Rutte: Lockdown verlengd tot en met 2 maart

Dit blog is gesloten

Dit was het belangrijkste nieuws van dinsdag 2 februari:

Lees hier het hele blog van woensdag 3 februari

Kort geding Partij voor de Dieren om briefstemmen voor iedereen

De Partij voor de Dieren vindt dat iedereen die dat vanwege de coronacrisis wil bij de komende Tweede Kamerverkiezingen per brief moet kunnen stemmen. Nu heeft het kabinet dat alleen mogelijk gemaakt voor 70-plussers, maar de PvdD noemt dat „ongeoorloofde discriminatie” en spant een kort geding aan tegen de Staat. Dat maakte de partij maandagmiddag bekend in een persbericht.

Volgens de Partij voor de Dieren zijn er naast ouderen nog miljoenen andere volwassenen met onderliggende ziekten die het RIVM ook als „kwetsbaar” aanmerkt en is er een grote groep kiezers zonder gezondheidsproblemen die onder de huidige omstandigheden ook liever de stemlokalen mijdt.

„Juist bij de uitoefening van het fundamentele kiesrecht moeten alle kiezers gelijke rechten en mogelijkheden hebben”, stelt de PvdD. „De wet is op dat punt in strijd met fundamentele rechten die in verdragen zijn vastgelegd. Bovendien leidt het extra voordeel voor 70-plussers tot bevoordeling van sommige politieke partijen en benadeling van andere.”

Het kabinet heeft naast de mogelijkheid van briefstemmen voor 70-plussers ook andere maatregelen genomen om te zorgen dat iedereen in deze coronatijd zo veilig mogelijk kan stemmen. Een deel van de stembureaus is al de twee dagen voor de officiële verkiezingsdatum van 17 maart open voor kwetsbare mensen onder de zeventig en ook mag iedereen dit jaar voor drie andere kiezers een volmachtsstem uitbrengen in plaats van de gebruikelijke twee.

De belangrijkste maatregelen op een rij

Het demissionaire kabinet heeft dinsdagavond een verlenging van de lockdown bekendgemaakt. Alleen voor basisscholen en niet-essentiële winkels kondigde premier Rutte versoepelingen aan. Een overzicht van de maatregelen:

• De basisscholen gaan vanaf 8 februari weer open. Ondanks de vrees voor een derde golf is een heropening volgens het kabinet verantwoord. Rutte sprak de hoop uit middelbare scholen zo snel mogelijk te kunnen openen. Maar dat gebeurt zeker niet voor 1 maart (de voorjaarsvakantie). Bij een eventuele opening moeten de leerlingen 1,5 meter afstand houden.
• De avondklok loopt op 10 februari af. Het kabinet vraagt het OMT om een advies over de maatregel en besluit op basis daarvan of die wordt verlengd of niet.
• De andere lockdown-maatregelen zijn verlengd tot en met tenminste 2 maart. Niet-essentiële winkels blijven gesloten, net als de horeca, theaters, musea en bioscopen.
• Wel mogen niet-essentiële winkels het afhalen van internetbestellingen mogelijk maken. Klanten moeten dan binnen vier uur na hun bestelling het product ophalen. Dat gebeurt buiten, op anderhalve meter en altijd alleen.

De Jonge: ook een crisisbestrijding ‘is mensenwerk’, fouten worden gecorrigeerd

Rutte en De Jonge gingen dinsdagavond ook in op de kritiek die het demissionair kabinet afgelopen week ten deel is gevallen. Er waren onder meer problemen met de uitrol van het vaccinatieprogramma en de IT-problemen bij de GGD’s. De bestrijding van een crisis „is mensenwerk” zo stelde De Jonge. Volgens hem is fouten maken onvermijdelijk, maar zijn de gemaakte fouten rechtgezet. Hij reageerde laconiek op de vraag of het met hemzelf goed gaat, onder de opgelopen druk en de kritiek op zijn functioneren: „Dank voor u medeleven, met mij gaat het goed.”

Op de vraag of dergelijke correcties niet het vertrouwen in het beleid ondermijnen, antwoordde de demissionair premier dat de enige oplossing daarvoor is om transparant te zijn en de fouten te erkennen. „We kunnen het vertrouwen van Nederland vragen als we steeds dat wat we weten - de feiten - melden.”

De Jonge verwacht meer vaccins in tweede kwartaal

Minister De Jonge (CDA, Volksgezondheid) zegt dat de vaccinatiecampagne later is gestart dan de Europese buurlanden, „maar dat lopen we in”, verzekerde hij. „Aan het einde van de week beginnen we met uitnodigen van thuiswonende tachtigplussers. Door een kleinere voorraad aan te houden kunnen we steeds meer mensen steeds sneller prikken. Dat is belangrijk met oog op de Britse variant.”

De Jonge stelde opnieuw dat de snelheid van vaccineren afhangt van de leveringen van farmaceuten. „Dat zijn er een stuk minder dan verwacht en gehoopt. En tegenvallende leveringen kunnen blijven komen. Maar het ziet ernaar uit dat in het tweede kwartaal veel meer vaccins geleverd kunnen worden.”

Nieuwe routekaart gepresenteerd: regionale aanpak is terug

„We kunnen wel richting geven”, zei demissionair premier Rutte dinsdagavond over de publieke vraag hoe het einde van de coronacrisis eruit ziet. Dinsdagavond is daarom een nieuwe versie van de routekaart voor coronamaatregelen gepresenteerd. Die moet volgens demissionair minister Hugo de Jonge „richting en houvast geven”.

De routekaart dient om aan te geven in welke volgorde de coronamaatregelen kunnen worden teruggedraaid, of moeten worden aangescherpt. De nieuwe kaart kent vier niveaus, van laag naar hoog: ‘waakzaam’, ‘zorgelijk’, ‘ernstig’ en ‘zeer ernstig’. De maatregelen worden steeds verder aangescherpt. Wel geldt in alle fases een alcoholverbod in het openbaar van middernacht tot 06.00 uur ‘s ochtends.

De risiconiveaus worden per regio uitgeroepen. De nationale aanpak gaat gelden als de situatie in drie of meer regio’s als ‘ernstig’ of ‘zeer ernstig’ geldt. Dat moet voorkomen dat de besmettingsaantallen verder oplopen en ziekenhuizen het te druk krijgen. Voor versoepeling van de niveaus geldt dat de R-waarde en de ziekenhuis- en besmettingscijfers in ieder geval twee weken gunstig moeten zijn voordat een nieuwe stap naar verdere verlichting kan worden genomen.

De Jonge: samenleving langzaam openen met testbeleid

„Omdat het virus grillig is, hebben we houvast nodig. We snakken naar perspectief”, zegt minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid, CDA). Dat perspectief kent volgens De Jonge „drie sporen”: maatregelen, testen en vaccineren. Daarvoor heeft het kabinet een nieuwe routekaart opgetuigd. Op basis daarvan wil De Jonge „teruggaan in kleine stapjes”. „We willen de pijn zoveel mogelijk verdelen.” De Jonge zegt intensiever te willen testen en daardoor kan de samenleving „gecontroleerd open”. Daarbij zegt hij te willen onderzoeken of op basis van testen het theater en voetbalstadions weer open kunnen voor publiek.

De avondklok loopt op 10 februari af, eventuele verlenging onderzocht

Over de derde pijler van beleid, de avondklok, zegt Rutte: „Dat is een extra tik, een extra duw naar beneden aan het virus.” De avondklok loopt woensdag 10 februari af en een besluit over eventuele verlenging wordt later genomen. Volgens Rutte was al bij het invoeren van de maatregel bekend dat het vandaag moeilijk zou zijn om een concreet effect van de specifieke beperking aan te wijzen. Dat effect is na twee weken te zien, de avondklok is nu anderhalve week van kracht.

„We zien wel dat het na 21.00 uur stil is in Nederland op straat”, volgens hem het „overgrote bewijs dat de meeste mensen zich aan de maatregelen houden”. Het is nog niet bekend welk vervolg de avondklok heeft. Het demissionair kabinet vraag het OMT om een nieuw advies over „het hele pakket aan maatregelen”, waaronder dus ook de avondklok.

Niet-essentiële winkels open voor afhalen bestellingen

Niet-essentiële winkels mogen open voor het afhalen van op internet bestelde producten. Premier Rutte zei zojuist dat de risico’s van het afhalen volgens het OMT klein zijn, mits de winkelstraten rustig blijven. „Deze aanpassing willen we doen aan de lockdown. Vanaf 10 februari kun je een boek, broek of hardloopschoen ophalen bij de winkel met een tijdslot. Je bestelt vanaf huis. Het afhaalpunt is buiten. Er zit vier uur tussen bestellen en afhalen, „om fun-shoppen te voorkomen”. Afhalen gebeurt altijd alleen, en daarbij gelden de basisregels. Dat zijn harde voorwaarden - wie daar niet aan voldoet, moet sluiten”, aldus Rutte.

Voorwaarden bij opening van de basisscholen

Op 8 februari gaan de basisscholen open, want, zo stelde demissionair premier Rutte: „Op school leren kinderen nu eenmaal het beste.” In de persconferentie stelde hij dat veel belangen, zorgvuldig, waren meegewogen: van kinderen, ouders, leraren en medewerkers. Om de risico’s in de klassen zo klein mogelijk te maken, geldt onder meer de voorwaarde dat bij één besmetting de volledige klas in quarantaine moet. Klasgenoten moeten zich na vijf dagen laten testen.

Omdat op de buitenschoolse opvang kinderen en ouders van verschillende scholen samenkomen, blijven die locaties dicht, behalve voor de noodopvang. Middelbare scholen gaan zo snel mogelijk open - maar in ieder geval niet voor 1 maart (of „na de voorjaarsvakantie” zoals Rutte zei). Scholieren moeten 1,5 meter afstand houden.

Rutte: lockdown verlengd tot en met 2 maart

De huidige lockdown wordt bijna in zijn geheel verlengd tot en met 2 maart. Dat zei premier Mark Rutte (VVD) dinsdagavond bij de persconferentie over het coronabeleid van het demissionaire kabinet. Zonder de Britse variant zouden versoepelingen best mogelijk zijn, maar die variant en de besmettelijkheid ervan, maken beslissingen extra lastig, aldus Rutte. „De besmettingscijfers dalen langzaam maar zeker. Ook het aantal mensen in de ziekenhuizen met corona daalt langzaam”, zei de premier.

„De doorrekeningen wijzen op een derde golf die op ons af lijkt te komen, door de Britse variant van het coronavirus. Twee derde van het aantal besmettingen zijn van de Britse variant, die is een stuk besmettelijker dan de ‘oude’ variant. Het aantal besmettingen van de Britse variant verdubbelt bijna wekelijks. We kunnen niet om deze opkomst heen en krijgen straks de rekening gepresenteerd als we nu versoepelen.”

Maand celstraf voor twee Alphenaren voor oproepen tot geweld via Whatsapp

De politierechter in Den Haag heeft in snelrechtzittingen twee Alphenaren veroordeeld tot celstraffen van een maand, omdat ze in een Whatsappgroep opriepen tot geweld en plundering. De mannen van 18 en 25 jaar zaten volgens persbureau ANP in een groep waarin werd opgeroepen tot het platgooien van het huis van de burgemeester van Alphen aan de Rijn, het gooien van molotovcocktails, het slopen van onder meer het gemeentehuis en plunderingen in de Mediamarkt en supermarkten. De officier van justitie had twee maanden cel geëist, waarvan een voorwaardelijk.

Eerder op deze dinsdag werd bekend dat de politie in Den Bosch opnieuw twee verdachten heeft opgepakt voor betrokkenheid bij de rellen in de stad vorige week maandag. Ze worden verdacht van diefstal en openlijk geweld. Een van hen zou meegedaan hebben aan het plunderen van de Jumbo en de Primera en de ander zou een personenauto hebben omgegooid. Ze waren eerder al aangehouden en beboet voor het overtreden van de avondklok en werden herkend op videobeelden van de rellen en plunderingen.

Twee verdachten die werden gezocht voor „openlijke geweldpleging” tijdens de uit de hand gelopen coronademonstratie op het Museumplein im Amsterdam op 17 januari hebben zichzelf gemeld bij de politie. Maandagavond zette de politie foto’s van hen en vier andere mannen online. Naar de andere vier wordt nog gezocht.

Isle of Man laat alle coronamaatregelen los en Peru pakt ruim 6.600 overtreders lockdown op

Een blik op een aantal opvallende corona-ontwikkelingen in het buitenland:

• Het in de Ierse Zee gelegen Isle of Man heeft na een lockdown van 25 dagen alle coronamaatregelen losgelaten. Er hoeft volgens Sky News geen afstand meer te worden gehouden, alle winkels en andere instellingen zijn weer open en mondkapjes worden niet meer noodzakelijk geacht. Op het onder de Britse Kroon vallende eiland met eigen wetgeving, parlement en regering wonen 85.000 mensen en zijn slechts 25 mensen aan het coronavirus overleden.
• In Peru zijn in twee dagen tijd 6.645 mensen opgepakt en korte tijd vastgehouden, omdat ze zich niet hielden aan de lockdown die er sinds zondag van kracht is. Dat maakte minister Alejandro Neyra van Cultuur maandagavond lokale tijd bekend op een persconferentie, meldt persbureau Andina. Ook kregen 5.757 mensen boetes van omgerekend 22 tot 107 euro. De lockdown blijft nog zeker tot en met 14 februari van kracht. In Peru zijn sinds het begin van de pandemie in totaal 1,14 miljoen besmettingen vastgesteld en ruim 41.000 mensen aan de gevolgen van Covid-19 overleden.
• De Belgische gezondheidsautoriteiten adviseren met klem altijd mondkapjes te dragen op kantoor, ook als er anderhalve meter afstand wordt gehouden en ook tijdens het bellen, meldt persbureau ANP. Volgens viroloog Steven Van Gucht worden tijdens het praten de meeste speekseldruppeltjes uitgestoten en hebben mondkapjes hun bescherming bewezen tegen mogelijke besmettingen. Verder raadt hij aan alleen te pauzeren en bij voorkeur buiten, omdat collega’s elkaar vaak besmetten tijdens een koffiepauze of de lunch.
• In navolging van onder meer Duitsland hebben ook Polen, België en Zweden besloten geen ouderen in te enten met het AstraZeneca-vaccin. Polen vaccineert er volgens Reuters alleen volwassenen tot zestig jaar mee en Zweden stelt de leeftijdsgrens bij 65, omdat er nog te weinig onderzoeksgegevens bekend zijn over de effectiviteit van het AstraZeneca-vaccin bij ouderen.
• In Engeland en Wales is het aantal alcoholgerelateerde doden in de eerste negen maanden van vorig jaar gestegen tot recordhoogte, meldt de BBC. Volgens gezondheidsexperts grijpen veel Britten naar de fles vanwege de stress en isolatie die ze krijgen door de lockdowns tegen het coronavirus. Uit cijfers van het nationale statistiekbureau blijkt dat er tussen januari en september 5.460 mensen stierven door alcoholmisbruik, een stijging van 16 procent vergeleken met dezelfde periode een jaar eerder.

‘Politie pakt derde verdachte op voor datalek GGD’

De politie heeft een derde verdachte gearresteerd in verband met de datadiefstal van de GGD. Het gaat om een 25-jarige man uit Amstelveen. Hij is dinsdag aangehouden, zo meldt de politie volgens persbureau ANP. Eerder werden twee mannen aangehouden omdat ze worden verdacht betrokken te zijn bij de diefstal van persoonsgegevens. Dat waren een 23-jarige man uit Alblasserdam en een 21-jarige jongen uit Heiloo. Politie verdenkt hen ervan privégegevens te hebben verhandeld. Beide mannen werkten op een callcenter van de GGD.

Vorige week maandag onthulde RTL Nieuws dat door een datalek bij de gezondheidsdienst miljoenen adresgegevens, telefoonnummers en burgerservicenummers zijn gestolen en illegaal verhandeld. Die persoonsgegevens waren afkomstig uit twee systemen waar de GGD data opslaat over op corona geteste Nederlanders en software voor het uitvoeren van bron- en contactonderzoek. De GGD kondigde vorige week aan de beveiliging van de systemen aan te scherpen. Dat leidt volgens de organisatie tot een vertraging van het doorgeven van testuitslagen.

Britse veteraan ‘Captain Tom’ overleden aan Covid-19

Tom Moore, beter bekend als de honderdjarige Britse veteraan Captain Tom, is overleden aan Covid-19. Zijn familie heeft dat dinsdagavond op Twitter bekendgemaakt. Vorig weekend werd bekend dat de man in het ziekenhuis was opgenomen met een coronabesmetting; volgens zijn familie had hij de afgelopen weken een longontsteking. Hij was daarom nog niet gevaccineerd tegen Covid-19.

Moore, die vroeg in de Tweede Wereldoorlog werd opgeroepen voor het Britse leger, werd in april vorig jaar bekend toen hij een sponsorloop organiseerde in zijn tuin. Tijdens de lockdown hoopte hij, om zijn honderdste verjaardag te markeren, duizend pond op te halen voor de NHS, de Britse nationale gezondheidsdienst. Zijn actie werd breed uitgemeten in landelijke en internationale media. Moore’s inspanningen - hij liep met een looprekje - werden drie weken lang gefilmd en via sociale media gedeeld. Op zijn verjaardag op 30 april stond de teller op zo’n dertig miljoen pond (33 miljoen euro).

Gezondheidsminister Matt Hancock noemt de honderdjarige in een officiële verklaring „een grote Britse held”. Volgens persbureau Reuters heeft koningin Elizabeth een persoonlijke boodschap naar de familie van Captain Tom gestuurd. Zij heeft Moore in juli geridderd.

Dit wordt verwacht op de persconferentie

Dinsdagavond om 19.00 uur houden demissionair premier Mark Rutte (VVD) en minister van Volksgezondheid Hugo de Jonge (CDA) een persconferentie over het coronabeleid. De volgende aanpassingen en verlengingen van coronamaatregelen worden verwacht:

• Demissionair minister voor Basis- en Voortgezet Onderwijs en Media Arie Slob (ChristenUnie) heeft dit weekend al toegezegd dat de basisscholen en kinderopvang vanaf maandag 8 februari weer opengaan. Het kabinet neemt daarmee het advies van het Outbreak Management Team over. Wanneer de middelbare scholen hun deuren weer mogen openen, zal waarschijnlijk nog niet bekend worden gemaakt.
• Verwacht wordt dat het kabinet bekendmaakt dat de avondklok na 9 februari niet meer van kracht zal zijn. De maatregel, die tot veel discussie leidde in Den Haag en tot maatschappelijke onvrede, ging op zaterdag 23 januari in. Bronnen melden maandag aan NRC dat vanaf 10 februari iedereen ook weer tussen 21.00 uur en 04.30 uur de straat op mag.
• Niet-essentiële winkels zijn sinds de lockdownmaatregelen in december werden aangescherpt gesloten. De verwachting is dat het kabinet bekend zal maken dat deze winkels vanaf 10 februari weer bestellingen mogen aannemen die klanten zelf kunnen afhalen bij de winkel.
• Voor musea, bioscopen en theaters verandert er naar verluidt niets. Verwacht wordt dat premier Rutte de maatregel tot sluiting zal verlengen tot 2 maart.

Pfizer verwacht voor 15 miljard dollar aan coronavaccins te verkopen

De Amerikaanse farmaceut Pfizer verwacht dit jaar fors meer omzet en winst te gaan boeken vanwege het coronavaccin dat het samen met BioNTech heeft ontwikkeld. Pfizer denkt dat het vaccin dit jaar zo’n 15 miljard dollar (ongeveer 12,5 miljard euro) aan omzet oplevert, meldde het bedrijf volgens The Financial Times dinsdag bij de presentatie van de kwartaalcijfers. Het zeer effectieve vaccin van Pfizer en BioNTech is het eerste dat werd goedgekeurd in de Verenigde Staten en de Europese Unie en is in Nederland gebruikt voor de eerste ronde inentingen.

In 2020 behaalde Pfizer nog een omzet van 41,9 miljard dollar (volgens de huidige wisselkoers zo’n 34,8 miljard euro), terwijl dat dit jaar naar verwachting rond de 60 miljard dollar (50 miljard euro) zal zijn. Ook de winst wordt hoger dan het bedrijf eerder had voorspeld. Bij de berekeningen gaat Pfizer uit van de contracten die al gesloten zijn, als er meer contracten bijkomen kunnen de opbrengsten nog verder oplopen.

De winst die overblijft na het aftrekken van de kosten voor onderzoek, productie en verkoop zal zo’n 25 tot 29 procent van de opbrengst bedragen, heeft Pfizer berekend. Daarvan is het deel van de winst dat naar BioNTech gaat al afgetrokken, maar er moet nog wel belasting over betaald worden. Pfizer en BioNTech hebben de kosten en de winst 50/50 verdeeld.

Pandem-2 moet EU beter voorbereiden op nieuwe pandemieën

Het RadboudUMC en het RIVM maken deel uit van een Europees project om EU-landen beter voor te bereiden op toekomstige pandemieën. In het zogeheten PANDEM 2-project worden onder meer trainingen ontwikkeld en IT-systemen, waarmee de EU een beter inzicht wil krijgen in noodzakelijke middelen zoals het aantal ziekenhuisbedden, persoonlijke beschermingsmiddelen en vaccins binnen de EU.

Volgens het Radboud UMC zijn nieuwe pandemieën onvermijdelijk „in het licht van verdere bevolkingsgroei, internationale vliegreizen en omgevingsfactoren die de kans vergroten dat ziekten van dieren op mensen overgaan.” Internist-infectioloog Chantal Bleeker van het ziekenhuis denkt dat er volop ruimte is om de respons op dergelijke nieuwe virusuitbraken te verbeteren: „Door middel van innovaties in technologie, opleiding, communicatie en grensoverschrijdende samenwerking zullen we in de toekomst slagvaardiger te werk kunnen gaan tegen pandemieën.”

Voor een betere reactie moet „de analyse van realtime-gegevens verbeterd worden, meer informatie tussen landen worden gedeeld en een gemeenschappelijk en consistent beleid worden doorgevoerd”. In het projectteam zitten, naast Nederlandse medewerkers van het RIVM en het Radboud UMC, EU-experts op het gebied van gezondheidszorg, veiligheid, defensie, microbiologie, communicatie, informatietechnologie en crisisbeheer.

3.592 nieuwe positieve tests gemeld bij RIVM

Bij het RIVM zijn in het afgelopen etmaal 3.592 nieuwe positieve coronatests gemeld. Dat zijn 324 meer nieuwe gevallen dan er op maandag werden geregistreerd, maar het aantal ligt wel onder het daggemiddelde van de afgelopen zeven dagen.

Van 83 mensen is in de afgelopen 24 uur bekend geworden dat zij zijn overleden aan de longziekte Covid-19. Dat betekent niet dat al deze mensen ook daadwerkelijk de afgelopen dag zijn overleden, omdat meldingen van sterfgevallen met vertraging bij het RIVM binnenkomen. Het aantal valt een stuk hoger uit dan maandag, toen nog 27 sterfgevallen werden gerapporteerd door het RIVM.

In de Nederlandse ziekenhuizen ligt deze dinsdag 1 coronapatiënt minder ten opzichte van maandag. Dat blijkt uit de cijfers van het Landelijk Coördinatiecentrum Patiënten Spreiding. Van de in totaal 2.269 Covid-patiënten liggen er deze dinsdag 629 op de intensive care, 10 minder dan gisteren.

Een vijfde minder besmettingen dan week eerder, Britse mutant rukt op

In de week van 27 januari tot en met 2 februari zijn 28.628 meldingen gedaan van een positieve coronatest bij het RIVM, een daling van 20 procent ten opzichte van de zeven dagen daarvoor. Dat blijkt uit de nieuwe weekcijfers van het RIVM die deze dinsdag zijn bekendgemaakt. Het RIVM schat op basis van modellering dat het in tweederde van de ruim 28.000 gevallen om de Britse variant van het coronavirus gaat. Een week geleden ging het volgens het RIVM nog om eenderde van de gevallen.

Het RIVM heeft meer tijd nodig om het daadwerkelijke besmettingscijfer van de Britse variant vast te stellen. Voor de week 18 tot en met 24 januari zijn de data nog niet compleet. Het percentage mensen met een positieve coronatestuitslag lag over de afgelopen zeven dagen op 11,4 procent, iets lager dan over de week daarvoor (11,7 procent).

Volgens het RIVM is de afname van het aantal meldingen het resultaat van de huidige lockdownmaatregelen die medio december zijn afgekondigd. Maar, zo zegt het instituut, de afname was veel groter geweest als de besmettelijkere Britse variant niet in Nederland was geconstateerd. Over het effect van de avondklok kan het RIVM op basis van de huidige cijfers nog niet veel zeggen.

The Lancet: Spoetnik-vaccin is veilig en extra optie in pandemie

Het wetenschappelijk tijdschrift The Lancet concludeert deze dinsdag in navolging van de Russische autoriteiten dat het Russische Spoetnik-vaccin 91,6 procent effectief is tegen Covid-19. Het vaccin is volgens The Lancet - op korte termijn - niet gevaarlijk voor degenen die het middel krijgen toegediend. De onderzoekers stellen dat het Spoetnik-vaccin zich kan meten met die van Pfizer/BioNTech en Moderna.

„De gerapporteerde resultaten zijn duidelijk en het wetenschappelijke principe van deze vaccinatie is aangetoond, wat betekent dat er een extra vaccin voorhanden is in de strijd tegen Covid-19”, lichten twee Britse hoogleraren Ian Jones en Polly Roy toe bij de studie. Wel waarschuwen de experts dat ze nog geen conclusies kunnen trekken over de effectiviteit op de lange termijn. Ook zijn er nog geen bewijzen dat het vaccin voldoende werkt tegen asymptomatische (klachtenvrije) besmettingen; de effectiviteit is uitsluitend gemeten bij symptomatische besmettingen.

Rusland is begonnen met een grootschalige vaccinatiecampagne van de eigen bevolking met het middel. Daarnaast vaccineren ook landen als Egypte, Nepal, Mexico en Argentinië ermee. Hongarije is tot dusver de enige lidstaat van de Europese Unie dat het vaccin heeft aangeschaft.

Het vaccin is goedgekeurd door het Russische medicijnagentschap. In januari deed de fabrikant een verzoek bij de Europese toezichthouder EMA om het middel te laten testen. Dat heeft de EMA nog niet gedaan, omdat de complete fase-3 resultaten van het onderzoek nog niet zijn gepubliceerd. Volgens de farmaceut zullen die binnenkort naar buiten komen. The Lancet heeft onderzoek gedaan op basis van de eerste resultaten van het fase-3 onderzoek.

Economie eurozone kromp vorig jaar met bijna 7 procent

De economie in de eurozonelanden is vorig jaar met 6,8 procent gekrompen. Dat blijkt dinsdag uit een voorlopige raming van Eurostat, het Europees bureau voor de statistiek. Eurostat wijt de economische teruggang aan de lockdownmaatregelen als gevolg van de coronacrisis. De cijfers zijn minder slecht dan vooraf was gevreesd.

In veel Europese landen werd in de afgelopen maanden een verscherpt coronabeleid ingevoerd vanwege oplopende aantallen besmettingen. In onder meer Nederland en Duitsland gingen niet-essentiële winkels dicht. Mede daardoor viel het bruto binnenlands product (bbp) van de eurozonelanden in het vierde kwartaal 0,7 procentpunt lager uit dan in het kwartaal daarvoor. Toch valt de economische krimp volgens analisten lager uit dan gedacht, vooral doordat bedrijven in de Europese grootmachten Frankrijk en Duitsland de lockdowns beter hebben doorstaan.

In het tweede kwartaal van 2020, het eerste volledige in de wereldwijde coronacrisis, kromp de economie in de eurozone met 11,7 procent ten opzichte van januari, februari en maart. Dat was de grootste daling sinds Eurostat de economische cijfers bijhoudt in 1995. In het derde kwartaal herstelde de economie zich, door een afname van het aantal besmettingen in veel landen.

De economie van de EU als geheel, dus inclusief de landen die nog niet de euro als betaalmiddel hebben, kromp volgens de eerste schatting met 6,4 procent. In het vierde kwartaal kwam de economische teruggang neer op 0,5 procentpunt ten opzichte van de drie maanden daarvoor.

Lees ook: IMF: herstel economie van eurozone wordt trager

Regering Curaçao verlengt coronamaatregelen met drie weken

De regering van Curaçao heeft de huidige maatregelen om verspreiding van het coronavirus in te dammen met drie weken verlengd. Dat meldt persbureau ANP dinsdag. Op het eiland geldt onder meer een avondklok van 23.00 uur tot 04.30 uur en is het verplicht een mondkapje te dragen in de openbare ruimte. De maatregelen zouden aanvankelijk vandaag aflopen.

Het aantal besmettingen is op Curaçao flink teruggebracht. Medio december telde het eiland nog een zevendaags gemiddelde van ruim honderd nieuwe besmettingen, in januari daalde dit naar onder de tien. Desondanks is de regering van premier Eugene Rhuggenaath bezorgd om de komst van nieuwe varianten van het virus, waaronder de Britse en Braziliaanse mutaties. „We moeten ons aan de regels blijven houden, om zo goed mogelijk voorbereid te zijn op welke variant dan ook”, aldus Rhuggenaath tegen ANP.

Curaçao heeft monsters van positieve coronatests naar Nederland gestuurd om te kijken of het in deze gevallen om de Britse dan wel Braziliaanse variant gaat. Het RIVM heeft daarover nog geen uitsluitsel gegeven. Op Aruba is de Britse variant wel al geconstateerd. Voor Curaçao geldt vanuit Nederland een oranje reisadvies, dat wil zeggen dat alleen noodzakelijke reizen worden aangeraden door het ministerie van Buitenlandse Zaken.

Verpleeghuis Purmerend mocht bezoekers weren na corona-uitbraak

Een verpleeghuis in Purmerend mocht bezoekers tijdelijk weren na een grootschalige uitbraak van het coronavirus onder bewoners en medewerkers. Dat oordeelt de rechtbank Noord-Holland in een kort geding dat was aangespannen door de familie van een van de bewoners. De rechter vindt dat het verpleeghuis, waarvan twee andere locaties wel open zijn gebleven, „maatwerk” heeft toegepast.

Een aantal dagen voor de jaarwisseling werd een grote virusuitbraak in het verpleeghuis geconstateerd. 45 van de 50 bewoners bleken besmet en ook 46 medewerkers testten positief. Ook de Britse variant van het coronavirus werd vastgesteld. Een dag na de uitbraak sloot het verpleeghuis de deuren voor bezoekers, waarbij het een uitzondering maakte voor naasten van bewoners die zich in de laatste levensfase bevonden. Acht bewoners zijn sindsdien aan Covid-19 overleden, een verpleger ligt nog op de IC.

Volgens de familieleden van een van de bewoonsters moet het verpleeghuis hun toegang verlenen zodat zij naar hun moeder kunnen. De contactbeperking zou in strijd zijn met het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. De rechter vindt echter dat het verpleeghuis een aantoonbare afweging heeft gemaakt tussen „enerzijds de veiligheid van bewoners, medewerkers en samenleving en anderzijds de kwaliteit van leven van bewoners”. Het gezondheidsrisico weegt volgens de rechtbank nu het zwaarst, waarmee de bezoekersstop kan worden gerechtvaardigd.

Europol waarschuwt voor vervalste negatieve coronatests

In Europa worden op internet, vliegvelden en stations vervalste negatieve coronavirus-testcertificaten aangeboden, waarschuwt het Europese politieagentschap Europol dinsdag. „Zolang reisbeperkingen van kracht blijven als gevolg van de coronapandemie is het zeer waarschijnlijk dat de productie en verkoop van valse testcertificaten zal toenemen”, aldus Europol. Volgens de politieorganisatie zijn fraudeurs door de huidige technologische middelen in staat om nagemaakte of vervalste documenten van „hoge kwaliteit te maken”.

Veel landen hebben een negatieve coronatestuitslag als voorwaarde gesteld voor inreizigers, om de verspreiding van het virus tegen te gaan. Bij Europol zijn inmiddels meerdere zaken bekend van criminelen of reizigers met een neppe negatieve test op zak. Op de Parijse luchthaven Charles de Gaulle werd een groep vervalsers opgepakt die probeerde de tests aan passagiers te verkopen. En eind vorig jaar hield de Spaanse nationale politie een fraudeur aan die zijn valse documenten voor 40 euro wilde doorverkopen. De vervalsers zouden gebruik maken van een mobiele applicatie, waarin de testresultaten handmatig konden worden aangepast.

Europol vraagt lidstaten van de EU relevante informatie over criminele activiteiten die te maken hebben met coronadocumenten of coronavaccins te delen. Ook Interpol waarschuwde eerder al voor criminele bendes die neptests of zelfs nepvaccins verkopen.

Europol Europol We’re #UnitedAgainstCoronavirus. But it seems criminals will do anything to exploit the pandemic: 😷fake PPE
💉fake vaccines
and now…
🧪fake negative test results. Out now: our latest update on counterfeit negative COVID-19 test certificates. https://t.co/HNl0ekF6Og 1 februari 2021 @ 11:09

Volgen

Tachtigduizend huis-aan-huistesten op Zuid-Afrikaanse variant in VK

In het Verenigd Koninkrijk wordt dinsdag een begin gemaakt met een grootschalige testoperatie in acht gebieden om de verspreiding van de Zuid-Afrikaanse variant van het coronavirus tegen te gaan. In totaal moeten bij huis-aan-huistesten in de gebieden zo’n tachtigduizend mensen worden getest, meldt de BBC.

Drie van de acht gebieden zijn in de hoofdstad Londen, de andere vijf zijn verdeeld over het land. Waarom deze gebieden zijn geselecteerd is niet bekendgemaakt. In het Verenigd Koninkrijk zijn tot nu toe 105 gevallen bekend van een besmetting met de Zuid-Afrikaanse mutatie, die een stuk besmettelijker wordt geacht dan de reguliere versie van het coronavirus. In tien gevallen ging het om een besmetting die niet was terug te leiden naar een reis naar Zuid-Afrika.

De Britse minister van Onderwijs Michelle Donelan noemde de situatie „zorgwekkend”. Ze roept mensen in de geselecteerde gebieden op om zoveel mogelijk binnen te blijven, en „twee keer na te denken” voordat ze naar buiten gaan. Naast de Zuid-Afrikaanse variant, is er ook een Britse mutatie van het virus die eveneens besmettelijker is. De meeste nieuwe besmettingsgevallen in het VK zijn met deze variant.

Huizenprijzen dalen
De Britse huizenprijzen zijn in januari voor het eerst in zeven maanden gedaald, meldt persbureau Reuters dinsdag. De prijzen voor woningen stegen na de eerste lockdown in het voorjaar van 2020, geholpen door uitstel van de aankoopbelasting op onroerend goed. De belasting was door de overheid voor huizen tot een waarde van 500.000 Britse pond (zo’n 567.000 euro) opgeschort, zodat mensen makkelijker op zoek konden naar een grotere woning, als reactie op de lockdownmaatregelen.

Volgens analisten zal de vraag op de Britse huizenmarkt de komende maanden verder afnemen als gevolg van de stijgende werkloosheid. Verwacht wordt dat daardoor de huizenprijzen gemiddeld met vijf procent zullen dalen. Britse media meldden eerder al dat minister van Financiën Rishi Sunak overweegt om de aankoopbelasting ook in 2021 op te schorten.

EU-landen bezorgd om levering Janssen-vaccin

Landen binnen de Europese Unie zijn bezorgd over de levering van het coronavaccin van farmaceut Janssen, dat onderdeel uitmaakt van het Amerikaanse bedrijf Johnson & Johnson. Dat meldde persbureau Bloomberg maandagavond. Het vaccin van Janssen wordt geproduceerd in twee fabrieken in Leiden, maar wordt voor een groot deel in de Verenigde Staten gebotteld. EU-lidstaten zijn bang dat de uitvoer van de vaccins door de VS zal worden geblokkeerd.

De Europese Unie heeft 200 miljoen doses van het Janssen-vaccin besteld, met een optie voor nog eenzelfde hoeveelheid. Volgens Johnson & Johnson kan het bedrijf voldoen aan de afgesproken leveringstermijnen voor 2021. EU-diplomaten zouden tijdens een briefing in Brussel hebben gevraagd of het bottelen van de vaccins niet ook in Europa kan gebeuren. Een EU-functionaris zou daarop hebben verwezen naar het contract met Johnson & Johnson, waarin verpakking van de vaccins in de VS een van de voorwaarden was.

Het middel van Janssen moet het vierde coronavaccin worden dat door het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA) wordt goedgekeurd voor gebruik op de Europese markt. Vorige week kwamen de eerste testresultaten van het vaccin naar buiten. Daaruit bleek dat het vaccin gemiddeld voor 66 procent beschermt tegen het coronavirus. Dat is een lager percentage dan de drie vaccins van Pfizer-BioNTech, Moderna en AstraZeneca, die eerder al door het EMA werden goedgekeurd. Het Janssen-vaccin zou wel maar een keer worden hoeven toegediend.

Invictus Games in Den Haag opnieuw uitgesteld

De Invictus Games 2020, die van 29 mei tot 5 juni dit jaar in Den Haag zouden worden gehouden, zijn opnieuw uitgesteld. Dat meldt de organisatie dinsdag op de website. Het evenement, waaraan militairen en veteranen deelnemen die gewond zijn geraakt tijdens het uitoefenen van hun ambt, werd in maart vorig jaar ook al uitgesteld vanwege de coronapandemie.

Volgens de organisatie missen de spelen hun doel als ze nu zouden worden gehouden. Het toernooi draait om het bespoedigen van het herstelproces van de deelnemers. De organisatie zegt na te hebben gedacht over een digitale editie van de Invictus Games, maar dit heeft niet de voorkeur.

InvictusGamesNL Invictus Games The Hague 2020 💛🖤 | The #InvictusGames The Hague 2020 presented by @Jaguar @LandRover, which was due to take place this year from May 29 to June 5, 2021, has been postponed. The full statement is available on our website. https://t.co/wO4d1DQDGi 2 februari 2021 @ 07:10

Volgen

FNV: duizenden medewerkers coronacallcenters onderbetaald

Duizenden medewerkers van coronacallcenters worden volgens vakbond FNV onderbetaald en bouwen geen pensioen op. Doordat het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) een groot deel van de aanbesteding van zo’n 200 miljoen euro voor de callcenters aan het bedrijf Teleperformance heeft gegeven, lopen de werknemers duizenden euro’s per jaar mis, meldt FNV dinsdag. De vakbond roept demissionair minister Hugo de Jonge (VWS, CDA) op om in te grijpen.

De callcenters zijn opgezet voor bron- en contactonderzoek, het inplannen van coronatesten en sinds kort ook vaccinaties. Volgens de FNV verdienen de medewerkers van Teleperformance bij die centers zo’n 7.400 euro per jaar (op basis van een 32-urige werkweek) minder dan hun collega’s van de ggd. Het zou gaan om een bruto uurloon onder de 10 euro. Ook krijgen de medewerkers volgens FNV plaspauzes niet vergoed en valt het loon vaak lager uit, omdat zij bij tijdelijke onbereikbaarheid (door bijvoorbeeld een internetstoring) niet krijgen doorbetaald.

In de Tweede Kamer werden vorig jaar al vragen gesteld over de werkomstandigheden bij Teleperformance. Minister de Jonge zei toen dat het ministerie niet met individuele bedrijven in gesprek zou gaan over arbeidsvoorwaarden en noemde dit „een zaak van werkgevers en werknemers”.

FNV-vicevoorzitter Tuur Elzinga noemt het „oneerlijk, gênant en onbeschoft” dat aan de medewerkers een „hongerloontje” wordt betaald. „Het is onbegrijpelijk dat de overheid haar eigen regels zo slecht naleeft. Het is een verdienmodel, waarin het ministerie de opdracht uitbesteedt aan de goedkoopste”, aldus Elzinga.

OMT-leden: lekken advies aan kabinet ondermijnt onze werkwijze

Dat adviezen van leden van het Outbreak Management Team (OMT) voortijdig worden gelekt aan het kabinet ondermijnt de werkwijze van het team. Dat zeggen leden Marc Bonten (Utrecht UMC), Cees Hartogh (Amsterdam UMC) en Andreas Voss (Radboud UMC) dinsdag in dagblad Trouw.

Zaterdag meldde de NOS dat basisscholen en kinderopvangcentra op 8 februari weer open zouden kunnen. Dat nieuws was gebaseerd op een OMT-verslag dat nog besproken moest worden met wetenschappers die voor het advies waren geraadpleegd. Het advies zou pas een dag later door het kabinet worden besproken in het Catshuisberaad. De Rijksrecherche onderzoekt wie verantwoordelijk is voor het lek.

Wetenschappers delen volgens Marc Bonten, hoogleraar medische microbiologie aan het UMC Utrecht, met enige regelmaat voorlopige resultaten met het OMT, zegt hij tegen Trouw. Dat doen ze omdat die belangrijk kunnen zijn voor de bestrijding van de coronapandemie, en op basis van vertrouwen. „Dat informatie een dag later op straat ligt ondermijnt dat vertrouwen. [...] Blijkbaar zijn de belangen zo groot dat de informatie al wordt doorgespeeld. Ik vind dat heel gevoelig.”

Ook Cees Hertogh, hoogleraar ouderengeneeskunde aan het Amsterdam UMC, is kritisch op het lek, dat volgens hem het draagvlak voor de coronamaatregelen ondermijnt. „Dit is niet goed voor het gezag van het OMT. Het is belangrijk dat het advies via de officiële weg beschikbaar komt.” Andreas Voss, arts-microbioloog en hoogleraar infectiepreventie aan het Radboudumc, noemt het „niet correct” dat politici al voor het Catshuisberaad aankondigden dat de scholen waarschijnlijk weer opengaan. Demissionair minister Wopke Hoekstra (Financiën, CDA) achtte die kans afgelopen vrijdag „zeer groot”.

Lees ook deze analyse: Kabinet kiest riskante strategie bij versoepeling maatregelen

26.500 medewerkers acute zorg kregen tweede coronaprik

Ziekenhuizen hebben 26.500 acute zorgmedewerkers voor de tweede keer gevaccineerd. Het gaat om personeel van de intensive care, spoedeisende hulp, ambulance en Covid-afdelingen. De tweede vaccinatieronde begon woensdag en duurt nog tot en met komende vrijdag, meldt het Landelijk Netwerk Acute Zorg (LNAZ) maandag. In de eerste ronde kregen ruim 40.000 medewerkers uit de acute zorg een prik, dus ruim 13.500 van hen moeten nog voor een tweede keer worden ingeënt.

Daarnaast hebben tot nu toe 7.000 huisartsen en medewerkers van huisartsenposten een eerste prik tegen het virus gehad. Deze week komen voor deze groep meer vaccins beschikbaar, aldus het LNAZ, en krijgen nog zo’n 8.000 van hen een (eerste) vaccinatie.

Vanwege een discrepantie tussen de vaccinatiecijfers van het ministerie van Volksgezondheid en die van de ziekenhuizen ontstond maandag verwarring. Diezelfde dag maakte het ministerie bekend dat 17.550 prikken dubbel waren geteld. De fout is inmiddels gecorrigeerd. Het nieuwe totaalcijfer is 343.881 prikken.

Ministerie herstelt dubbeltelling

Het ministerie van Volksgezondheid heeft in de cijfers over het aantal geplaatste vaccinaties 17.550 prikken dubbel geteld. Het ministerie heeft het totale aantal reeds uitgevoerde prikken zoals dat in het coronadashboard staat beschreven maandag naar beneden bijgesteld, tot 343.881.

Oorzaak van de dubbeltelling is volgens het ministerie dat de 17.550 vaccinaties zowel bij de telling van ziekenhuizen als bij de telling van verpleeghuizen waren meegenomen. Eerder op maandag had het Landelijk Netwerk Acute Zorg (LNAZ) al vraagtekens gezet bij de cijfers van het ministerie.

Voor het bijhouden van de vaccinatiegegevens is nog geen centraal registratiesysteem opgezet. Momenteel vraagt het ministerie de gegevens op bij de verschillende instanties die groepen mensen prikken. Hierdoor kunnen er vergissingen in de tellingen ontstaan. Op zondag sprong het totaal met bijna honderdduizend prikken omhoog, nadat een onderreportage werd hersteld.

Lees ook: Onduidelijkheid over aantal vaccinaties: er is mogelijk dubbel geteld, zegt het ministerie

Welkom in een nieuw blog

In dit blog houdt NRC dagelijks de nieuwste ontwikkelingen bij rondom de coronacrisis in binnen- en buitenland. Het belangrijkste nieuws van maandag 1 februari:

• Er kwamen in een etmaal 3.280 positieve coronatests bij, volgens het coronadashboard. Daarnaast werden er 27 nieuwe sterfgevallen door de gevolgen van het coronavirus geregistreerd.
• De helft van alle mensen die vanaf 26 januari besmet raakte met het coronavirus, kreeg de Britse variant. De Britse variant lijkt daarmee de ‘oorspronkelijke’ stam in te halen in Nederland.
• Vanaf volgende week woensdag komt er een einde aan de avondklok. Bronnen zeggen tegen NRC dat het vanaf dan weer is toegestaan om tussen 21.00 uur en 4.30 uur over straat te gaan.
• Voor het eerst in 47 jaar vindt Paaspop niet tijdens het paasweekend plaats. Het muziekfestival staat vanwege de coronamaatregelen nu gepland voor september.
• De staatsschuld is opgelopen met zo’n 43 miljard euro naar 279 miljard euro. Mede als gevolg van de coronacrisis lagen de uitgaven dit jaar 39 miljard euro hoger dan in 2019

Lees hier ook het hele blog van gisteren terug