Eenzaamheid kost 2 miljard euro aan extra zorgkosten

Ernstig eenzame mensen maken tot 50 procent hogere zorgkosten dan mensen die zich niet eenzaam voelen. Dat blijkt uit onderzoek van de Universiteit Maastricht onder 350.000 volwassen Nederlanders. Vooral bij jongvolwassenen (in het onderzoek 19-40 jaar) speelt eenzaamheid een grote rol in zorgkosten. Eenzaamheid kost de samenleving volgens de onderzoekers jaarlijks ongeveer 2 miljard euro aan extra zorg.

Een op de tien Nederlanders voelt zich volgens cijfers van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) (zeer) ernstig eenzaam. Een slechte gezondheid wordt al langer gekoppeld aan eenzaamheid en, andersom, eenzaamheid aan ongezond gedrag en een slechtere mentale en fysieke gezondheid, schrijven de onderzoekers uit Maastricht. Maar over de economische gevolgen van eenzaamheid was nog veel onduidelijk.

De onderzoekers knoopten daarom data uit de Gezondheidsmonitor van de GGD uit 2016 (waarin mensen aangaven of en hoe eenzaam ze zich voelden) aan de uitgaven van zorgverzekeraars van 2017. „We wilden dat eenzaamheid voorafging aan de kosten”, zegt onderzoeker Daan Westra. Maar, zegt hij, „het blijft een kip-ei-discussie”. Wat kwam eerst: eenzaamheid, ongezonde levensstijl of chronische ziekten? „Je moet het zien als een pakketje”, zegt Westra, een opeenstapeling van verschillende problemen.

De onderzoekers berekenden daarom ook welke zorgkosten „puur het effect van eenzaamheid” zijn. Ze corrigeerden de cijfers naar gezondheid en zagen dat eenzame mensen niet alleen meer kosten omdat ze ongezonder zijn maar ook omdat ze vaker hulp zoeken bij de geestelijke gezondheidszorg (350 miljoen euro aan extra zorgkosten) en langs de huisarts gaan (5 miljoen extra) dan mensen die niet eenzaam zijn.

Eenzaamheid wordt vooral als probleem van ouderen gezien – 85-plussers zeggen zich het eenzaamst te voelen – maar heeft bij jongvolwassenen een grotere impact op zorgkosten. Onderzoeker Westra zegt dat een mogelijke verklaring kan zijn dat jongeren gemiddeld minder gezondheidsklachten hebben en problemen rondom eenzaamheid daardoor harder optellen op de rekening. En hij zegt: „Onder ouderen is eenzaamheid meer geaccepteerd, het is iets wat bij een laatste levensfase hoort. Bij jongeren kan het effect van eenzaamheid daardoor groter zijn.”

Dat is „extra zorgwekkend vanwege de coronamaatregelen waaronder jongeren het meest lijden”, zegt Westra. Het onderzoek, een paar dagen terug gepubliceerd in wetenschappelijk tijdschrift International Journal of Public Health, werd uitgevoerd op pre-corona-data. Onderzoekers verwachten dat problemen „op dit moment nog veel groter zijn” dan toen. „De zorgkosten zullen komende jaren fors hoger uitvallen door de toenemende eenzaamheid in de samenleving.”

Want je kunt niet met zekerheid zeggen, zegt Westra, dat de eenzaamheid straks samen met corona weer voor veel mensen uit hun leven verdwijnt. „Sporen van eenzaamheid kunnen lang zichtbaar blijven.”