Relschoppers worden berecht via snelrecht, dat heeft vaak nadelen

Al enkele dagen wordt ons land getroffen door een tweede epidemie: relschoppers en plunderingen. De afschuw hierover is groot en niet onterecht. Minister Grapperhaus van Justitie en Veiligheid (CDA) kondigde aan dat keihard wordt opgetreden, en dat de inzet is dat onvoorwaardelijke gevangenisstraffen worden opgelegd. Ook wordt er snelrecht toegepast – de eerste verdachten moeten vandaag voor rechtbanken in Amsterdam, Breda en Middelburg verschijnen.

Hoe verstandig is dat? Snelrecht houdt in dat de berechting van het misdrijf uiterlijk binnen zeventien dagen en achttien uur na aanhouding van de verdachte zal plaatsvinden. Dit past in een ‘lik op stuk’-beleid. Beoogd wordt in geval van geweld in de publieke ruimte of tegen politiefunctionarissen snel een justitiële reactie te geven. Daarmee hoopt de overheid gevoelens van maatschappelijke onrust en onveiligheid die zijn ontstaan te dempen.

Snelrecht heeft echter vaak nadelen. Psychologische rapportage is vanwege het korte tijdsbestek niet of nauwelijks mogelijk. Juist hieraan bestaat in dit soort situaties behoefte. Want hoe onbegrijpelijker de misdaad a prima vista is, des te groter de noodzaak meer kennis te verwerven omtrent de persoon van de verdachte.

Iedere verdachte – ook een relschopper – heeft recht op een eerlijk proces. Daaronder valt psychologisch inzicht in zijn persoon. Heel Nederland vraagt zich namelijk af wat hen heeft bewogen. Ook uit preventief oogpunt is het dienstig te weten te komen hoe relschoppers – vaak aangeduid als tuig, schorem en geteisem – tot hun misdaden zijn gekomen.

Lees ook: Relschoppers: wacht je ze op of spreek je ze aan?

Getuigen horen

Snelrecht is dus niet zonder meer goed recht of eerlijk recht. Een verdachte relschopper die een snelrechtprocedure aan zijn broek krijgt, kan overigens ter zitting om uitstel van behandeling van zijn zaak verzoeken. Dat staat gewoon in de wet. Iedere verdachte heeft recht op voldoende voorbereidingstijd van zijn verdediging. Niet zelden valt hieronder ook het horen van getuigen. Met name zal het horen van belastende getuigen, zoals politiefunctionarissen en/of medeverdachten, niet aan hem onthouden kunnen worden.

Vorige week nog is ons land door het Europees Hof voor de rechten van de mens wegens een schending van dit getuigenrecht door de Hoge Raad veroordeeld. Of minister Grapperhaus zich deze veroordeling heeft gerealiseerd valt niet te zeggen. Maar een getuigenverhoor kan gelet op deze veroordeling een snelrechtprocedure tot een wassen neus maken.