‘Ik vind het kwalijk dat zoiets kan’ - Limburgs politicus regelde natuurgebied in eigen achtertuin

Het is een herfstavond in 2019. Het zaaltje in Ut Gemeinsjapshoes, tegenover de Sint-Janskerk in Nieuwstadt, zit vol boeren en buitenlui. Tussen de tafeltjes staat oud-gedeputeerde Herman Vrehen. Als gespreksleider vertelt hij over de uitbreiding van autofabriek VDL Nedcar en de verbreding van de A2.

De plannen gaan impact hebben in dit smalste stukje Nederland, met maar vijf kilometer tussen de Belgisch-Nederlandse en de Nederlands-Duitse grens. Tussen de boeren zit Dirk Jan van der Hoven (58) met twee makkers. Ze zijn van milieugroep De Groene Sporenwolf, die de plannen kritisch volgt. „Het was een vreemde bedoening”, blikt Van der Hoven terug. „De boeren kregen almaar het woord, wij niet. Onze geringe inbreng kwam vervolgens ook nog eens onjuist in het verslag.”

Met de wetenschap van nu kan Van der Hoven het wel plaatsen. „Toenmalig CDA-gedeputeerde Hubert Mackus, die ook in de zaal zat, had partijgenoot Herman Vrehen ingezet om al te kritische monden te snoeren.”

Herman Vrehen kwam vorige maand in opspraak. Als directeur van stichting IKL – die zorgt voor natuur en landschap in Limburg – huurde hij personeel in via eigen bedrijven en gaf hij opdrachten aan zijn bedrijven. Zo belandde subsidie van onder meer de provincie in zijn zak.

De affaire kostte Vrehen zijn IKL-baan en IKL-toezichthouder Dieudonné Akkermans zijn burgemeesterschap in Eijsden-Margraten.

Lees ook: Ook burgemeester van Eijsden-Margraten weg om affaire rond Limburgse landschapsstichting

Ook het voltallige provinciebestuur trad af. Partijgenoten in het provinciehuis – onder wie gedeputeerden Hubert Mackus en Ger Koopmans – bleken het web van stichtingen en bedrijven rond Vrehen te voorzien van opdrachten en subsidies.

Terwijl allerlei onderzoeken lopen, en VVD-coryfee Johan Remkes de opgestapte gouverneur Theo Bovens (CDA) vervangt, onderzocht NRC opnieuw de symbiotische relatie tussen Herman Vrehen en het provinciehuis.

15.000 euro voor praatavonden

Vrehen deed wat voor de provincie, en de provincie deed wat terug, zo blijkt. Zoals die herfstavond in 2019. Daar stond een IKL-directeur die het landschap zou moeten verdedigen, maar zich voor 15.000 euro door de provincie liet inhuren voor een paar praatavonden. Voor dat geld leidde hij als ‘voorzitter buurtenplatform A2’ de dialogen over de snelweg en de autofabriek in goede banen.

Het inmiddels afgetreden provinciebestuur vond de uitbreiding van VDL Nedcar en de verbreding van de A2 „cruciaal.” De plannen worden komende jaren uitgevoerd.

Om de uitbreiding mogelijk te maken werd een provinciaal inpassingsplan gemaakt, een soort bestemmingsplan. In dat plan staat dat de komst van asfalt en stenen gecompenseerd wordt met nieuwe natuur. Waar die natuur komt, liet de provincie door de stichting Landschapspark Susteren uitwerken in een „projectplan”. De voorzitter van deze stichting heet Herman Vrehen.

Lees ook: Hoe een ex-gedeputeerde in Limburg subsidiegeld doorsluisde naar zijn eigen bv’s

Hoewel de bestuurders van de stichting volgens de statuten enkel onkosten mogen declareren, stuurde Vrehen een factuur - voor zijn inzet voor de natuurcompensatie - naar zijn eigen stichting. Op 6 mei 2019 bracht hij 3.993 euro in rekening. Het geld werd uiteindelijk betaald door de gemeente Echt-Susteren, waaraan de stichting gelieerd is.

Vrehen weigert commentaar, maar penningmeester Cyriel Lebens zegt aan de telefoon dat Vrehen zijn werk niet heeft gedaan als voorzitter van de stichting. In welke hoedanigheid dan? „Geen idee. Misschien heeft de provincie hem wel gevraagd.”

Terwijl Vrehen betaald adviseur is van de provincie, voorzitter van de Stichting Landschapspark Susteren en directeur van stichting IKL die in Nieuwstadt kantoor houdt, is hij ook inwoner van Nieuwstadt.

Vrehen probeerde al eerder de grond te kopen die grenst aan zijn tuin. Een ambtenaar bemiddelde

De west- en zuidkant van het plaatsje (3.345 inwoners) hebben de meeste last van de uitbreiding van de autofabriek en verlegging van een randweg richting A2. Maar op voorstel van de stichting Landschapspark Susteren (lees Vrehen) besloot de provincie (lees gedeputeerde Mackus) vorig jaar om een deel van het geld voor de natuurcompensatie toe te wijzen aan de noordkant, waar de overlast het kleinst is.

Daar moet binnenkort landbouwgrond worden opgekocht en omgevormd tot „groene entree”. In het „projectplan” staat dat een deel van deze landbouwgrond zal worden doorverkocht aan de omwonenden „ter uitbreiding van hun tuinen”. Eén van de omwonenden heet Herman Vrehen.

Erg boos

De eigenaar van de landbouwgrond – hij wil niet met naam in de krant – is „erg boos”, zegt hij door de telefoon. Herman Vrehen blijkt al eerder tevergeefs geprobeerd te hebben om de landbouwgrond, die aansluit op zijn tuin, in handen te krijgen.

De eigenaar had in 2008 van doen met Vrehen die toen nog gedeputeerde was. Maar de eigenaar hield de boot af, ondanks mailtjes en telefoontjes van Vrehen. Eind 2008 probeerde de toenmalige gedeputeerde het op een andere manier. De grondeigenaar: „Ik werd gebeld door een ambtenaar van de provincie Limburg. Hij zei te willen bemiddelen, en of ik toch niet de grond aan zijn baas wilde verkopen. Tjonge, wat was ik kwaad. Dat een ambtenaar zich daarvoor laat gebruiken.” Vrehen bleef mailtjes sturen, totdat de eigenaar genoeg had van het „stalkachtige gedrag” en Vrehen blokkeerde.

Nu, dertien jaar later, doet Vrehen dus een nieuwe poging, via de stichting Landschapsbeheer Susteren met - opnieuw - hulp vanuit het Provinciehuis. De eigenaar: „Ik vind het kwalijk dat zoiets kan in Limburg. Ik hoop dat hij niet alsnog zijn zin krijgt.”

Hulp vanuit het Provinciehuis was er vaker. In 2019 stelde de provincie een jaar lang een hoge ambtenaar gratis ter beschikking aan een van de bedrijven van ex-gedeputeerde Vrehen. Het gaat om Werkbank BV dat een sollicitatieapp voor zorgmedewerkers op de markt bracht. De app, met de naam Allia, was ontwikkeld met een half miljoen euro subsidie van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.

Louis Vroomen, hoofd van de afdeling bedrijfsvoering van de provincie, werd gedetacheerd bij Allia als adviseur/projectleider. Politiek verantwoordelijk voor dat besluit was gedeputeerde Ger Koopmans. Werkbank BV betaalde de provincie geen vergoeding voor de inzet van de ambtenaar. Waarom niet? Vroomen: „Dat kon niet, daar had het bedrijf geen geld voor.”

‘Niet acceptabel’

Een jaar lang hielp de provincieambtenaar mee, vanuit het IKL-kantoor in Nieuwstadt. Wat hij daar deed? Vroomen: „Ik gaf inhoudelijk adviezen over de arbeidsmarkt.” Na een jaar trok Werkbank BV de stekker eruit - het commerciële succes bleef uit. De ambtenaar ging terug naar de provincie. De steun aan het bedrijf van Vrehen werd niet gemeld aan Provinciale Staten.

De provincie noemt het desgevraagd „niet ongebruikelijk” om bij een detachering van een ambtenaar die boventallig is „geen, of slechts een beperkte vergoeding in rekening te brengen”.

De belangenverstrengeling door Herman Vrehen in de grondkwestie was daarentegen „ambtelijk” niet bekend, aldus de provincie die de gang van zaken „niet acceptabel” noemt. „We zullen dit nader onderzoeken.”

Aanvulling (29 april 2021): De provincie Limburg laat in reactie op dit artikel weten dat Herman Vrehen de praatavonden niet voorzat als ‘voorzitter buurtenplatform A2’ maar als ‘omgevingsmanager’. Rijkswaterstaat betaalde Herman Vrehen als voorzitter van het buurtenplatform. Sinds 2016 ontving hij daarvoor aanvullend 32.000 euro. Hangende de integriteitsonderzoeken naar Vrehen staat hij op non-actief als voorzitter van het buurtenplatform, aldus Rijkswaterstaat.