In Turkije wordt de ober eerder gevaccineerd dan de leraar

Een promotievideo waarmee de Turkse regering buitenlandse toeristen wil trekken, leidde vorige week tot woedende reacties onder de bevolking. In de video wordt Turkije afgeschilderd als een veilige bestemming voor een onbezorgde vakantie. Te zien zijn ongemaskerde toeristen en Turkse obers met gele mondkapjes met het opschrift „Enjoy, I’m vaccinated”.

Veel Turken voelden zich beledigd. Sommigen vergeleken de maskers met oormerken voor ingeënte straathonden en vonden dat de video suggereerde dat Turken ondergeschikt zijn aan buitenlanders. Radiopresentator Zeki Kayahan Coşkun reageerde met een sarcastische tweet: „Beste toeristen, ik ben ingeënt tegen interne en externe parasieten. U kunt mij adopteren. Ik bijt niet.”

De video van het ministerie van Cultuur en Toerisme, die deel uitmaakt van het Safe Tourism Türkiye initiatief, spreekt onder meer van „gedesinfecteerde resorts en gevaccineerd personeel”. Het ministerie belooft dat de miljoenen werknemers in de toerismesector prioriteit krijgen bij de vaccinatiecampagne tegen corona.

De benadering stuit op felle kritiek in Turkije, waar nog maar 13 procent van de bevolking twee doses van het vaccin heeft gekregen. De vaccinatiecampagne begon voortvarend, maar liep volgens de minister van Gezondheid vertraging op omdat de tweede lading van het Chinese Sinovac-vaccin niet op tijd werd geleverd. Naast Sinovac heeft Turkije alleen een paar miljoen Pfizer-vaccins aangeschaft.

Door het gebrek aan vaccins wordt Turkije geconfronteerd met ethische dilemma’s, zegt Ahmet Saltik, professor publieke gezondheid aan de Universiteit van Ankara. „Want hoe belangrijk zijn werknemers in het toerisme bijvoorbeeld in vergelijking tot leraren in het onderwijs? Veel mensen zijn erg kwaad over wat ze zien als het oneerlijke vaccinatiebeleid van de regerende partij.”

Ook vraagt Saltik zich af of Turkije wel genoeg vaccins heeft voor de vier miljoen mensen die werken in de toeristenindustrie. „We hebben op dit moment niet de benodigde acht miljoen doses. De minister van Gezondheid zei dat Turkije enkele maanden een tekort zal hebben aan vaccins. Maar president Erdogan weigert deze realiteit onder ogen te zien.”

Aanjager herstel

Met de promotie van het toerisme wil de regering het economische herstel in gang zetten. Toerisme vormt 12 procent van de Turkse economie en is een belangrijke bron van buitenlandse valuta, die de regering hard nodig heeft, gezien het structurele tekort op de lopende rekening , dat nu 37 miljard dollar bedraagt.

De regering heeft haast, want de economie verkeert al in een crisis en de resorts aan de kust kunnen zich niet nog een rampjaar veroorloven. In 2020 daalde het aantal toeristen met 15,9 miljoen, en leed de toerismesector een verlies van 8,3 miljard euro. De totale omzet daalde met 65 procent en 320.000 mensen verloren hun baan.

Lees ook over de vakantiekansen van Nederlanders in meerdere landen

Maar volgens Saltik is Turkije dit jaar „extreem laat” met de voorbereidingen op het toerismeseizoen. „Griekenland, Spanje, Italië zijn ons voorbij gestreefd en boden erg lage prijzen. Ook is de Turkse regering er niet in geslaagd om de epidemie onder controle te krijgen, zoals Italië, Spanje en Griekenland.”

Om de zomer te redden, voerde de regering op 29 april een strikte lockdown in, die duurde tot het einde van de ramadan. Voor de lockdown had Turkije een van de grootste uitbraken ter wereld. Sinds het land deels op slot ging, is dat gedaald naar zo’n tienduizend besmettingen per dag.

Experts trekken echter de officiële cijfers in twijfel. „Sinds het begin van de pandemie vertrouwen we de cijfers van de regering niet”, zegt Ali Ihsan Ökten, vicevoorzitter van de Turkse Associatie van Artsen (TTB). „Want die stroken niet met de data die we krijgen uit het veld.” Deze woensdag publiceert de TTB een rapport dat stelt dat het werkelijke dodental niet 44.000 is maar 120.000.

‘Geweldig effect’

„Als we de aantallen doden en besmettingen van nu vergelijken met die van zeventien dagen geleden, dan lijkt het alsof de lockdown een geweldig effect heeft gehad”, zegt Saltik. „Maar dat bedoel ik ironisch. Want de scherpe daling kan onmogelijk het resultaat zijn van de maatregelen.”

Volgens Saltik en Ökten gold de lockdown maar voor de helft van de bevolking. De regering had veel sectoren uitgezonderd, zodat productie, logistiek, bouw en toerisme konden blijven draaien. Daarom heeft de lockdown maar beperkt effect gehad. De dalende cijfers komen voor een deel doordat het aantal coronatesten drastisch is verminderd.

Ökten denkt dat de lockdown juist heeft bijgedragen aan de verspreiding van het virus van de stad naar het platteland. „Voordat de maatregelen van kracht werden, zijn veel seizoensarbeiders terug naar familie gegaan. En stadsbewoners vertrokken naar hun zomerhuizen aan de kust. Ze hebben het coronavirus meegenomen, ook de nieuwe varianten, en keerden na de lockdown weer terug.”

Dat toeristen waren uitgezonderd van de maatregelen zette veel kwaad bloed. Buitenlanders slenterden door de verlaten straten van Istanbul, lagen op lege stranden aan de Turkse Rivièra en konden in de hotels in resorts genieten van goedkope cocktails (de lira staat laag), terwijl veel Turken verplicht binnen zaten tijdens het Suikerfeest en het risico liepen om een boete te krijgen als ze gingen zwemmen in zee.

Sinds 15 mei hebben reizigers uit meer dan tien landen geen negatieve test meer nodig om Turkije binnen te komen. Dit vindt Ökten onverantwoord. Op de vraag wat hij Nederlanders zou aanraden die overwegen naar Turkije op vakantie te gaan, zegt hij: „Ik ga tegen niemand zeggen dat ze hier niet naar toe moeten komen. Mensen zijn intelligent genoeg om de situatie te begrijpen.”

Tegen deze achtergrond is het niet verwonderlijk dat de promotievideo van het ministerie van Toerisme tot zo veel ophef leidde. Op Twitter riepen velen om het aftreden van de minister Mehmet Nuri Ersoy, die als eigenaar van de toerismebedrijven ETSTUR en MaxxRoyal Resorts zelf belang heeft bij zijn beleid. De video is inmiddels verwijderd.