Arrest over avondklok is opsteker voor het kabinet

Een week nadat de avondklok werd gered met het aannemen van een spoedwet in de Eerste Kamer blijkt dat de juridische onderbouwing tóch deugde. Het gerechtshof in Den Haag gaf de Staat vrijdag gelijk in het hoger beroep van de zaak die actiegroep Viruswaarheid had aangespannen. Het arrest is een tik op de vingers van de Haagse voorzieningenrechter, die eerder oordeelde dat de avondklok onrechtmatig was en per direct moest komen te vervallen.

De uitspraak van de rechter leidde tot paniek aan het Binnenhof. De Staat slaagde er vorige week dinsdag vlak voor het ingaan van de avondklok in om de maatregel in elk geval tot het hoger beroep te laten doorlopen. In de dagen daarna schreef het kabinet met grote haast een nieuwe spoedwet, die binnen twee dagen in Tweede en Eerste Kamer werd behandeld. Daarmee was de avondklok politiek gered.

Nu blijkt dat de oorspronkelijke juridische onderbouwing van het kabinet gewoon in orde was. Het Haagse gerechtshof is uitermate kritisch over de uitspraak van de Haagse rechter, die stelde dat bij invoering van de avondklok geen sprake was van een ‘acute noodsituatie’ en daarom de Wet buitengewone bevoegdheden burgerlijk gezag niet had mogen worden geactiveerd. Ook noemde rechter de stelling van de Staat dat het invoeren van de avondklok onvermijdelijk was „discutabel en niet erg overtuigend gemotiveerd”.

Het hof vindt dat de rechter hiermee te veel op de stoel van de politiek is gaan zitten. In het arrest staat dat de vraag welke maatregelen tegen het coronavirus genomen moeten worden „primair een politieke afweging is”. Volgens het gerechtshof is er overigens wel degelijk sprake van de „buitengewone omstandigheden” die horen bij het activeren van de Wbbg. De coronapandemie is hiervoor voldoende aanleiding, oordeelt hof, vanwege de grote aantallen dodelijke slachtoffers.

Het arrest van het hof is een opsteker voor het kabinet, dat steeds volhield dat de juridische onderbouwing van de avondklok in orde was. In de praktijk verandert er weinig: het kabinet verlengde deze week de avondklok tot in elk geval 15 maart. Volgens demissionair premier Rutte is verlenging noodzakelijk om versoepelingen als het openen van middelbare scholen en kappers mogelijk te maken.

Een aantal advocaten wil alsnog proberen avondklokboetes die sinds vorige week zijn uitgedeeld aan te vechten. Volgens advocaat Frank van Ardenne, die een cliënt bijstaat die een kwartier te laat thuis was, moet een boete gebaseerd zijn op „op rechtsregels van goede kwaliteit”. Dat dit niet het geval was blijkt volgens Van Ardenne uit het feit dat het kabinet direct een nieuwe wet maakte. Hij heeft het OM in Noord-Holland gevraagd een proefproces te beginnen. Advocaat Michael Ruperti, die een groep mensen bijstaat die een boete kregen, roept demissionair minister Fred Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) op om de boetes kwijt te schelden.

Grapperhaus lijkt dat niet van plan. Hij zei vrijdag blij te zijn met het arrest. „Ik zou het heel erg hebben gevonden als ik tegen politie en boa's had moeten zeggen: ‘die boetes hebben jullie voor niets uitgereikt’.”