Of hij niet bang is om zijn baan te verliezen wegens kritiek op zijn werkgever? Het is de slotvraag aan Love Bhalla die sinds 2018 als senior parketsecretaris werkt bij het functioneel parket (FP) van het Openbaar Ministerie in Rotterdam. Hij heeft zojuist verteld over zijn bezorgdheid, dat de staande magistratuur „een gesloten bolwerk” is. „In de rechtszaal vervolgt het OM een verdachte namens de samenleving. Tegelijkertijd distantieert het OM zich van de maatschappij door donkere officieren van justitie te weren.”
Nee, hij is niet bang voor de reacties. De in 1976 in Zoetermeer geboren zoon van naar Nederland gemigreerde Indiase ouders kan zich niet voorstellen dat hij last krijgt met het in de publiciteit geven van zijn mening. „Ik geef toch geen zaakgevoelige informatie prijs, en stel het OM ook niet moedwillig in een kwaad daglicht? Ik vind het alleen vreemd dat een staatsorgaan met veel macht stelselmatig een deel van de maatschappij buiten de deur houdt. Een orgaan dat onder meer opkomt voor slachtoffers van discriminatie.”
Bhalla pleit voor een veelkleuriger OM. Hij doet dat naar eigen zeggen volgens de spelregels die de baas van het OM, Gerrit van der Burg, twee jaar geleden afkondigde. De procureur-generaal zei in 2019 dat hij zijn ruim vijfduizend personeelsleden voortaan een „veilig werkklimaat” wil bieden. Na de integriteitsschendingen die de commissie-Fokkens had vastgesteld in een onderzoek naar de affaires van OM-topman Marc van Nimwegen, moest er ruimte komen voor „tegenspraak” en het ongestraft melden van „dilemma’s, zorgen of fricties”.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data44053334-030a21.jpg)
Geen afspiegeling
Precies een jaar geleden, op 23 maart 2020, besloot Bhalla aan de bel te trekken. Hij stuurde een e-mail naar Guus Schram, hoofdofficier van justitie van het functioneel parket. De medewerker van het parket dat zich bezighoudt met complexe fraude-, milieu- en afpakzaken, beklaagde zich over een totaal gebrek aan diversiteit en inclusie. „Als OM staan wij er namens de samenleving, maar zijn wij totaal geen afspiegeling van de maatschappij. Deze situatie doet afbreuk aan de geloofwaardigheid van het OM”.
Econometrist, actuaris en jurist Bhalla, die consultant pensioen bij Arthur Andersen en beleggingsadviseur bij ING was, heeft bij het OM het gevoel dat hij „in een kunstmatige omgeving” opereert. Hij voelt zich er eenzaam. Als hij na een werkdag het kantoor op Rotterdam-Zuid verlaat „zie ik de echte wereld en voel ik me opgelucht”.
Schram snapte volgens Bhalla zijn gevoelens. Het gesprek leidde tot de oprichting van een werkgroep diversiteit en inclusie die zich moet inzetten voor een veelkleuriger OM. Maar meteen bij de oprichting gaat het wat Bhalla betreft mis. Hij schrijft in de tekst om de werkgroep op het intranet te presenteren dat het „in de regel de blanke, heteroman is” die bij het OM aan de knoppen zit. „Dat is, kreeg ik te horen, op instructie vanuit de organisatie doorgehaald. Mijn kritiek moest gedoseerd gepresenteerd worden aan de medewerkers”, zegt Bhalla. „Daar was ik pissig over. Mij werd al meteen de mond gesnoerd”.
Gebrek aan daadkracht
De parketsecretaris, assistent van de officier van justitie, heeft op 15 juli 2020 een onderhoud over diversiteit met OM-baas Van der Burg. „We hadden een goed gesprek. Ook Van der Burg vindt dat er wat moet gebeuren maar het ontbreekt aan daadkracht”. Bij de vier vestigingen van het functioneel parket werkt volgens hem slechts één niet-blanke officier van justitie. „Verder zijn er geen donkere teammanagers werkzaam in Rotterdam, althans niet meer dan één, en, naar het mij voorkomt, ook niet bij de overige vestigingen. Alle vertrouwenspersonen zijn ook blank.”
Bhalla, ook lid van de ondernemingsraad, denkt niet dat het werk van de werkgroep tot een gekleurd OM zal leiden. „Je moet als top van de organisatie eerst zelf het goede voorbeeld geven. De werknemers op de werkvloer spiegelen zich immers, in beginsel, aan het gedrag van een leider en niet andersom. Een werkgroep in het leven roepen en vervolgens achterover leunen of zelfs de andere kant opkijken, levert dan ook niets op.”
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/rechtenbestuur/files/2017/05/nankoesingh.jpg)
Het steekt de parketsecretaris dat er te vaak binnen het OM wordt gezegd dat het simpelweg ontbreekt aan juristen met een migratieachtergrond die als aanklager aan de slag willen. Volgens Bhalla is dat een drogreden die het „old boys witte netwerk” gebruikt om „de macht niet te hoeven delen”. Aan de Erasmus School of Law waar hij studeerde, zaten „meer dan genoeg” studenten van kleur.
Bij het OM ontbreekt het aan „daadkrachtige verandermanagers”, zegt Bhalla. „Bij het OM zijn de bestuurders in beginsel juridische ‘vakidioten’, officieren van justitie die op een gegeven moment in hun carrière bestuurder worden. Die stromen dan door, maar daarmee is niet gezegd dat ze ook geschikt en open genoeg zijn om een cultuurverandering van dit kaliber te kunnen realiseren.”
Bhalla hoopt dat zijn bezorgdheid doordringt tot de politiek in Den Haag. Er is volgens hem „druk en daadkracht en wellicht ook regie vanuit de politiek nodig” om veranderingen af te dwingen. „Ook de maatschappij mag zijn kritische stem laten horen in deze. Immers: het OM heeft een maatschappelijke voorbeeldfunctie en is een overheidsorgaan van en voor ons allemaal.”