Sixhaven schrappen is zoveelste blunder Amsterdam

Het besluit van de gemeente Amsterdam om de bouw van het geplande metrostation Sixhaven af te blazen (Het Parool, 21 januari) is de (voorlopig?) laatste in een serie grootstedelijke blunders, bestuurlijke fouten, een serie waarin kortzichtigheid en onuitroeibaar dedain jegens Amsterdam-Noord de beide rode draden zijn.

De eerste blunder was de bouw, eind negentiende eeuw, van het Centraal Station op de plek waar dat nu staat. In plaats van de stad zijn historische plek aan het water te laten koesteren, sloten, in de woorden van Cees Nooteboom „blinde mannen met de blinde muur van het CS de stad af van wat nu juist het meest wezenlijke aan haar was, het water”.

Fout twee was de recente grootscheepse renovatie van dat CS en het Stationseiland, dermate grootscheeps dat zelfs critici als ik die hadden gepleit voor aanpassing of zelfs afbraak van het station er morrend het zwijgen toe deden. Ook ik geef toe dat de aanblik van het gebouw vanaf de andere kant van het water nu heel wat florissanter is dan tot aan de jaren negentig van de vorige eeuw, toen het hoofdzakelijk dienst deed als lugubere afwerkplek voor heroïnetippelaarsters. Maar waarom niet geluisterd naar andere voorstellen die indertijd werden gedaan, bijvoorbeeld om dat station deels onder de grond te verplaatsen en het Damrak door te trekken tot over het water naar Noord? Op die manier zou de eenheid van de stad hersteld zijn en Amsterdam alsnog zijn plekje aan het water kunnen koesteren. Bovendien zou en passant de aanlandingsproblematiek van een brug daar waar het IJ het smalst is, dichter bij een oplossing zijn gekomen.

En toen kwam de Noord/ Zuidlijn, deels met als doel het snel groeiende stadsdeel ten noorden van het IJ te ontsluiten. Prachtig project, maar de geschiedenis is bekend: de kosten rezen de pan uit, er moest grondig op de oorspronkelijke plannen bezuinigd worden. Men besloot een halte te schrappen. Waar? Tja, dan maar in Noord natuurlijk, en dan maar op de plek waarvan men zich ten stadhuize niet realiseerde wat iedereen die de ontwikkelingen een beetje bijhield wél kon zien aankomen: namelijk dat die plek in korte tijd een spectaculaire transformatie aan het doormaken was.

EYE, Paradiso Noord, diverse restaurants… allemaal nog steeds alleen bereikbaar met het Buiksloterwegveer, die rotpont dus

De Sixhaven dus, vlak naast de Tolhuistuin, EYE, Paradiso Noord, de This is Holland Experience, de A’DAM Toren, hotel, gymnasium, diverse restaurants… allemaal nog steeds alleen bereikbaar met het Buiksloterwegveer, die rotpont dus. In het begin kon je nog wel geluiden vernemen van mensen die het wel fijn vonden, ‘even lekker uitwaaien op het pontje’, maar dat uitwaaien werd al snel minder lekker toen de ponten overvol raakten en men lang moest wachten omdat de bezoekersstroom niet bij te houden viel.

Het besluit de halte voor onbepaalde tijd te schrappen past in deze reeks en is dom en kortzichtig. De belangrijkste reden is een financiële: oorspronkelijk waren de kosten voor de aanleg geraamd op 15 miljoen, maar in 2003 werd die aanleg uitgesteld omdat dat bedrag was opgelopen tot het dubbele. In de jaren erna werd dat bedrag steeds naar boven bijgesteld totdat de raming nu op het tienvoudige van het oorspronkelijke bedrag is uitgekomen. Tja, dat krijg je ervan als je niet verder kijkt dan je neus lang is en je de consequenties van die kortzichtigheid steeds verder voor je uit blijft schuiven. En die consequenties kregen ook telkens meer de status van voldongen feiten. De infrastructuur voor het station ligt er, maar het operationeel maken is steeds lastiger. Je kunt immers niet tegelijkertijd bouwen en rijden.

Lees ook: IJ-brug kan pas na 2025 worden gebouwd

Maar de betrokken wethouders voeren nog andere argumenten aan: nu botst de aanleg ineens met ‘de omgevingsvisie van het station’ die een groen gebied zou prefereren. Huh? Hoe valt dat ‘groen’ te rijmen met het aanwijzen van het aanpalende IJ-plein, die tochtige windhoek waar zelfs architect Rem Koolhaas zich nu kennelijk voor schaamt, als beschermd stadsgezicht? Natuurlijk, ik ben het ermee eens dat Noord een groen stadsdeel moet blijven. Maar vlak naast de Sixhaven ligt de Tolhuistuin, een van de mooiste stadsparken van Amsterdam, terwijl ten noorden ervan het Noorderpark en het Vliegenbos ook veel ruimte voor groene verpozing bieden.

Ook zou de noodzaak van een halte Sixhaven minder urgent zijn vanwege de inzet van grotere ponten en de verhoging van de frequentie waarmee ze varen. Alweer: hoe kortzichtig kun je zijn. De ontwikkelingen aan de noordelijke IJ-oever gaan maar door en er is geen enkele reden te veronderstellen dat die in de nabije toekomst zullen afnemen en minder mensen zullen trekken. Integendeel: het mag nu wat rustiger zijn, zodra het virus is bedwongen zul je op de ponten weer alle talen van de wereld kunnen horen, van mensen die met eigen ogen willen bekijken waarom het blad Time Out Noord op de lijst van ‘coolste buurten ter wereld’ heeft gezet, zijnde ‘een bruisende wijk’ en een ‘bloeiende gemeenschap’.

In de voorlaatste editie van mijn boek Zo dicht bij Amsterdam, schreef ik in 2008 een gewaagde uitnodiging. Ik was zo zeker van mijn overtuiging dat die halte Sixhaven er uiteindelijk toch zou komen dat ik „iedereen die een aankoopbewijs van dit boek kan tonen” uitnodigde „op de dag af vijftien jaar na de ingebruikneming van de NZ lijn, als die tijd mij vergund is, op mijn kosten het glas te heffen als de halte Sixhaven dan alsnog operationeel zal zijn.”

Niemand die toen nog kon bevroeden dat die ingebruikneming nog tien jaar op zich zou laten wachten. Over dertien jaar ben ik negentig. De kans dat ik dan nog moet trakteren is, nu om meerdere redenen, niet heel groot. Er zal voorlopig, of zelfs tot in lengte der dagen, lekker uitgewaaid moeten worden op ‘het pontje’.