Nieuwe kunstruimte Radius richt zich geheel op het klimaat

Ruim twee miljoen liter water lag er jarenlang opgeslagen in het voormalig drinkwaterbassin onder het Delftse Kalverbos. Vanaf het begin van komend jaar staat in diezelfde ondergrondse, cirkelvormige ruimte van ruim 500 vierkante meter hedendaagse kunst. „Het water heeft in al die jaren fascinerende kalktekeningen achtergelaten op de muren”, zegt Niekolaas Johannes Lekkerkerk (1988), de oprichter en directeur van het nieuwe Delftse kunstcentrum Radius. „Die tekeningen laten we lekker zitten. We gaan er geen witgeschilderde tempel van maken. Een nieuwe vloer, geluiddempend plafond en technische installaties, dat is alles.”

Bijzonder aan Radius is dat de programmering zich geheel richt op kunst over ecologie en de klimaatcrisis. Lekkerkerk: „Al vragen we ons gelijk af of crisis het beste woord is. Crisis suggereert dat er een oplossing voor is, terwijl de problemen hoogstwaarschijnlijk permanent zijn.” Klimaat is in meer hedendaagse kunstinstituten een belangrijk onderwerp. „Maar wij gaan het verder doortrekken. Het onderwerp is zo belangrijk, dat we denken dat het in alle vezels van de instelling moet zitten.”

„Het alternatief was een escaperoom of een ondergronds restaurant, ik ben blij dat ik iets kan doen dat de kunsten ten dienste staat”

Invoelbaar maken

Wat kan kunst eigenlijk betekenen in de klimaatproblematiek? „We zijn in de eerste plaats niet uit op gedragsverandering bij het publiek, de problemen zijn sowieso zo groot dat je eerder politieke of systeemverandering nodig hebt”, zegt Lekkerkerk. „Maar kunst kan wel helpen om problemen die zo groot of abstract zijn invoelbaar te maken.”

Voor het eerste jaar staan twee solopresentaties en vier groepsexposities gepland, rond het thema ‘Benedenwereld’, over watercrises, fossiele brandstoffen en het bos als een met wortels verbonden netwerk en een tentoonstelling over schuilplaatsen in een onstuimig klimaat. „Klimaat en ecologie zijn gigantische onderwerpen, die zich op veel meer manieren manifesteren dan het klimaat alleen.” Dat wordt volgens Lekkerkerk bijvoorbeeld duidelijk uit het videowerk Forest Law (2014) van Ursula Biemann. „Zij doet verslag van een rechtszaak waarbij de Ecuadoriaanse bevolking in het Amazonegebied een rechtspersoon wil maken van het bos, waarbij de oorspronkelijke bevolking die rechten behartigt. In die zaak zie je hoe wetgeving, de strijd voor lokale bevolking en de klimaatkwestie verstrengeld zijn.”

Lees ook dit interview met Vibeke Mascini: De top van de Mont Blanc ligt in Haarlem

Hart van de wetenschap

De eerste kunstenaar die een solotentoonstelling krijgt is de Nederlandse Vibeke Mascini (1988). „Zij is een goed voorbeeld van een kunstenaar die niet zozeer wetenschappelijke ideeën illustreert, maar zelf nieuw onderzoek doet. Bijvoorbeeld naar andere vormen van energie.” Naast nieuw te ontwikkelen werk is van Mascini straks een pianola te zien die aangedreven wordt door een accu die is opgeladen met walvisvet. „Een heel technisch en tegelijk poëtisch werk.”

Door de vestiging in Delft ziet Lekkerkerk veel mogelijkheden om samen te werken met grote Delftse kennisinstellingen. „Met de universiteit, maar er zit hier bijvoorbeeld ook het IHE Unesco-instituut voor kennis over water. Het zou heel interessant zijn om daarmee samen te werken.”

Lekkerkerk is nu nog directeur van kunstruimte A Tale of A Tub in Rotterdam-West, gevestigd in een oud badhuis. „Het waterthema achtervolgt me een beetje”, lacht hij. De kans om een nieuwe kunstruimte te starten ontstond toen het projectontwikkelaarsbedrijf van zijn familie eind vorig jaar de Delftse watertoren kocht en daarbij het pomphuis met waterbassin. Zijn familie vroeg Lekkerkerk of hij in die bassin-ruimte geen kunstinstelling wilde beginnen. „Het alternatief was een escaperoom of een ondergronds restaurant, ik ben blij dat ik iets kan doen dat de kunsten ten dienste staat.” De kunstruimte is een onafhankelijke stichting, die huurt van het bedrijf van Lekkerkerks familie.

Voor het eerste jaar van Radius is een begroting opgesteld van 350.000 euro. „De helft willen we financieren uit kaartverkoop, crowdfunding, donaties van vrienden en zaalverhuur van de locatie, voor de andere helft doen we aanvragen bij cultuurfondsen.”

Hij wil zeker acht tot tien jaar voor Radius gaan werken, zegt Lekkerkerk. „De bedoeling is dat de instelling daarna een vaste waarde is in het kunstlandschap is. De problematiek rond klimaat en ecologie blijft helaas nog wel even bij ons, zo lang zal dit centrum zeker bestaansrecht hebben.”