Een nieuw museum als boost voor de Egyptische nationale trots en het toerisme

Makkelijk is het niet om Ahmed Ghoneim, de directeur van het Nationaal Museum voor Egyptische Beschaving in Caïro, te spreken. „Kan het in vijf minuten?”, vraagt hij aan het begin van het interview. Het is een stressvolle dag, de hal van de koninklijke mummies is deze zondag zojuist geopend voor het publiek.

Een week eerder waren de 22 mummies van het historische Egyptische Museum aan het Tahrirplein in hartje Caïro in een groots mediaspektakel naar het nieuwe museum getransporteerd. Er was een tribune ingericht voor de media, die met het Tahrirplein op de achtergrond live-verslag deden. Kosten noch moeite waren gespaard. Honderden dansers in farao-kostuums, mannen in uniform te paard, een fanfare, en een spetterende lichtshow boven het plein gingen aan de parade vooraf.

Lees ook Enorme verhuisoperatie van oudheden in Egypte

De mummies zelf werden vervoerd in 22 karren met de namen van de farao’s erop in Engels, Arabisch en hiërogliefen, waaronder die van Ramses II en Koningin Hatsjepsoet. De route tussen de musea was volledig afgezet, pottenkijkers werden met dranghekken op afstand gehouden. Dit spektakel moest op tv worden gevolgd. De wegen tussen de musea waren keurig geplaveid en voorzien van rijstroken, normaal gesproken een zeldzaamheid in Caïro.

De show bracht de historische rijkdom van Egypte internationaal onder de aandacht, in de hoop straks andermaal massa’s toeristen aan te trekken. Het toerisme was in de roerige nasleep van de revolutie in 2011 volledig ingestort, en net toen deze weer op peil was, brak de pandemie uit.

Het toerisme was in de roerige nasleep van de revolutie in 2011 ingestort

Transformatie

Het afgelopen jaar heeft het Tahrirplein een transformatie ondergaan, met in het midden een obelisk omringd door vier beelden van rammen uit Luxor. De associatie van het Tahrirplein met protesten moet vervangen worden door een nieuw beeld: Tahrir als herinnering aan – en centrum van – de millennia-oude Egyptische beschaving.

De parade paste naadloos in de nationalistische retoriek van President Abdel Fattah Al-Sisi, die Egypte wil neerzetten als de grootse natie van weleer. Bij aankomst van de mummies in het nieuwe museum liep Sisi door een lange gang breed lachend in de camera naar buiten, waar hij – en hij alleen – onder begeleiding van kanonschoten de 22 mummies verwelkomde. Al ware hij hun erfgenaam, de nieuwe koning van een bloeiend Egypte.

Het museum zelf is ruim opgezet, schoon en modern uitgerust met videoschermen bij de artefacten. Ongeveer alles wat het museum aan het Tahrirplein niet is. Maar het is ook vrij klein. In het Tahrir-museum kan je uren dwalen tussen volgepropte zalen met bestofte of onleesbare bordjes, en het idee hebben alsnog lang niet alles gezien te hebben. Het nieuwe beschavingsmuseum heb je in een klein uurtje zeker wel gehad. De absolute topstukken zijn de mummies, die onder de hal liggen opgebaard. Door zwarte, nauwe gangen zigzagt het publiek langs de lichamen van de farao’s en hun sarcofagen, al ware het een daadwerkelijke tombe.

Het is afwachten of het museum veel internationaal publiek gaat trekken. Het Grote Egyptische Museum naast de Gizeh-piramides, dat later dit jaar wordt geopend, zal de absolute hotspot zijn voor toeristen. Volgens directeur Ghoneim is het doel van het beschavingsmuseum om een nieuwe toeristische trekpleister te creëren, waardoor bezoekers langer in de stad blijven. Daarnaast mikt hij op Egyptenaren zelf. Een theater, bioscoop, park en restaurants moeten voor entertainment rondom het museum zorgen.

Het museum staat daar waar Caïro in de tiende eeuw werd gesticht. De nabijgelegen oude stad, ook wel ‘Islamitisch Caïro’ genoemd, is zelf in vrij slechte staat. Veel madrassa’s (Islamscholen), moskeeën en karavanserais staan op instorten, en recent ging zelfs een hele volkswijk tegen de vlakte, wat de aanblik van het splinternieuwe museum enigszins wrang maakt.

Zijn de investeringen wel op de goede plek beland? Curator Mahrous El-Sanadidy: „Egypte heeft enorm veel kunstschatten en historische gebouwen, en een beperkt budget. Bij het preserveren moet je prioriteiten stellen. Artefacten uit oude moskeeën hebben we hier tentoongesteld om ze te behoeden voor verval.” De investeringen in nieuwe musea moeten de inkomsten generen waarmee er ook weer meer geld vrijkomt voor behoud. En dat gebeurt ook, vorige week werd de dertiende-eeuwse koepel van het nabijgelegen mausoleum van Imam al-Shafi’i na restauratie heropend.