Dat bevestigden indertijd talloze onderzoeken: 70 tot 80 procent van de respondenten meldde alleen in zwart-wit te dromen. Volgens een onderzoek uit 1951 zag 29 procent soms een toefje kleur: die minderheid droomde ‘technicolored’, zo heette het toen. Opmerkelijk, want in het verleden droomde men wel in kleur, zo kon je uit Aristoteles en Epicurus opmaken. Freud maakte in 1900 in Die Traumdeutung nog in de helft van zijn geanalyseerde dromen gewag van kleur.
Het lag dus voor de hand dat de opmars van zwart-witte media – gravures en fotografie in de 19de eeuw, film en televisie in de 20ste – ons conditioneerden om monochroom te dromen. Dat bevestigde dat ons brein maakbaar was en wijd open voor suggestie: fijn voor psychologen. Maar de jarenvijftigconsensus dat we zwart-wit dromen, kantelde in de jaren zestig. Onderzocht men proefpersonen voorheen via zelfrapportage en droomdagboeken, nu werden ze in het lab uit hun remslaap gewekt om over verse dromen te rapporteren. En dan bleek 40, 69, 75 of zelfs 100 procent in kleur te dromen. Hoewel media in die tijd ook kleurrijker werden – foto en film vanaf de jaren veertig, televisie vanaf de jaren zestig – verloor de wetenschap daarna zijn interesse in de kwestie. We dromen in kleur, was de nieuwe, saaie consensus.
Het lag voor de hand dat de opmars van zwart-witte media ons conditioneerden om monochroom te dromen
Zo gaat dat misschien ook in onze dromen, die in die onbepaaldheid dan toch eerder op zwart-wit- dan kleurenfilm lijken. Immers: zwart-witfilm kent talloze tinten grijs. Of een grijze peper rood of groen is, mag de kijker zelf bepalen, maar in de praktijk neemt het brein onder het kijken van een zwart-witfilm zelden de moeite zo’n grijze peper in rood of groen te decoderen als het voor het verhaal irrelevant is. Dat is nutteloos gebruik van rekencapaciteit.
Dromen wij dus in kleur of zwart-wit? Die vraag komt voort uit een verkeerde analogie. Dromen zijn niet in kleur of zwart-wit, maar wat wij ervan maken. We zijn geen toeschouwers in de bioscoop, maar regisseurs in de montagekamer.