NS lijdt 2,6 miljard verlies in coronajaar 2020

NS heeft vorig jaar een nettoverlies geboekt van 2,6 miljard euro. Het spoorbedrijf leed op al zijn bedrijfsonderdelen verlies: de exploitatie van de treinen, de winkelomzetten op de stations en spooractiviteiten in Duitsland en het Verenigd Koninkrijk.

Dat blijkt uit het deze donderdag gepresenteerde jaarverslag over 2020. In dit coronajaar daalde het reizigersaanbod drastisch; op het dieptepunt van de crisis bedroeg het nog geen 10 procent van het gebruikelijke aantal reizigers. Op jaarbasis kwam de daling uit op zo’n 40 procent.

NS kan zonder verdere staatssteun de dienstregeling niet garanderen, blijkt uit het jaarverslag. Ook geplande investeringen in nieuw materieel en nieuwe treinverbindingen lopen dan gevaar.

Vooralsnog dekt het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat tot 93 procent van de exploitatieverliezen. Die regeling loopt in september af. „Voor het in stand houden van de dienstregeling van dit jaar en de nieuwe dienstregeling in 2022 en daarna hebben we nieuwe financiële afspraken nodig” aldus NS’ president-directeur Marjan Rintel in het jaarverslag.

Enig lichtpunt in het jaarverslag is de toezegging van het kabinet dat NS ook na 2024 zijn monopoliepositie op het hoofdrailnet (intercity’s en hogesnelheidslijn) behoudt. Deze maand nog bekrachtigde de Tweede Kamer dat besluit. Hierdoor hoeft NS tot 2034 geen concurrentie op het hoofdrailnet te vrezen.

Het spoorbedrijf, dat in 2019 nog een nettowinst boekte van 215 miljoen euro, verwacht tot zeker 2025 rode cijfers te schrijven. Pas daarna zal het reizigersaantal terug zijn op het niveau van 2019. Op de exploitatie van het hoofdrailnet verwacht NS daarom tot eind 2024 een totaal verlies te lijden van 1,6 miljard euro. Het totale verlies op alle activiteiten in Nederland kan volgens het spoorbedrijf tot en met 2024 oplopen tot zo’n 4,7 miljard euro.

Akkoord over cao

NS wil daarom de komende vier jaar zwaar bezuinigen op kosten en personeel, 1,4 miljard euro. Dat gaat 2.300 van de 17.000 banen kosten en leidt tot circa 30 procent lagere investeringen. NS heeft inmiddels overeenstemming met de bonden over een nieuwe cao, die voorziet in een werkgarantieplan tot 2025 en een reorganisatie zonder gedwongen ontslag.

In 2019 haalde NS meer dan de helft van de omzet – 3,4 van 6,6 miljard euro – uit activiteiten van dochterbedrijf Abellio in Engeland, Schotland en Duitsland. De buitenlandse omzet steeg vorig jaar tot 3,8 miljard euro, waarvan 3,1 miljard uit het Verenigd Koninkrijk. De exploitatieverliezen in dat land als gevolg van de coronacrisis zijn vorig jaar goeddeels afgedekt door de overheid. Voor het lopende jaar verwacht NS opnieuw verlies op zijn Britse activiteiten, met name doordat het wegens nationalisatie zijn concessies kwijtraakt.

Of NS op het Britse spoor actief blijft, is volgens financieel directeur Bert Groenewegen een open vraag „zolang het zicht op de bedrijfsresultaten in de UK troebel is”. Dat zei hij donderdag in een toelichting op de jaarcijfers.

Ook in Duitsland zijn de exploitatieverliezen van de NS door de overheid afgedekt. Toch verwacht het bedrijf er in het lopende jaar 127 miljoen verlies te lijden, onder meer door sterk gestegen personeelskosten en boetes omdat vorig jaar prestatiecontracten niet zijn nagekomen. NS onderhandelt overigens nog over de hoogte van die boetes. Dat Abellio de afspraken niet nakwam, was niet de schuld van de NS-dochter, aldus Groenewegen.

President-directeur Rintel sprak donderdag van een „financieel dramatisch jaar, zonder te weten wanneer het nieuwe normaal begint”. Groenewegen had het over „het grootste verlies in de 180-jarige historie van het bedrijf”. NS kon sinds het uitbreken van de coronacrisis uitvoering van 90 procent van de dienstregeling garanderen omdat het ministerie de exploitatieverliezen compenseert. Deze ‘gebruikersvergoeding’ kostte het Rijk vorig jaar 818 miljoen euro.

De vraag hoeveel de komende jaren moet worden bijgepast, is volgens Groenewegen afhankelijk van de vraag of NS inderdaad na 2024 het monopolie op het hoofdrailnet behoudt. Wordt de toezegging niet ingelost, dan resteert volgens hem een gat van 2 miljard euro.