Turkse oppositie ruikt bloed: waar is de 128 miljard dollar gebleven?

De Turkse advocate Gonca Aytaş hing vorige week een spandoek aan het balkon van haar kantoor met de tekst: ‘Waar is de 128 miljard dollar?’ Daarmee protesteerde ze tegen het monetaire beleid van de centrale bank, die volgens analisten in 2019 en 2020 128 miljard dollar (107 miljard euro) aan buitenlandse reserves heeft verbruikt, in een mislukte poging de koers van de lira stutten.

’s Ochtends stond al direct de politie voor de deur bij Ayta. ,,Dat spandoek is verboden, haal het naar beneden”, zeiden de agenten. Aytaş wees hen er fijntjes op dat ze niet de bevoegdheid hadden om een spandoek te verwijderen van privéterrein. ,,Dit is mijn balkon. Of ik hier mijn was ophang of een spandoek, dat gaat niemand iets aan.” De agenten dropen onverrichter zake af.

De campagne van de seculiere oppositiepartij CHP slaat aan. De partij hing vorige week in diverse steden affiches op met de tekst: ‘Waar is de 128 miljard dollar?’ Maar de politie kwam vaak midden in de nacht langs om ze weer weg te halen, waarbij soms zelfs hijskranen werden ingezet. „Kafkaësk politiek theater in Turkije”, zo twitterde politicoloog Sinan Ülgen, directeur van de denktank Edam.

Trommelaar ramadan

En het werd nog absurder. Nadat de politie had ingegrepen, hing de CHP nieuwe affiches op, ditmaal met slechts het aantal ‘128 miljard’ of ‘128’. Ook die werden verwijderd. Maar dat kon de veenbrand niet blussen. Want burgers bleven het vuurtje aanwakkeren, zoals bleek uit de foto’s en video’s op sociale media waarop ze op creatieve manier verwijzen naar de 128 miljard.

Op één van de video’s is een ramazan davulcusu te zien, een jongen die tijdens de ramadan met een trommel door de straten loopt om mensen wakker te maken voor het ochtendgebed. Hij zingt: ‘De ramadan is naar onze stad gekomen. Een tijd die we samen zullen delen. En we zullen nooit moe worden te vragen: waar is de 128 miljard dollar.’ De politie is nu naar hem op zoek.

De sterk geslonken buitenlandse reserves brengen de regering in een lastig parket. De oppositie ruikt bloed en de campagne slaat aan. Vorige week was ‘128milyardolar’ de meest gegooglede zoekterm in Turkije. Hoewel de regering een parlementair debat niet aandurft, en veel burgers niet genoeg economische kennis hebben om de situatie helemaal te begrijpen, voelt de regering zich toch genoodzaakt om met een verklaring te komen.

Negatieve reserves

De reserves van de centrale bank bedroegen op 9 april 9,93 miljard dollar, het laagste niveau sinds april 2003. Als je daar de 42,5 miljard dollar aan uitstaande swaps vanaf trekt, blijkt dat de buitenlandse reserves in feite negatief zijn. Dit kan leiden tot een nieuwe valutacrisis. Want als de lira onder druk komt te staan, heeft de bank geen munitie meer om de munt te verdedigen.

De nieuwe gouverneur van de centrale bank mengde zich vrijdag in het debat. Hij zei dat de buitenlandse reserves waren gebruikt volgens de regels van de vrije markt en dat geen enkele bank privileges heeft gekregen. Om dit argument kracht bij te zetten riep de minister van Financiën maandag op om de data over het verkoop van de buitenlandse reserves openbaar te maken.

Maar de vraag is of dit soort formalistische argumenten genoeg is om de veenbrand te blussen. Want de oppositie ruikt bloed en blijft nieuwe manieren vinden om de aandacht te vestigen op de kwestie. Neem de ludieke website 128milyardolar.net, die je uitdaagt 128 miljard dollar uit te geven. Je kan kiezen tussen tal van producten: van een paar Nike Air Max 97 tot de nieuwe luchthaven van Istanbul. De website telt alles bij elkaar op en rekent vervolgens uit wat de regering van dat geld had kunnen doen voor haar burgers.