Plan verbouwing museum Boijmans radicaal gewijzigd

In een laatste poging de ambitieuze verbouwing van Museum Boijmans van Beuningen alsnog te doen slagen, is het ontwerp radicaal gewijzigd. De toch al hoge kosten zijn met 35 miljoen euro gestegen tot 259 miljoen euro. Indien de Rotterdamse gemeenteraad instemt, wordt de komende zes maanden onderzocht of het huidige plan haalbaar én betaalbaar is.

„We doen het wél of níet”, zei D66-wethouder Arjan Van Gils (grote projecten) woensdag bij een persbijeenkomst in Boijmans. „Druk heb je soms ook nodig.”

Het verouderde, gemeentelijke pand van Boijmans (1935) moest in 2019 sluiten wegens brandgevaar en asbest. De gemeenteraad stemde in met een grootschalige renovatie en verbouwing om het bezoekersaantal te doen stijgen van 300.000 naar 500.000 per jaar. Maar er was nog geen plan en geen geld, alleen een geraamd budget met een flink gat: naast 169 miljoen euro van de gemeente was 55 miljoen euro nodig van externe financiers.

De ontwerpvisie van Francine Houben van architectenbureau Mecanoo van juni vorig jaar is nu uitgewerkt en aangepast na stevige kritiek. De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en de Commissie voor Welstand en Monumenten vonden dat het beschermd stadsgezicht rond het museum werd aangetast.

Toren geschrapt

Een moderne, witte toren en een speelse uitbouw aan de voorzijde van het museum zijn daarom geschrapt. Zo moet het Tentoonstellingsgebouw van Alexander Bodon (1972) beter in het zicht komen te liggen. De transportingang voor de kunst wordt verplaatst naar de Westzeedijk en als ondergrondse tunnel aangelegd. Een wandelpassage die het museum verbindt met een nieuw paviljoen in het Museumpark met een restaurant is gebleven.

Lees het interview met Boijmans-directeuren Sjarel Ex en Ina Klaassen ‘De verwachtingen zijn wat overspannen geweest’

Het komende half jaar wil het stadsbestuur ook onderzoeken of een herinrichting van het Museumpark te bekostigen is. Dit park, waar ook de Kunsthal, het Natuurhistorisch Museum, Het Nieuwe Instituut en het nieuwe Depot van Boijmans aan liggen, wordt te weinig gebruikt, vindt de gemeente. Aan de Westersingel, bij het geplande paviljoen van Boijmans, moet een extra ingang naar het Museumpark komen.

Negen jaar dicht

Boijmans zou al voor zeven lange jaren dichtgaan, maar dat wordt met het huidige plan negen jaar: de beoogde heropening verschuift naar november 2028. De gemeenteraad zou een jaar geleden al een definitief besluit nemen, en wordt nu opnieuw gevraagd om een half jaar uitstel. Langer uitstel is niet mogelijk, want begin volgend jaar zijn de gemeenteraadsverkiezingen.

Er is geen andere optie, zei VVD-wethouder Bas Kurvers (bouwen) woensdag bij de persbijeenkomst. „Het is nu of nooit.” Het alternatief is dat de ambitieuze verbouwing vervalt en dat alleen de asbestsanering en renovatie doorgaan. Dat kost de gemeente 179 miljoen euro, zonder dat Boijmans kan groeien om meer bezoekers te trekken. Ook zou het moeilijker worden om kunst in bruikleen te krijgen.

Indien de gemeenteraad instemt met uitstel, wordt dit jaar nog geprobeerd de financiering rond te krijgen. De hoop van Boijmans en de gemeente is dat meer fondsen geïnteresseerd zijn nu het ‘structuurontwerp’ van Mecanoo af is. Het eerdere idee van een stapsgewijze verbouwing, steeds als er weer geld zou zijn, blijkt te kostbaar en onrealistisch.

35 miljoen meer

De stijging van de bouwkosten met 35 miljoen euro komt volgens de gemeente met name omdat de plannen nu echt zijn doorgerekend. Bij het Van der Steur-gebouw (1935) moet bijvoorbeeld een groot dakvlak open; dat kost meer tijd en dus meer geld dan eerder voorzien.

Lees het artikel ‘Boijmans Modern’ in Rotterdam-Zuid blijft slechts een droom

Per saldo is er nog een gat van 35 miljoen euro in de totale externe financiering van 88 miljoen euro. De Welgelegen Groep, eigenaar van villa’s en grond langs de Westersingel, wil 40 miljoen investeren en het nieuwe paviljoen bouwen en verhuren aan het museum. Verder is er 13 miljoen euro binnen van het Rijk, de Provincie en andere fondsen.

Maar de nog onbekende kosten voor de herinrichting van het Museumpark komen er nog bij. De vraag is hoeveel de gemeente wil betalen, en welke partijen nog meer willen bijdragen aan het groen.

De verbouwing van Boijmans kan verder nog juridische kosten met zich meebrengen. Mecanoo en de gemeente willen de glazen Robbrecht en Daem-vleugel (2003) aan de voorzijde weer verwijderen. Over dit conflict met de Belgische architecten dreigt nog altijd een rechtszaak. Ook is er nog geen overeenstemming over het afbreken van het paviljoen (1991) aan de achterzijde van architect Hubert-Jan Henket.

De komende maanden worden beslissend voor het belangrijkste museum voor beeldende kunst van Rotterdam. Wethouder Kurvers: „Mijn zorg is dat we over twintig jaar terugkijken en zeggen: wat zonde dat we dit niet goed hebben gedaan.”