Voor het eerst Braziliaanse coronavariant in Nederland aangetroffen

Een van de zogenoemde Braziliaanse varianten van het coronavirus is voor het eerst ook in Nederland gedetecteerd. Dat bevestigt het RIVM aan NRC. Het gaat om de P.2-variant die vooral in Rio de Janeiro circuleert. Er is ook een P.1-variant die in het noorden van Brazilië rond Manaus veel coronabesmettingen veroorzaakt, maar die is nog niet in Nederland gezien. De P.1-variant heeft drie zorgwekkende mutaties, de P.2-variant maar één.

De eerste gedetecteerde besmetting met de P.2-variant in Nederland deed zich voor in een zorginstelling in Noord-Brabant. De besmetting werd opgemerkt in de zogeheten Kiem-surveillance, waarbij wekelijks willekeurig virussen van een paar honderd positief geteste monsters afkomstig uit heel Nederland volledig genetisch in kaart worden gebracht. Het monster dateert van de tweede week van januari, en inmiddels is duidelijk dat diverse mensen besmet zijn. De GGD-Hart-voor-Brabant is een bron- en contactonderzoek gestart.

Besmettelijker door mutaties

De virusvarianten uit Brazilië bevatten mutaties die het coronavirus mogelijk besmettelijker maken. Dat geldt ook voor de varianten van het coronavirus die voor het eerst ontdekt werden in het Verenigd Koninkrijk en Zuid-Afrika, die respectievelijk al in december en januari voor het eerst in Nederland werden vastgesteld.

Beide Braziliaanse varianten bevatten net als de Zuid-Afrikaanse variant een mutatie die een verandering van één aminozuur in het spike-eiwit veroorzaakt, waardoor het virus sterker kan binden aan de receptor op de longcellen, waarlangs ze kunnen binnendringen. Het gaat om de zogeheten E484K-mutatie. Mogelijk vertaalt zich dat in een hogere besmettelijkheid van het virus. Ook zijn er zorgen dat vaccins minder goed werken tegen deze varianten, doordat ze door de verandering van de structuur minder goed herkenbaar zijn voor antistoffen. Op dit moment wordt dat nog in laboratoria verder uitgezocht.

Lees ook: Waar komen al die coronavarianten toch vandaan?

Omdat besmettelijker varianten zich sneller verspreiden, verwachten epidemiologen dat ze, eenmaal gevestigd in een land, snel de overhand zullen krijgen. De Britse variant veroorzaakt inmiddels in Nederland waarschijnlijk al zo’n twintig procent van alle besmettingen en verdringt in hoog tempo het oorspronkelijke virus. Net als in het Verenigd Koninkrijk lijkt deze nieuwe variant ook hier dus een stuk besmettelijker.

Volgens Het RIVM lag het reproductiegetal R voor het ‘oude' coronavirus op 8 januari op 0,89 maar lag die van de Britse variant op datzelfde moment op 1,27. Dat was nog voordat de avondklok als extra maatregel werd ingevoerd. Het effect daarvan kan pas achteraf worden gezien. In het Verenigd Koninkrijk daalt het aantal besmettingen sinds de eerste week van januari, na de invoering van de heel strenge lockdown.

Geïsoleerde uitbraken

De Zuid-Afrikaanse en Braziliaanse varianten hebben hier (nog) geen wijde verspreiding. Het gaat tot nu toe om geïsoleerde uitbraken en besmettingen. GGD Zuid Holland Zuid meldde begin deze week dat er een uitbraak van de Zuid-Afrikaanse variant is geweest bij een fysiotherapiepraktijk in Gorinchem. Achttien personeelsleden en cliënten zijn positief getest op corona. Van twee of drie van hen is vastgesteld dat het gaat om een besmetting met de Zuid-Afrikaanse variant. De GGD in samenwerking met het Erasmus MC in Rotterdam wil alle 350 personen die in contact zijn geweest met besmette mensen rond de praktijk speciaal gaan testen op de variant.

Het RIVM meldde dinsdag bij de bekendmaking van de weekcijfers dat de Zuid-Afrikaanse variant al veertien keer is gezien in Nederland. Dit weekend meldde ook België een grote uitbraak van deze variant; verspreid over drie zorginstellingen in Oostende zijn zeker vijftien besmettingen opgetreden.

De Braziliaanse varianten zijn nog vrij zeldzaam in Europa. Eind vorige week werd in Duitsland de eerste besmetting met de Braziliaanse P.1 coronavariant gedetecteerd. Het ging om een besmette reiziger die vanuit Brazilië in Frankfurt arriveerde. Ook in Denemarken, waar bijna alle positieve monsters gesequencet worden, is deze variant al gedetecteerd. In het Verenigd Koninkrijk werd eerder deze maand de P.2-variant opgemerkt, terwijl de P.1-variant daar nog niet gezien is.