Kernenergie is simpelweg niet rendabel

Dankzij de verkiezingen staat kernenergie weer op de agenda. Als er geen centrale in Groningen komt, zoals Mark Rutte in de campagne suggereerde, dan moet het misschien maar in Noord-Brabant gebeuren, zoals die provincie zelf voorstelde. Verschillende partijen, waaronder mogelijke regeringspartijen VVD en CDA, willen meer kernenergie of staan ‘ervoor open’, net zoals voorgaande kabinetten.

Maar de crux is: er is geen goed economisch argument voor een kerncentrale. Kernenergie is simpelweg niet rendabel en wordt alleen maar duurder. Zonne- en windenergie, daarentegen, zullen waarschijnlijk de goedkoopste energiebronnen in de geschiedenis worden, en dat zal sneller gaan naarmate we er meer van inzetten.

Op de lange termijn is technologische vooruitgang de belangrijkste aanjager van economische groei. Een goed voorbeeld is de Wet van Moore: de exponentiële verkleining van microchips, die iedere twee jaar dubbel zo krachtig worden. Steeds kleinere, efficiëntere microchips hebben computers steeds sneller gemaakt, en steeds goedkoper.

Maar er zijn ook een aantal andere technologieën die evengoed exponentieel in kosten dalen, waaronder een paar die cruciaal zijn voor de transitie naar duurzame energie en klimaatneutraliteit: zonne-energie, windenergie en batterijen.

Uit de markt prijzen

Terwijl de exacte innovaties niet te voorspellen zijn, kunnen trends van technologische verbetering wel worden ingeschat. Zonnepanelen zijn sinds de jaren zeventig per energieopbrengst duizendmaal goedkoper geworden. Nog steeds worden ze ieder jaar exponentieel goedkoper, net zoals windturbines (ook op zee) en batterijen. Hierdoor kunnen zonne- en windenergie op termijn alle andere energiebronnen, inclusief energie uit fossiele brandstoffen, volledig uit de markt prijzen. Op veel plekken in de wereld is zonne-energie al de goedkoopste bron van elektriciteit, maar binnenkort zal dit ook gelden in Nederland.

Lees ook: Nucleair is weer terug op de agenda

De prijs voor energie uit olie, gas en kolen is al meer dan honderd jaar ongeveer gelijk, ondanks gigantische R&D-investeringen door industrie en overheid. Nucleaire energie is zelfs duurder geworden, ondanks de groei aan kerncentrales in de jaren zeventig en tachtig.

Gezien de langetermijninvesteringen die nodig zijn voor kernenergie is het belangrijk deze kostenontwikkelingen mee te nemen. Zon- en windenergie is nu al goedkoper dan kernenergie en als de kostentrend zich doorzet kan zonne-energie bijvoorbeeld weer 60 procent goedkoper zijn geworden als in 2030 op zijn vroegst een nieuwe kerncentrale opengaat.

De IEA zit er naast met zijn kostenvoorspelling voor zonne-energie

Het Internationaal Energieagentschap (IEA) maakt al jaren schattingen van de toekomstige energiekosten. In die prognoses lijkt kernenergie een belangrijke optie voor een duurzame toekomstige energiemix. De reden is dat het IEA de kostentrends lineair probeert te extrapoleren, terwijl de werkelijkheid een veel agressievere exponentiële kostendaling laat zien, structureel en al decennialang. De IEA zit er dan ook ieder jaar naast met zijn kostenvoorspelling, als de prijs van zonne- en windenergie nog sneller blijkt te dalen dan het had gedacht.

Lees ook: Kernenergie is (g)een progressieve oplossing

Naast fundamenteel onderzoek dragen ook nieuwe ontwikkelingen door de industrie in de hele keten bij aan de kostenreductie, vooral als de vraag toeneemt en er meer wordt geïnvesteerd. Dit betekent ook dat de kostenreductie nog sneller kan gaan als rijke landen inzetten op een snelle expansie van deze technologieën, zodat de hele wereld meeprofiteert. Samen met de eveneens exponentiële leercurve bij batterijtechnologie zal dit ook leiden tot steeds goedkopere elektrische auto’s ten opzichte van auto’s die rijden op fossiele brandstoffen.

Wind- en zonne-energie kan binnenkort zo goedkoop worden dat waterstof en ammonia goedkoop, schoon, en in grote hoeveelheden kunnen worden geproduceerd, als duurzaam alternatief voor fossiele brandstof in onder andere de zware industrie en de luchtvaart.

Megaproject in Australië

Er wordt nu een megaproject in Australië gepland om op gigantische velden met zonnepanelen en windmolens goedkoop waterstof te maken voor de export, dat alleen al voldoende energie zou kunnen leveren voor bijna de hele Nederlandse vraag naar elektriciteit. Deze energiebronnen, samen met duurzame energieopslag en batterijen, lossen het probleem op dat zon en wind niet constant beschikbaar zijn. Dat kan uiteindelijk veel goedkoper uitpakken dan de oplossing te zoeken bij kernenergie.

Zelfs als er veel kapitaalvernietiging nodig is in de fossiele industrie, kan het nog steeds goedkoper zijn om snel over te stappen op hernieuwbare energie. Door nu bij het transitiepunt de juiste duurzame prikkels en regelgeving te introduceren kan de energietransitie een mooi voorbeeld worden van een overheid die hand-in-hand met de vrije markt problemen kan oplossen.

Het is dan ook frappant dat juist politieke partijen die zeggen de vrije markt te steunen dit proberen af te remmen inzetten op kernenergie, wat zonder subsidies nooit rendabel is. Het is tijd om dure kernenergie achter ons te laten. We moeten leren inzien dat we financieel en economisch veel kunnen verdienen aan een transitie naar wind- en zonne-energie, en tegelijkertijd klimaatverandering kunnen stoppen en vervuiling tegengaan, nu én op de ultralange termijn.