Jongeren op Texel over de politiek: ‘Ze zijn bezig met toerisme, niet met de bewoners’

Wie op Texel opgroeit, groeit op in een heel hechte, veilige gemeenschap, waar altijd mensen zijn die een oogje in het zeil houden. Boaz Mulder (18): „Als je je voordeur een heel weekend openlaat, gebeurt er niets.”

Hij maakt deel uit van een groep jongeren, bestaande uit twee leerlingen, twee studenten en een ondernemer, zittend in een klaslokaal van de middelbare school OSG De Hogeberg in Texel. Ze zittern hier nog op school, het is de enige middelbare school op het eiland, of hebben erop gezeten. Ze groeten elkaar als oude bekenden.

Leven op een eiland brengt eigenheden met zich mee, zeggen ze. Annouk Eldering (23) zegt dat de gevolgen van het coronavirus op zo’n eiland bijzonder voelbaar zijn omdat de meeste mensen in de horeca en het toerisme werken. Volgens Xander van Boven (18) is het door de bootovertocht en de afstand met Den Haag moeilijk voor Texelse jongeren om naar grote protesten te gaan en hun stem landelijk te laten horen. „Heel veel Texelse jongeren die in de agrarische sector werken, gingen naar de boerenprotesten met hun trekker. Dat was een dagtocht. Ze vertrokken om vier, vijf uur ’s nachts, kwamen als laatste aan in Den Haag en moesten als eerste weer vertrekken.” Dat was ook een probleem bij de klimaatprotesten, zegt hij, waardoor veel jongeren niet zijn gegaan.

Ze praten over de multiculturele samenleving en racisme. Lieze Hendriks (18), uit Rotterdam, zegt dat je op Texel andere culturen niet gewend bent. Boaz: „Je komt dat hier niet tegen.” Milo van Hardeveld (18) vertelt dat hij toen hij twaalf was met zijn ouders voor het eerst naar Amsterdam ging en een „donkere man” zag: „Ik dacht: wow, wat is dit allemaal? Ik had dat nog nooit gezien in mijn leven, maar ik had hier wel altijd verhalen over gehoord.”

Door naar het vasteland („de overkant”) te gaan, beseften ze dat ze raciale stereotypen hadden meegekregen („van mijn ouders”, „oma en opa”, „en films en zo”), en gingen ze anders naar de multiculturele samenleving kijken. Boaz ging op kamers wonen met vluchtelingen („dan leer je andere culturen kennen; ik heb daar nog nooit slechte ervaringen mee gehad”), Annouk koos bewust voor een internationale opleiding om haar wereldbeeld te verbreden.

Jongeren in de politiek

Bij het voorstellen zeggen de meeste jongeren dat ze naar het rondetafelgesprek gekomen zijn omdat jongerenvertegenwoordiging belangrijk is. Annouk doelt op de vertegenwoordiging van jongeren op het eiland, en vertelt dat in de gemeenteraad van Texel veel enthousiaste jongeren hebben gezeten, ooit zelfs het jongste gemeenteraadslid van Nederland. Maar zodra deze jongeren vertrekken naar het vasteland om een studie te doen, komen ze niet meer terug. En met hen de vertegenwoordiging van jongeren op het eiland.

Xander bekommert zich eerder om de vertegenwoordiging van jonge Texelaars op landelijk niveau: „Ook de stem van jongeren buiten de Randstad” moet landelijk gehoord worden. „Als je aan de politiek denkt, denk je gauw aan een kamer met grijze mannetjes die het land besturen. Terwijl we een grote groep jongeren hebben die nog op de basis- en middelbare school zitten. Die hebben minder politieke impact, omdat ze pas vanaf hun achttiende mogen stemmen.”

Lieze, de jongste, vindt dat zestienjarigen te jong zijn om te stemmen, omdat ze nog helemaal niet met politiek bezig zijn. Xander antwoordt dat, hoewel hij niet per se stemrecht vanaf zestien wil, jongeren zich misschien vroeger met de politiek bezighouden als ze jonger mogen stemmen. Xander pleit voor een klankbord voor de overheid waar jongeren hun stem kunnen laten horen.

Wat is de gemiddelde leeftijd van het huidige demissionair kabinet, denken ze? Ze raden: „55?” „Eind 50?” Het is 52. „Djeezus!” roept de ene uit. „Da’s de leeftijd van mijn vader, man!” zegt een ander.

Annouk: „Toen ik op de middelbare school zat, was ik met andere dingen bezig dan nu. Nu kom ik terug naar het eiland en is mijn grootste zorg: hoe kan ik zorgen dat ik hier op het eiland kan blijven wonen? De woningmarkt, een baan. En die vijftigers die ons op politiek vlak vertegenwoordigen, die hebben weer andere zorgen.”

Lieze: „Je zou gewoon moeten kijken naar een kabinet dat vanaf achttien jaar tot, nou ja, laten we zeggen, zestig loopt, van allemaal verschillende leeftijden.”

Xander: „Hoezo niet ouder?”

Lieze: „Doe dan tot tachtig of zo.”

Ze zoeken oplossingen om een betere vertegenwoordiging te waarborgen. Annouk oppert dat een groep vijftien- en zestienjarige jongeren, die dus nog een tijdje op het eiland blijven wonen, aangesteld zouden kunnen worden bij de Texelse gemeenteraad om zo ook hun stem landelijk over te brengen. Milo stelt voor om de Tweede Kamer te splitsen in een soort ‘jeugdkamer’ bestaande uit zestien- tot vijfentwintigjarigen en de huidige Tweede Kamer, die verplicht moeten samenwerken. Dat is misschien niet heel praktisch, merkt Boaz op.

Woningmarkt

Tijdens het gesprek uiten de vijf hun zorgen over de woningmarkt. Lieze is in haar laatste jaar havo, en vertelt dat, als ze in Rotterdam zou gaan studeren, ze dan moet intrekken bij haar oma en opa. Want een huurwoning in Rotterdam vinden „kun je bijna niet, of je zit echt in the middle of nowhere”. Xander: „Of je moet connecties hebben.” Als ze denkt aan een eigen huis in de toekomst, roept ze uit: „Hoe the fuck ga ik dit doen, later?” Xander: „Terugkomen op Texel is erg lastig, want we hebben hier een enorme woningnood.”

Annouk, die Leisure & Events Management aan de NHL Stenden Hogeschool in Leeuwarden studeert, is terug op Texel om haar afstudeerstage te doen. Zij wil zich graag op het eiland vestigen als ze afstudeert, maar loopt tegen dat woningtekort aan. „Ik ben zo’n twee jaar ingeschreven bij de woonstichting. Nou ja, ik denk dat ik er nog wel vijf jaar op sta voordat ik een echt huisje heb.” Ze vertelt dat hun middelbare school jongeren die hun diploma krijgen een inschrijfformulier geeft, zodat ze gelijk ingeschreven zijn bij de woonstichting, ook al zijn ze vijf of zes jaar weg voor hun studie. Een eigen woning op hun eiland vinden ze allemaal belangrijk.

Volgens Xander speelt immigratie een rol bij het woningtekort: „Mensen die uit het buitenland komen, hebben ook een huis nodig. Maar jongeren die hier geboren zijn, willen ook een huis.” Er zijn te weinig huizen en wat er wel is, is te duur, vindt Annouk. „Je hebt hier op Texel ook een golf van echtscheidingen gehad, waardoor gezinnen over twee huizen verdeeld moesten worden.” Ook leven opa’s en oma’s langer, zegt Annouk, waardoor er geen doorstroming is.

Je zou gewoon moeten kijken naar een kabinet dat vanaf achttien jaar tot, nou ja, laten we zeggen, zestig loopt, van allemaal verschillende leeftijden

Lieze Hendriks (16) havo-leerling

Hebben ze het idee dat de politiek rekening houdt met de problemen van het eiland? Nee, zeggen ze.

Lieze: „Ze houden zich bezig met toerisme, niet met de eilandbewoners zelf.”

Annouk: „Het is belangrijk dat de woningen betaalbaar blijven. Hier werken vooral mensen in de horeca- en de toerismesector, die verdienen minder dan ze in de Randstad zouden doen met hun baan op kantoor.” Volgens haar gaan veel toeristen naar de Waddeneilanden omdat ze het bijzonder vinden. „Maar dan moet je rekening houden met de leefbaarheid van het eiland.” De politiek houdt rekening met het behouden van de natuurparken, vat ze samen, maar niet met wat de eilanders zelf nodig hebben.

Milo: „Tegenwoordig heb je bouwpakketten voor huizen. Je bouwt binnen een jaar makkelijk een huis. Sloop alle lege gebouwen en zet er wat moois neer.” Volgens hem zou je gewoon aan de slag moeten gaan: concepten bedenken, die uitwerken, en alles wat fout is steeds bijsturen. Hij wil concrete oplossingen.

Klimaat

Boaz: „Er wordt meer nagedacht dan gedaan. Dat is een heel groot probleem in de politiek, ook met het klimaat. Er wordt gezegd ‘we gaan dit doen’, maar er gebeurt verder helemaal niets.”

Annouk doet politici na, zoals zij dat ziet: „‘Laten we eerst al deze onderzoeken en modellen bestuderen. En dan gaan we een besluit maken met allerlei regels, maar dat besluit gaan we pas in 2025 neerleggen, en dan zien we wel.’”

Milo: „Ja, maar in 2025 is die regering alweer weg!”

De jongeren praten geanimeerd: voor vier jongeren is klimaat een belangrijk onderwerp. Milo en Boaz wijzen op de rol van grote bedrijven als Shell bij de opwarming van de aarde. Ze stellen dat het bedrijf decennialang wist hoe schadelijk olie en gas waren voor het milieu, maar daar nooit iets mee hebben gedaan. Boaz: „Ze zullen er alles uitpompen wat eruit te pompen valt, zodat ze toch maar op fossiele brandstof kunnen blijven rijden. Die mensen zijn 50, 55 jaar en denken: ‘O ja, we leven dan toch niet meer, laten we makkelijk geld verdienen.’” Lieze: „Je zegt Shell, maar er zijn genoeg anderen die dat doen.”

Xander: „Dat is het probleem. Iedere vier jaar heb je een nieuw kabinet en een nieuwe regering. Dus als je het probleem weet door te schuiven, is het niet meer jouw probleem. Als je jongeren een stem geeft in deze zaak, kan het juist erg positief zijn voor de aanpak, omdat zij er nog mee moeten leven.”

Boaz vreest dat we al te laat zijn om iets te doen voor het klimaat: „Er is altijd nog een uitweg, maar het is een beetje op het randje.” De uitweg is volgens hem het stopzetten van alle fossiele brandstoffen: „Nu, niet over zestig jaar.”

Annouk: „Ik ben zeker ook een groot voorstander van zonne-energie en windenergie.” We moeten vooral af van de afhankelijkheid op fossiele brandstoffen, zegt ze, zodat „we kunnen doorgaan met het leven dat we willen leiden”.

Lieze Hendriks (18)

Havo-leerlinge op de OSG de Hogeberg, werkt bij de Albert Heijn.

Milo van Hardeveld (18)

Voormalige mavo-leerling op de OSG de Hogeberg, ondernemer

Xander van Boven (18)

Vwo-leerling op de OSG De Hogeberg

Boaz Mulder (18)

Oud-havo-leerling op de Hogeberg, student werktuigbouwkunde Haagse Hogeschool in Delft. Woont in Schiedam

Annouk Eldering (23)

Voormalig vwo-leerling op de OSG De Hogeberg. Hbo-student Leisure & Events Management.