Raad van State zet streep door gedragscode duurzaam renoveren

De gedragscode voor het duurzaam renoveren van woningen voldoet in zijn huidige vorm niet. Dat heeft de Raad van State deze woensdag bepaald. Door de uitspraak loopt het isoleren en energiezuiniger maken van woningen flinke vertraging op.

De code is in 2017 goedgekeurd door minister Carola Schouten (ChristenUnie, Natuur), maar dat had ze niet mogen doen, zo oordeelt de Raad van State. Want de code biedt onvoldoende zekerheid dat beschermde diersoorten zoals de huismus, de gierzwaluw en diverse soorten vleermuizen op de lange termijn in stand worden gehouden. Die instandhouding is een eis van de Europese Vogel- en Habitatrichtlijn.

Nul-op-de-meter-woningen

De gedragscode uit 2017 vloeit voort uit de klimaatambitie van Nederland, en is opgesteld door Stroomversnelling, een organisatie waarin bouwers, toeleveranciers, woningcorporaties en gemeenten zijn verenigd. De 8 miljoen woningen en kantoren zijn goed voor circa eenderde van de totale CO₂-uitstoot. Binnen het klimaatakkoord is afgesproken dit jaar 50.000 woningen te renoveren, oplopend tot 200.000 in 2030. Veen daarvan zijn zogeheten nul-op-de-meter-woningen, die op jaarbasis net zoveel duurzame energie opwekken (bijvoorbeeld via zonnepanelen) als ze verbruiken.

De gedragscode is opgesteld om duurzame renovatie „te versnellen via industrialisering”, zo licht voorzitter Leen van Dijke van Stroomversnelling toe. Voorheen moest voor elke renovatie een individuele vergunningverlening worden aangevraagd. „We moeten naar renovaties op wijkniveau”, zegt hij. De gedragscode biedt daar een handvat voor.

De code schrijft voor dat bouwers een bouwlocatie van te voren moeten inventariseren. Zitten er zeldzame soorten? Hoeveel? Waar? Hebben ze de mogelijkheid uit te wijken? Voorkomen moet worden dat dieren bijvoorbeeld ingesloten raken door het aanbrengen van isolatie, of dat ze hun verblijfplaats niet meer kunnen bereiken.

Rechtszaken

Eerder is tegen de gedragscode al een rechtszaak aangespannen door stichting Witte Mus, die zich inzet voor de bescherming van de huismus, en stichting Ecologisch Vleermuis Onderzoek Nederland. Die rechtszaak, die in 2018 bij de rechtbank Noord-Holland diende, verloren ze. Ze zijn vervolgens in hoger beroep gegaan. De Raad van State stelt hen nu in het gelijk. Daarmee vervalt de uitspraak van de rechtbank Noord-Holland.

Voorzitter Liset Karman van stichting Witte Mus zegt het „een hele mooie uitspraak” te vinden. „Wij willen net als vele anderen dat het klimaatprobleem wordt aangepakt, maar wel met oog voor de huismus.” Volgens haar houdt de gedragscode onvoldoende rekening met de eisen die de huismus aan zijn omgeving stelt. „Het gaat om meer dan alleen nestruimte”, zegt ze. Zo moet er voldoende voedsel (insecten, zaden, vruchten zoals appelen) zijn. En ook voldoende water, om te baden en te drinken. „We hebben bij Stroomversnelling onder meer voorgesteld om tijdens renovaties bouwafvalcontainers om te bouwen tot leefgebieden voor de huismus. Maar dat hebben ze niet opgepakt.”

Volgens Van Dijke van Stroomversnelling loopt de renovatie van „tenminste duizenden woningen” vertraging op. In totaal moeten de komende decennia 3,5 tot 4 miljoen na-oorlogse woningen worden gerenoveerd. Het had volgens hem niet tot rechtszaak en hoger beroep hoeven komen. „De code is zo opgesteld dat hij aangepast kan worden als er verbeterpunten zijn.”

Het is niet de eerste keer dat de Raad van State een uitspraak doet in het kader van de Vogel- en Habitatrichtlijn. In 2019 haalde ze een streep door de PAS-regeling, die als doel had de stikstofneerslag in natuurgebieden te beperken. Het leidde tot de stikstofcrisis.