Adviseur Cummings: Johnson nam het gevaar van het coronavirus niet serieus

De Britse aanpak van de pandemie was chaotisch en incompetent, aldus Dominic Cummings, tot november persoonlijk adviseur van premier Boris Johnson. „Tienduizenden zijn overleden die niet hadden hoeven te overlijden.”

Premier Johnson nam het gevaar lange tijd niet serieus, vertelde Cummings woensdag tijdens een urenlange hoorzitting van een commissie van het Lagerhuis. Het waren volgens de premier slechts paniekverhalen; Covid-19 zou niet erger zijn dan een nieuwe varkensgriep. Johnson zei dat hij het op televisie zou laten injecteren om het te bewijzen.

Later zou Johnson, die zich lang verzette tegen lockdowns, hebben gezegd dat het toch maar om tachtigplussers ging. Cummings herhaalde ook dat hij Johnson in zijn studeerkamer had horen zeggen dat hij niet tot een lockdown zou overgaan, al zouden de lichamen zich opstapelen. Johnson heeft eerder in het Lagerhuis ontkend dat hij dat heeft gezegd.

Cummings schetste een onthutsend beeld van een vrijwel stuurloos Downing Street, geconfronteerd met een ongekende crisis. De woorden van Cummings moeten wel voorzichtig gewogen worden. Hij is gebrouilleerd met Johnson en haalt per tweet of blog graag uit naar de regering. Zijn getuigenis bleef vooralsnog grotendeels onweersproken. De tegenaanval moet nog komen.

Bestuurlijk onvermogen

De staalkaart van bestuurlijk onvermogen die Cummings presenteerde, gewapend met foto’s van Downing Street-whiteboards, moet bij Britten die ernstig geleden hebben onder de pandemie hard zijn aangekomen. Cummings voerde het land terug naar een episode die door het grote succes van de vaccinatiecampagne naar de achtergrond is geschoven.

Hij begon met zich uitvoerig te excuseren voor zijn eigen falen om daarna met opgerolde mouwen aan de autopsie te beginnen. Hij haalde uit naar hoge ambtenaren en naar politici en roemde de creativiteit van mensen in de frontlinie. „Het waren leeuwen geleid door ezels.” Zelf verweet hij zich de alarmknop niet snel genoeg te hebben ingedrukt, al zei hij de pandemie vanaf het begin wel heel serieus te hebben genomen.

Dominic2306 Dominic Cummings 65/ First sketch of Plan B, PM study, Fri 13/3 eve - shown PM Sat 14/4: NB. Plan A ‘our plan’ breaks NHS,>4k p/day dead min.Plan B: lockdown, suppress, crash programs (tests/treatments/vaccines etc), escape 1st AND 2nd wave (squiggly line instead of 1 or 2 peaks)… details later https://t.co/IRl0M3swSl 26 mei 2021 @ 07:18

Volgen

De WHO riep de epidemie op 30 januari uit tot de internationale noodtoestand. Het zou toen nog zes weken duren voordat Downing Street in hoogste staat van paraatheid kwam. In de tweede helft van februari gingen de meeste belangrijke mensen op ski-vakantie, vertelde Cummings, en ook de premier nam twee weken vrij.

In die dagen vergaderde wel het crisisteam Cobra. Cummings ging niet zelf naar die vergaderingen, naar zijn zeggen omdat er voortdurend uit werd gelekt naar de pers. Johnson hield hij daar in eerste instantie ook liever weg omdat hij bang was dat de premier ook daar de pandemie alleen maar zou bagatelliseren.

Volgens Cummings had Downing Street in het vroege voorjaar van 2020 maar één antwoord op Covid-19: groepsimmuniteit. Dat was Plan A.

Men ging er toen van uit dat er in 2020 geen vaccin beschikbaar zou zijn en dat groepsimmuniteit de enige remedie was. De regering was er niet per se een voorstander van, maar zag eenvoudig geen andere oplossing.

Het ging maar over twee opties. Men kon de besmettingen ongecontroleerd over het land laten rollen met mogelijk honderdduizenden doden tot gevolg. De piek zou dan in de zomer zijn. Het alternatief was het afvlakken van de curve, met als gevolg een tweede piek in besmettingen in het najaar, een periode waarin de gezondheidszorg altijd zwaar belast is.

Downing Street wist dat landen in Azië goede resultaten boekten met lockdowns en systematisch opsporen en testen, maar de Britten zouden, was de heersende opvatting, dergelijke maatregelen nooit accepteren. Cummings noemde gedragswetenschappers die ervan overtuigd waren dat er voor lockdowns geen draagvlak zou zijn, „charlatans”. Zo mocht een belangrijk sportevenement doorgaan omdat de fans anders met zijn allen naar de pub zouden gaan. „Niemand kwam op het idee om dan ook de pubs te sluiten.”

Bombardement op Irak

Toen begin maart doordrong dat het uitblijven van een lockdown tot enkele honderdduizenden doden zou kunnen leiden, gingen er meer stemmen op voor een Plan B. In de tweede week van maart was de chaos compleet. Op één plek werd vergaderd over lockdowns. De vergadering werd onderbroken omdat ergens anders de vraag van president Trump was binnengekomen of het VK wilde meedoen aan een bombardement op Irak. Johnson was intussen elders afgeleid door zijn verloofde Carrie Symonds, die net „door het lint ging” over een verhaal in The Times over hun hond.

Op zaterdag 14 maart kreeg Johnson het advies een lockdown af te kondigen, maar zijn adviseurs zeiden er wel meteen bij dat er nog geen plannen voor klaar lagen. De staf van Downing Street had enkele dagen eerder onthutst geconstateerd dat die er niet waren. Eén medewerker zei op 12 maart: „Mij is jaren verteld dat er een plan voor situaties als deze is – er is geen plan. Ik ben gekomen om jullie te zeggen: we are absolutely fucked.”

Cummings was ook vernietigend over minister van Gezondheidszorg Matt Hancock, „die al vijftien of twintig keer ontslagen had moeten worden”, ook omdat hij niet de waarheid sprak. Op de vraag of hij Johnson de juiste man achtte om het VK door de pandemie te leiden, zei hij: „Nee”.

In het VK overleden tot nu toe 127.748 mensen aan Covid-19.