'Laat je prikken en vertel elkaar geen fabeltjes'

‘Er liep net een gek buiten!”, zegt Marjan. Ze loopt met een groot bord waarop ‘Vaccinatie’ staat en een pijl: ‘die kant op’. „Hij riep dat mensen de prik niet moeten nemen, dat er vergif in zit. Ik heb gezegd: „Als je niet snel opsodemietert, bel ik de politie”. Hij is weggegaan. Maar het was vervelend, zegt Marjan, omdat er net twee mensen naar binnen gingen.

Een incident op een drukke dag voor de huisartsen in het Rotterdamse Delfshaven, maar niet helemaal. Ze proberen juist de angst bij zestig-plussers voor het AstraZeneca-vaccin tegen Covid-19 weg te nemen. Die angst is sinds de tijdelijke prik-stop in maart fors toegenomen. En wordt versterkt door antivax-verhalen op sociale media.

De opkomst van zestigers, die alsnog AstraZeneca krijgen, was bij de eerste prikronde in Delfshaven nog maar 40 procent. De huisartsen hopen dat vandaag alle ruim 300 uitgenodigde 60-plussers komen.

„We hebben sommige weigeraars opnieuw gebeld om vandaag te komen”, vertelt huisarts Corien Dagnelie. „Ze krijgen een herkansing. Het risico van een coronabesmetting is voor deze mensen velen malen groter dan het risico van een vaccin.”

Eén man had gevraagd: ‘Mag ik nog weigeren?’ Dagnelie: „Ik zei ‘natuurlijk mag dat, maar waarom zou je?’” Oké, dan kom ik wel, had hij gezegd.

Lege danszaal

Vanaf 12.00 uur staan Dagnelie en nog enkele huisartsen, assistenten en verpleegkundigen deze dinsdag klaar in een lege danszaal van recreatiecentrum Oostervant. Het plafond is laag, het is een beetje donker, buiten straalt de zon. Maar het loopt goed: binnen het eerste uur zijn er al 66 patiënten voor de prik gekomen. Ze hadden gerekend op zestig mensen per uur.

Het kwartiertje wachten na de prik heeft iets komisch. Zwijgend zitten zo’n twintig mensen op een stoel, te wachten op de mogelijke anafylactische schok, een allergische reactie, die niet komt. Dit is wel waarom er altijd een arts bij moet zijn: áls die zeldzame allergische schok optreedt, is het niet komisch. Dan moet de patiënt naar het ziekenhuis waar de allergie overigens goed behandeld kan worden.

Op zo’n stoel zit ook E. Silva (64), een slanke man met pet en gympen, te wachten. Hij werkt op een booreiland, vertelt hij in gebrekkig Nederlands. „Twee weken daar, twee weken thuis.”

Is hij blij dat hij is ingeënt? Hij verstaat de vraag niet. Een kennis, op de stoel ernaast, die ook oorspronkelijk uit Kaapverdië komt, vertaalt in het Portugees: „Of je blij bent met de vaccinatie?” Ja hoor, „hartstikke bedankt”, zegt Silva.

Ruim 1.880 Rotterdammers zijn sinds februari vorig jaar overleden aan de gevolgen van Covid-19. Dat is nog niet voorbij, vertelt Dagnelie. Afgelopen week werden drie van haar patiënten heel ziek van corona. Twee, van ver onder de zestig jaar, moesten worden opgenomen in het ziekenhuis. De derde patiënt stierf heel snel thuis.

‘Vertel elkaar geen fabeltjes’

Burgemeester Ahmed Aboutaleb (59), die vorige week vrijdag werd gevaccineerd, heeft samen met de huisartsen inmiddels in negen talen – van Turks en Arabisch tot Portugees en Pools – een oproep gedaan tot vaccinatie. „Ik zeg tegen iedereen: ‘Laat je prikken en vertel elkaar geen fabeltjes’.”

Huisartsen in achterstandswijken in het hele land riepen het ministerie van VWS onlangs op veel betere voorlichting te geven aan patiënten die de Nederlandse taal niet machtig zijn, maar wel risico lopen op een ernstig verloop van een Covid-19-besmetting.

In de danszaal komt een jonge Marokaans-Nederlandse vrouw binnen met haar moeder. Eigenlijk horen patiënten alleen te komen, om de ruimte zo leeg mogelijk te houden. Maar, zegt zij: „Mijn moeder had veel angst voor de prik. Daarom ben ik meegekomen.” Een goede reden, vindt de organisatie.

Ingewikkeld

Soms is de uitleg ingewikkeld. „Bijwerkingen?”, vraagt een Surinaams-Nederlandse vrouw vlak voordat de prik in haar bovenarm zit. „Ik zeg niet dát u bijwerkingen krijgt”, stelt de verpleegkundige haar gerust. „Maar het is mógelijk”.

Ingewikkeld is ook dat sommige patiënten onder de zestig jaar smeken om een AstraZeneca-vaccin, vertellen de huisartsen, terwijl ze dat officieel niet mógen geven. Als er een ernstige bijwerking optreedt, zijn artsen daarvoor niet verzekerd. Zelfs als de patiënt expliciet opschrijft dat hij het vaccin heel graag wil, en weet van de risico’s (één op 100.000 met AstraZeneca gevaccineerden krijgt trombose).

Tegelijk lijkt de animo voor een prik, élke coronaprik, niet groot onder medisch kwetsbare 60-minners. Van de anderhalf miljoen mensen onder de zestig jaar met een medische indicatie, die de GGD’s afgelopen weken uitnodigden, heeft maar de helft een afspraak gemaakt voor een prik, bleek dinsdag.

Zij zouden niet AstraZeneca krijgen maar Pfizer of Moderna bij de GGD – die vaccins hebben nog minder risico op bijwerkingen. Nu worden gezonde vijftigers versneld opgeroepen zodat de lage opkomst geen gevolgen heeft voor het algehele priktempo.

Uiteindelijk kwamen in Delfshaven maar 175 van de 330 patiënten voor de prik – bij hun tweede kans.

Op 20 mei 2021 om 9:10 uur is dit artikel geüpdatet.