Dé Poolse coronarage van dit seizoen: halfnaakt bergwandelen

Op een besneeuwde parkeerplaats stappen vijf mannen uit hun auto’s en beginnen zich uit te kleden. Het is een kraakheldere ochtend in het uitgestorven skioord aan de voet van de Poolse berg Skrzyczne, dertig kilometer van het drielandenpunt met Tsjechië en Slowakije. De temperatuur is acht graden onder nul. Al snel komt er naast damp van hun adem ook damp van hun lijf.

„Alleen het begin is even pijnlijk koud”, zegt salesmanager Janusz Swierczek (42) in een korte broek die even oranje is als zijn baard en de pompon op zijn gebreide muts. „Maar de endorfine is sterker dan de pijn”, reageert mijnwerker Piotr Guzy (39), die net de spikes onder zijn wandelschoenen heeft aangesnoerd. De gepensioneerde Andrzej Ryrych (59) rolt de pijpen van zijn outdoorbroek op tot boven de knie, maar houdt zijn thermoshirt nog even aan tot hij is opgewarmd. Dan begint de klim over het besneeuwde pad naar boven.

Nu sportscholen, zwembaden en skipistes gesloten zijn en buitenlandse avonturen verboden, is ijszwemmen – of ‘walrussen’ zoals het hier heet – ongekend populair in Polen. Net als honderden, zo niet duizenden, anderen dompelt dit gezelschap zich twee keer per week in een ijskoud stuwmeer.

Maar dé pandemierage van het seizoen is (bijna) naakt bergwandelen. Juist terwijl Polen voor het eerst in jaren weer een echte winter heeft, met dikke pakken sneeuw en temperaturen in de dubbele cijfers onder nul, trekken elk weekend groepen mannen en een enkele vrouw erop uit in weinig meer dan hun ondergoed. Gesmeerde boterhammen, verse gemberthee en een EHBO-kit inclusief warmhoudfolie mee.

Bevrijdende kou

„Ik zou liegen als ik niet zou toegeven dat ik het de eerste keer beangstigend vond”, zegt Swierczek. „Maar de winterse kou op je lichaam is zo bevrijdend als in de zomer op je blote voeten door het natte gras lopen.” Anderen vertellen onderweg hoe meditatie, ademhalingstechnieken en winterbaden hun gezondheid en hun leven veranderd hebben. Koudegoeroe Wim ‘The Iceman’ Hof mag een Nederlander zijn, hij heeft hier in de bergen van Silezië een huis en een grote schare volgers.

Het tempo bergop ligt hoog, want anders blijven de mannen niet warm. Al maakt de zon deze wandeling aangenamer dan eerdere tochten deze winter. Guzy, die het initiatief nam om de zwemclub die hij elf jaar geleden oprichtte ook te laten wandelen, loopt voorop te clownen door met zijn wandelstokken de sneeuw uit de dennenbomen te slaan. Maar verder is de sfeer serieus en wordt er onderweg niet veel gesproken. De gezelligheid komt later wel.

De mannen noemen allemaal kameraadschap als belangrijke reden om deze tochten te maken. Tegen de elementen, samen doorzetten, niemand achterlaten als er problemen zijn en vriendschappen die via een wat extreme hobby de Poolse polarisatie overstijgen. Hier laat een fysiotherapeut met linkse ideeën zich leiden door een mijnwerker met radicaal-rechtse sympathieën.

Gezondheid is hun andere motivatie. „Mijn immuniteit is veel beter dan vroeger”, zegt Guzy. Sommige mensen pretenderen dat de ijskoude avonturen hen beschermen tegen het coronavirus, maar dat claimen deze mannen niet. Guzy: „Het is een mythe dat walrussen nooit ziek worden, maar we kunnen ziektes wel beter aan.”

Hoewel de sneeuwwandelaars stuk voor stuk fit zijn, tonen hun bovenlijven eerder welvaartsbuikjes dan spierbundels. En zodra ze na ruim anderhalf uur klimmen de 1.250 meter hoge top bereiken, komen de flessen kersenlikeur en blauwe bessenwodka tevoorschijn. Andrzej Ryrych heeft zelfs een opvouwbaar shotglaasje bij zich voor dit moment. Janusz Swierczek, die onderweg opschepte over zijn gezondheid, steekt een sigaret op.

Onderkoelde vrouw

IJswandelen is een hobby, geen topsport. Toch is niet iedereen, noch elke weersomstandigheid, er geschikt voor. Eerder dit jaar moesten wandelaars in de buurt van de Slowaakse grens van een berg worden gered nadat ze in korte broek in een sneeuwbui terecht waren gekomen. Een onderkoelde vrouw werd met een slee en vervolgens een ambulance afgevoerd. „Door zulke ongelukken kijken sommige mensen ook negatief naar degenen die het wel veilig en goed voorbereid doen”, denkt Swierczek. Op sociale media is geopperd dergelijke ‘idioten’ te laten betalen als ze hulp nodig hebben.

Onderweg en vooral boven op de berg zijn veruit de meeste reacties positief. De pistes die we kruisen, zijn officieel gesloten, maar er zijn snowboarders die met hun board op hun rug naar boven klimmen en skiërs die zich door een helikopter laten droppen. Een snowboarder die langszoeft roept: „Broeken uit!” Wandelaars vragen hoe ze zich voelen en willen met hen op de foto.

Meer van de jacuzzi

Monika Ryrych, de vrouw van Andrzej, die met de stoeltjeslift naar de top is gekomen, ziet het hoofdschuddend aan. Ze erkent, haar man is sinds zijn zwem- en wandeltochten nooit ziek en houdt nu eenmaal van dit soort uitdagingen. Zij is zelf „meer van de jacuzzi”. Maar ze vraagt zich af waar dit eindigt. „Nu ijszwemmen mainstream is geworden, zoeken ze steeds iets extremers. Iets om over op te scheppen.” Ze hebben de nationale televisie al gehaald met hun naaktwandeltochten.

De mannen zeggen het niet te doen voor de aandacht, de foto’s en de faam. Maar Monika ziet lichte sterallures en een soort exhibitionisme, dat katholieke Polen – in elk geval voordat de fles opengaat – vreemd is. „Deze mannen zouden in de zomer nooit zomaar hun kleren uittrekken bij vreemden. Maar nu staan ze hier op de top van de berg als naakte beroemdheden, onder het mom van hun gezondheid.”