Overheid helpt multinationals bij verhullen fiscale geldstromen

Een wetswijziging bedoeld om administratieve lasten voor kleine bedrijven te beperken, helpt multinationals belastingontwijking te maskeren. Dat blijkt uit onderzoek van journalistiek platform The Investigative Desk voor NRC.

Door die maatregel deponeren brievenbusmaatschappijen sinds 2016 uiterst summiere jaarrekeningen bij de Kamer van Koophandel (KVK); het digitale format staat niet meer informatie toe. Zo dwingt de Nederlandse overheid multinationals in feite hun activiteiten in Nederland te verhullen en ontbreekt zicht op miljarden aan buitenlandse inkomsten.

Voorheen viel vast te stellen dat tabaksfabrikant Philip Morris via een Nederlandse brievenbusmaatschappij tussen 2012 en 2015 jaarlijks zo’n 2 miljard euro doorsluisde naar het fiscaal voordelige Zwitserland. Of de geldstromen daarna aanhielden, is niet te controleren.

De verminderde transparantie is een bijwerking van een wijziging van de Handelsregisterwet, bedoeld om het papierwerk voor kleine ondernemers te verminderen. Die moeten sinds boekjaar 2016 hun jaarstukken volgens een vaste formule digitaal aanleveren bij de KVK. Het strakke model van deze Standard Business Reporting maakt het ondernemers onmogelijk meer gegevens op te sturen dan strikt noodzakelijk. Wat ze digitaal moeten aanleveren, hangt af van hun bedrijfsgrootte. Kleine en microbedrijven hoeven vrijwel niets te deponeren. „Zij hoeven alleen een verkorte balans zonder enige toelichting op te sturen. Die verkorte balans bestaat maar uit vijf cijfers. Dat noem ik eigenlijk geen balans meer”, zegt Ruud Vergoossen, hoogleraar externe verslaggeving aan Nyenrode Business Universiteit en Universiteit Maastricht. Ook een accountantsverklaring is voor kleine bedrijven niet nodig.

Dividend en rente

Brievenbusfirma’s met honderden miljoenen aan inkomsten profiteren van het regime voor kleine ondernemers, doordat ze slechts aan twee van drie voorwaarden hoeven te voldoen: minder dan vijftig werknemers, een netto-omzet onder de 12 miljoen euro en weinig bezit op de balans. Doorgaans heeft een brievenbusmaatschappij geen werknemers. Bij berekening van de netto-omzet is doorslaggevend dat inkomsten uit dividend en rente voor financiële holdings niet meetellen. Terwijl dat nu net de geldstromen zijn die multinationals gebruiken om hun winst via Nederland te verplaatsen naar bijvoorbeeld een belastingparadijs.