Bottle episodes : waar een kleine aflevering groot in kan zijn

Door de lockdown zijn onze levens kleiner geworden: we zien minder mensen en het aantal locaties waar we tijd doorbrengen is drastisch beperkt. Door de invoering van een avondklok krimpt de wereld nog iets meer. Fanatieke seriekijkers zullen misschien denken dat ze momenteel opgesloten zitten in een ‘bottle episode’ zonder einde.

Bottle episodes zijn de afleveringen die zich (grotendeels) op één locatie afspelen, met een beperkt aantal personages. Oorspronkelijk werden ze bedacht om kosten te besparen: door goedkope afleveringen met weinig actie en veel dialoog in te plannen, kon er meer geld naar ambitieuze verhalen later in het seizoen. Toen tv-seizoenen overwegend twintig of meer afleveringen hadden was het een must.

Ondanks de kleinere schaal behoren bottle episodes vaak tot de favorieten van kijkers en critici. Denk bijvoorbeeld aan de legendarische aflevering ‘Fly’ van drugsdrama Breaking Bad (hoofdpersonen Walt en Jesse jagen op een vlieg in een drugslab) of ‘The One Where No One’s Ready’ van Friends (de vriendengroep kleedt zich chic aan om naar een feest te gaan, maar ze komen maar niet weg uit het appartement). Of wat te denken van de essentiële Mad Men-aflevering ‘The Suitcase’, waarin Don en Peggy een reclame proberen te bedenken. De elegante machoman en de feministische klimmer komen hier nader tot elkaar.

Lees ook Deze monsterproducties kunnen we in 2021 verwachten

In de begintijd van tv-series was iedere aflevering een bottle episode - toneel met een camera erop. De term bottle episode raakte pas rond 2003 ingeburgerd nadat het werd toegevoegd aan het woordenboek van Merriam-Webster, maar werd al in de jaren zestig gebruikt. Leslie Stevens, een producent van The Outer Limits (1963), sprak van ‘bottle shows’ en „het uit fles halen van een aflevering, zoals een geest dat doet”. Daarbij doelde hij vooral op effectiviteit. Simpele afleveringen die snel gefilmd konden worden met een laag budget. Bij de science fiction-serie Star Trek maakte men in de eerste seizoenen onderscheid tussen afleveringen die zich op het ruimteschip Enterprise afspeelden en grotere afleveringen die op planeten plaatsvonden. De ‘ship shows’ waren een stuk goedkoper om te maken omdat er geen nieuwe sets nodig waren.

Geld is tegenwoordig niet de enige reden om een flessenaflevering te maken. Zeker sinds het begin van het gouden tv-tijdperk, dat ingeluid werd met kwaliteitsseries als The Sopranos en The Wire, hebben veel makers ook artistieke motieven. Door het plot ondergeschikt te maken krijgen zij de kans om hun personages echt uit te diepen en om een seizoen tegelijkertijd ademruimte te geven.

Ook bij ‘Fly’ ontstond de opzet uit geldgebrek maar het was tevens een kans voor Breaking Bad-showrunner Vince Gilligan om even op de rem te trappen. Tijdens een interview met The A.V. Club vertelde hij daarover: „Je moet de grote dramatische momenten vol met actie en geweld afwisselen met rustige momenten. Op die manier hebben de grotere afleveringen meer impact.”

Onverwachte kunstwerkjes

Door de coronacrisis worden tv- en filmmakers gedwongen om terug naar de tekentafel te gaan om kleinere afleveringen te schrijven. Massascènes vol met figuranten zijn in de anderhalvemetersamenleving geen realistische optie, net als het hoppen van locatie naar locatie (al verschillen de beperkingen per gebied, in Nieuw-Zeeland kan meer dan in Hollywood). Showrunners moeten kiezen tussen het uitstellen van opnames of het aanpassen van hun verhalen. Dat laatste hoeft niet negatief uit te pakken: niet alleen is er meer tijd om te schrijven, de nieuwe beperkingen kunnen ook onverwachte kunstwerkjes opleveren.

Een goed voorbeeld is de speciale aflevering ‘Trouble Don’t Last Always’ van Euphoria, een hyperactieve dramaserie over het leven van de ontspoorde tiener Rue. Het eerste seizoen zit vol met scènes van feestende jongeren. Flitsende montage en wilde camerabewegingen maakten het verhaal van het verslaafde hoofdpersonage Rue tot een flinke trip. De plannen voor een groots tweede seizoen moesten door corona de ijskast in.

Schrijver en regisseur Sam Levinson besloot om tijdens de lockdown twee specials te maken met de beperkte middelen die hij tot zijn beschikking had. De eerste werd in december uitgezonden en is op veel vlakken een typische bottle episode. Alles speelt zich af in een verlaten restaurant op kerstavond en van plotontwikkeling is geen sprake. Rue, gespeeld door Emmy-winnares Zendaya, heeft na het verbreken van haar relatie een terugval gehad en zit aan tafel met haar mentor Ali. De twee praten bijna een uur lang over het leven, vergeving en verslaving. Dankzij het uitstekende acteerwerk blijft iedere minuut van het gesprek boeiend. De aflevering bewijst dat de serie ook in een heel andere versnelling kan werken.

De tweede special, vanaf 25 januari te zien, speelt zich af op dezelfde dag en zal zich richten op Jules, de ex van Rue. Levinson kreeg tijdens de lockdown de smaak te pakken: hij maakte met Zendaya ook Malcolm & Marie. Deze film wordt al genoemd als belangrijke Oscarkandidaat.