:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2021/03/data68054229-477ec6.jpg)
Op het scorebord in de klimaatarena zijn de winnende politieke partijen duidelijk. Uit de analyse van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) blijkt dat de verkiezingsplannen van GroenLinks de uitstoot van broeikasgassen in 2030 met maar liefst 63 procent terugbrengen. Een tweede plaats is er voor D66 dat op 60 procent uitkomt.
Ook is duidelijk wie de hekkensluiter is. Uitvoering van het verkiezingsprogramma van het CDA zorgt ervoor dat de CO2-uitstoot – de veroorzaker van de klimaatverandering – met 46 procent afneemt. De ChristenUnie, SP en PvdA zitten daar met een reductie van 52, 53 en 55 procent tussenin. De cijfers zijn duidelijk, maar – benadrukt het PBL zelf – wees voorzichtig met de conclusies.
Allereerst hebben slechts zes partijen hun voorstellen laten doorrekenen. Daarbij gaat het niet alleen om klimaatbeleid, maar ook om wonen, mobiliteit en natuur en landbouw. De VVD deed niet mee omdat de partij naar eigen zeggen het vorig jaar bereikte Klimaatakkoord wil uitvoeren. En dat akkoord, dat voor een reductie van 49 procent moet zorgen, is al door het PBL doorgerekend en met veel extra nationaal klimaatbeleid wil de VVD bij deze verkiezingen niet komen. Ook de grootste oppositiepartij, PVV, leverde geen plannen in. Niet verbazingwekkend want in plaats van klimaatprobleem spreekt leider Geert Wilders meestal van „klimaatsprookje”.
Weglekeffect
Niet alleen de beperkte deelname zet de positie van het CDA in een ander daglicht. De maatregelen die progressieve partijen in petto hebben, zouden volgens het PBL, ertoe kunnen leiden dat vervuilende bedrijven minder gaan investeren of zelfs gedeeltelijk of helemaal naar het buitenland vertrekken. En die verplaatsing zorgt ervoor dat de bereikte doelen in Nederland over de grens alsnog teniet worden gedaan. En dat kan om serieuze ‘weglek’ gaan. Tot 2030 wil GroenLinks bijvoorbeeld de uitstoot van CO2 met 65 miljoen ton (megaton) terugdringen, maar door een weglek van 19 megaton via buitenlandse schoorstenen zou het uiteindelijke effect veel geringer zijn. D66 en SP zien 11 megaton weglekken en de PvdA 8.
Dat zijn stevige hoeveelheden, die tijdens formatiebesprekingen zomaar een rol kunnen gaan spelen. Is het beleid dan wel effectief genoeg? Maar hoe zeker is dat weglekeffect? Niet zo heel zeker, stelt het PBL zelf. Het is immers onmogelijk om precies te berekenen bij welke extra lasten een bedrijf activiteiten verhuist. Daar komt bij dat vertrekken minder aantrekkelijk gaat worden als andere landen in Europa ook met stringenter beleid komen. Deze zomer lanceert de Europese Commissie haar Green Deal en die zorgt ervoor dat in 2030 de uitstoot van de Europese Unie 55 procent lager uitkomt. Dat beleid kan volgens het PBL voor „meewind” zorgen voor de nationale ambities.
Hoe sterk de weglekeffecten ook zijn, de partijen met de hoogste ambities zorgen met hun plannen sowieso voor de meeste CO2-reductie. En het Planbureau kwam met nóg een duidelijke conclusie: alles zes de partijen willen extra investeren in de verbetering van de leefomgeving, boven op de bestaande plannen. Dat extra beleid gaat jaarlijks tussen de 5 (CDA, SP) en 9 miljard euro (GroenLinks, D66) kosten. Maar het PBL kwam zelf weer met een relativering, want na 2030 houdt het klimaatbeleid niet op. In 2050 wil de Europese Unie klimaatneutraal, zonder uitstoot, zijn. „Om dat te bereiken moet bij het CDA de jaarlijkse reductie na 2030 een beetje omhoog”, zei PBL-directeur Hans Mommaas maandag. „Bij ChristenUnie en SP kan het tempo een beetje omlaag en bij D66, GroenLinks en PvdA zelfs flink omlaag.”