussie” tussen de eigenaren, zegt Stutterheim. „Een van mijn partners zegt: ik wil het wel, want we moeten open. Maar als het aan mij ligt niet.”

Onlangs deed Stutterheim een coronatest om bij een wedstrijd van Ajax te kunnen zijn. „Dat viel tegen. Ik moest een uur in de rij staan. Mijn halve dag was weg. Voor zo’n feest als zaterdag hebben mensen dat nog wel over. Maar clubben is normaal juist een spontaan iets. Ik geloof er niet in.” Het is voor hem ook een principieel punt. „We moeten het niet normaal gaan vinden dat we uitgaan met een test. Ik snap ook dat er clubs zijn die het wel doen. En als mensen zo’n test willen ondergaan, moeten ze dat zelf weten. Maar ik ga dan niet meer uit.”

Hoe dan ook zal eens de dag aanbreken waarop de coronamaatregelen en toegangstesten overboord kunnen. Dan komt het voor Shelter allemaal goed, denkt Stutterheim. „Ik geloof wel dat je dan een soort van roaring twenties krijgt. Ik weet zeker dat de goede mensen weer bij ons komen werken. Dan gooit de lichtman de schroevendraaier van zijn zonnepanelen met alle liefde in de hoek.”

Update 28 mei 2021: Na publicatie van dit artikel kondigde het kabinet aan dat het van plan is een hele reeks versoepelingen naar voren te halen. Voor nachtclubs en discotheken betekent dit dat zij, mits de besmettingscijfers het toelaten, op 30 juni de deuren weer mogen openen. Toegangstesten zouden dan verplicht zijn. Op 22 juni besluit de regering of de heropening doorgaat.