Opkomst AstraZeneca-vaccinatie Zuid-Holland gekelderd door verwarring

De opkomst voor de AstraZeneca-prik tegen corona bij huisartsen is sinds vrijdag fors lager, blijkt in de regio Zuid-Holland die nu aan de beurt is. Waar begin maart 90 tot 95 procent van de opgeroepen patiënten voor de vaccinatie kwamen in Limburg, Brabant en Zeeland, kwam in sommige Rotterdamse praktijken zaterdag en maandag 30 tot 60 procent van de patiënten opdagen. In Hollands Midden-Noord, waar bijna 10.000 63- en 64-jarigen zijn opgeroepen (en morbide obese of patiënten met Down), heeft maar de helft een afspraak gemaakt.

Lees ook: ‘Suggestie gevaar rond AstraZeneca-vaccin gaat niet meer weg’

Vrijdag kondigde het ministerie van VWS een prikstop af voor het AstraZeneca-vaccin voor mensen ónder de 60 jaar. Reden: bij vijf vrouwen in Nederland, onder de zestig jaar, is trombose vastgesteld kort na die vaccinatie. Eén vrouw stierf. Op 400.000 gezette vaccins. In afwachting van een nieuw oordeel van de Europese geneesmiddelenautoriteit EMA over dat vaccin – dat woensdag luidde ‘ga door met AstraZeneca’ – werden hier alvast 60-minners afgezegd.

Zaterdag kondigden de GGD’s aan dat zij ook de 60-plussers (uit de zorg) afzegden die zij zouden vaccineren met AstraZeneca. Niet vanwege de mogelijke risico’s maar omdat het niet de moeite waard zou zijn om vele locaties open te houden voor een paar honderd 60-plussers.

Meer onrust

Dat bericht voedde de onrust die vrijdag was ontstaan onder 60-plussers nog meer, zegt de Leidse huisarts Dennis Mook-Kanamori. Sindsdien worden huisartsen in die regio’s, en in Noord-Holland en Drenthe, die nu afspraken maken of hebben, platgebeld door patiënten met vragen over de veiligheid van het vaccin. Mook-Kanamori: „Logisch: als je de berichten hoort en twijfelt, bel je de huisarts.”

VWS had 14 maart ook al een Astra-Zeneca stop afgekondigd. Daarna daalde de opkomst van uitgenodigde patiënten enigszins in Gelderse en Utrechtse huisartsenpraktijken, die toen net aan de beurt waren. Dat viel mee. Huisarts Pim Achterberg, in Nieuwegein, bijvoorbeeld, vaccineerde een week geleden 80 tot 90 procent van de patiënten die hij had opgeroepen.

De fanatiekelingen kwamen ook deze week wel, vertelt huisarts Mook-Kanamori, ook epidemioloog. „Dat waren de mensen die meteen als eersten een afspraak maakten. De opkomst die eerste dag (dinsdag) was dan ook 100 procent. Bijna allemaal mannen. Dat viel ons zó op.”

Maar de dag erna, woensdag, kwam maar 80 procent, en donderdag en vrijdag is de agenda steeds leger. In totaal heeft 50 procent van de 10.000 mensen een afspraak gemaakt. „En ook díe helft belt nu met de vraag: moet ik die prik wel nemen?’’ Zijn antwoord is, zoals dat van vrijwel alle huisartsen: „Ja.”

In Rotterdam begon de praktijk Gezond Op Zuid dinsdag met vaccineren van 63- en 64-jarigen. „Op de eerste dag is bijna 40 procent niet gekomen. En een deel belt af. Sommigen willen AstraZeneca niet, anderen willen eerst een advies van de overheid”, vertelt de directeur van de artsenpraktijk, Marieke Sikkens.

Gezond op Zuid heeft de afspraken voor de rest van de week laten staan. Ook huisarts Reis Kurt, met een grote Rotterdamse praktijk, liet zaterdag de vaccinaties doorgaan. „Maar slechts dertig procent van de patiënten met een afspraak kwam opdagen”, vertelt hij.

Verwarring

De publiciteit helpt niet, zeggen alle huisartsen. Huisarts Mook-Kanamori: „De tijdelijke stops scheppen verwarring.” Huisarts Achterberg in Nieuwegein: „Wat ontbreekt in de communicatie, is dat mensen denken dat, als ze nu geen AstraZeneca nemen, ze over een maand misschien een ander vaccin kunnen krijgen.”

Achterberg legt een risico-inschatting voor aan zijn patiënten: „Als je 28 jaar en gezond bent, dan neem je door te vaccineren mogelijk een risico voor weinig winst. Van Covid-19 ga je niet heel ziek worden. Maar als je 63 bent, rookt en overgewicht hebt, loop je veel meer risico als je Covid-19 krijgt, dan wanneer je een vaccin krijgt.”

Collega Marieke Sikkens in Rotterdam: „De mensen die bellen vragen of we een ander vaccin hebben. Maar dat hebben we niet. Onze huisartsen willen ook niet oordelen of ze beter af zijn met een ander vaccin. Het komt voor dat je uitleg geeft en dat mensen tóch komen. Of kinderen zeggen: ‘Pap en mam, jullie moeten wel gaan.’ Als de kinderen het zeggen, komen ze hopelijk wel nog.”

Nuchterder in Drenthe

De zestigers in Drenthe lijken nuchterder dan die in Zuid-Holland. In ieder geval in de Assense praktijk van huisarts Lamiek Westerhof, de voorzitter van de coöperatie Drentse Huisartsen. De opkomst in Drentse dorpen op zaterdag was 80 tot 90 procent en in haar eigen praktijk ook op dinsdag. Ze verwacht dat de opkomst in andere dorpen even hoog blijft, want doorgaans zeggen mensen hier niet af. De tijdelijke stop heeft wel veel werk opgeleverd, vertelt ze. „Vrijdagmiddag om 16.58 kregen we bericht dat we niet mogen vaccineren, en alle extra brieven waren net uit de deur. We hadden extra mensen opgeroepen, ook ónder de 60 jaar, want dat mocht. Maar dat werd vrijdag weer op z’n kop gezet. Moesten we iedereen weer afbellen.”