:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data71342273-71f69f.jpg)
Na zeker 3,3 miljoen doden, tientallen miljoenen besmettingen en een pandemie die de wereld al anderhalf jaar ernstig ontregelt, stelt de Amerikaanse regering dezer dagen – wederom – de vraag: was de bron van al dit leed een Chinees laboratorium?
Woensdag gaf president Biden zijn inlichtingendiensten de opdracht om binnen negentig dagen met „een definitieve conclusie” over de oorsprong van SARS-CoV-2 te komen. Dinsdag pleitte onder anderen Andy Slavitt, een van Bidens corona-adviseurs, al voor meer onderzoek. „We moeten dit tot op de bodem uitzoeken en willen een volledig transparant proces van China. We hebben daar de hulp van de [Wereldgezondheidsorganisatie] WHO bij nodig. Naar ons gevoel krijgen we die nu niet”, zei hij. Ook Anthony Fauci, ’s lands bekendste infectieziektenexpert, riep dinsdag op tot meer onderzoek.
We moeten dit tot op de bodem uitzoeken en willen een volledig transparant proces van China
Andy Slavitt corona-adviseur regering-Biden
De pleidooien van Fauci en Slavitt komen op een pikant moment. Sinds maandag is de gezondheidsraad van de WHO, haar hoogste bestuurlijke orgaan, virtueel bijeen voor haar jaarvergadering. Daar wordt onder meer gesproken over een eventueel vervolg op het eerder dit jaar in (en samen met) China uitgevoerde onderzoek onder leiding van de WHO. Dit noemde de mogelijkheid dat het virus ‘ontsnapte’ uit het biomedische onderzoeksinstituut WIV, in de Chinese stad Wuhan, „hoogst onwaarschijnlijk”. Het werd veel waarschijnlijker genoemd dat het virus oversprong van dier op mens.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data69182671-dbda5b.jpg)
De ‘lablek-theorie’ wordt door China categorisch afgewezen als Amerikaanse propaganda, maar de ernst die eraan wordt toegekend in de VS neemt toe. In het eerste jaar van de pandemie hebben de meeste wetenschappers en media haar weggezet als complottheorie. Ze werd vooral omarmd door de toenmalige regering-Trump, Republikeinse Congresleden en rechtse media, die er nooit direct bewijs voor aandroegen. Dit voedde de verdenking dat de zwaar door de pandemie getroffen VS de lezing alleen in omloop brachten (of hielden) om maar naar China te kunnen wijzen.
Sinds Joe Biden aantrad in januari, is het wantrouwen jegens China echter niet afgenomen in de VS. De nieuwe regering uitte in februari „diepe zorgen” over de WHO-missie. De onderzoekers zouden niet onafhankelijk genoeg van de Chinese autoriteiten tot hun conclusies kunnen komen. „Om deze pandemie beter te begrijpen en voorbereid te zijn op de volgende, moet China meer informatie vrijgeven over de eerste dagen van de uitbraak”, verklaarde nationaal veiligheidsadviseur Jake Sullivan.
Ook nam de regering-Biden geen afstand van een ‘feitenrelaas’ van de regering-Trump over de labtheorie. Daarin stond onder meer dat meerdere WIV-onderzoekers in het najaar van 2019 al Covid-19-achtige klachten hadden (volgens het lab testte later iedereen negatief op antistoffen). Maar ook dat het WIV niet transparant was over onderzoek naar een ander vleermuisvirus, het RaTG13-virus, dat volgens sommigen bij labonderzoek was aangepast tot het huidige coronavirus.
De WHO deed onderzoek naar zowel de zieke WIV-medewerkers als naar RaTG13, maar er bleven genoeg losse eindjes over om de lab-lezing niet volledig uit te kunnen sluiten. Begin maart riep een internationale groep wetenschappers in een open brief de WHO op een nieuw „volledig en onbelemmerd” onderzoek te houden.
De Amerikaanse oproepen worden gesteund door de EU, andere westerse regeringen en WHO-baas Tedros. De druk op China om in te stemmen met meer onderzoek, neemt daardoor toe. Nu weigert Beijing bijvoorbeeld nog om monsters van de bloedbank in Wuhan van voor eind 2019 te laten onderzoeken op antistoffen tegen Covid-19. Ook wil het geen toegang verlenen tot de verlaten kopermijn waarin ooit een deel van de in Wuhan opgeslagen vleermuisvirussen was verzameld. De WHO-jaarvergadering duurt tot 1 juni.
Dit bericht is donderdagochtend om 11.00 uur geactualiseerd