Bullshitbingo bij Op1

Zondagmiddag liep ik rond met een dilemma. Of ik bij Op1 moest aanschuiven om mijn oproep tot een strengere lockdown extra onder de aandacht te brengen. Dat antwoord is normaal gezien makkelijk, ik schrijf immers niet als hobby maar om impact te hebben.

Het dilemma ontstond vanwege de andere gasten: Baudet en Van Haga van Forum voor Democratie. Aangezien die twee hebben besloten dat hun politieke agenda aan geloofwaardigheid wint wanneer ze het stevig onderbouwen met een heleboel onwaarheden, betekende hun aanwezigheid dat ik aan die talkshowtafel in een soort bullshitbingo terecht zou komen. Een spel waarbij er in een moordend tempo een mengelmoes van halve waarheden, irrelevante waarheden en regelrechte leugens wordt afgevuurd en ik er zoveel mogelijk uit de lucht moet meppen. Aan tafel merkte ik pas hoezeer ik me medeplichtig zou voelen aan elke onwaarheid die onweersproken zou blijven en elke kwaadaardigheid die onbesproken zou blijven.

Er waren nogal wat zwaarwegende argumenten om niet mee te doen: het optreden had een groot afbreukrisico, stevige kans op een afgang, schaamteloos bekvechten op nationale televisie, gegarandeerd modder op mijn nette jasje. Zeker twee dagen ben je bezig met de nasleep ervan en met een beetje pech zit je op een politiebureau melding te doen van een bedreiging of twee. De coronarisico’s van zo’n bijeenkomst met veel mensen zonder mondkapje, inclusief uitgebreide visagie, betekent dat ik de week erna niemand durf te zien.

Nog meer argumenten tegen: door mee te doen legitimeer ik zo’n gesprek. Het is een typisch gevalletje ‘false balance’, waar het rabiate feiten ontkennen van Baudet en Van Haga (coronamaatregelen zijn „ophef om niets”, er is geen oversterfte et cetera) veel tijd en aandacht zou krijgen, terwijl het tamelijk zeldzaam is in Nederland. Het mag dan invloedrijk lijken vanwege de over-representatie op sociale media en omdat de aanhangers luidruchtig op potten en pannen naast het Torentje gaan slaan op het moment dat Rutte daar de natie toespreekt. Hoe meer aandacht, hoe meer stemmen, hoe meer verwarring en twijfel.

Toch deed ik mee. Omdat ik denk dat die strenge lockdown echt noodzakelijk is en om tegelijkertijd tegenwicht te bieden aan de charlatans van dit land, die daar sowieso aan tafel zouden zitten. Dan maar een rondje door het riool zwemmen.

Ik dacht aan Sigrid Kaag. Ik denk de afgelopen weken eigenlijk best vaak aan Sigrid Kaag, wat zij zou doen, wat zij zou zeggen. In de documentaire die vorige week verscheen gaat het uitgebreid over haar dilemma om een internationale carrière op te geven en voor het lijsttrekkerschap van D66 te kiezen. Eén van de belangrijkste factoren waren haar eigen gevoel en de vraag of haar gezin slachtoffer zou worden van ‘de defamatie’ die plaatsvindt. In Kaags woorden: „Het is een totaal onbeschermde tak van sport met een ongekend niveau van gemeenheid en laagte.”

Nu zijn mijn rol en zichtbaarheid en verantwoordelijkheid onvergelijkbaar met die van een politiek leider in Den Haag, en toch leerde ik van die documentaire. Ten eerste: thuisblijven is altijd makkelijker. Kaag had ook in haar warme bad kunnen blijven en meer buiten de schijnwerpers. Toch deed ze dat niet, omdat ze een missie heeft, een boodschap, een overtuiging dat de dingen beter moeten en dat zij daar een verschil kan maken. Voor een ieder die daar net als zij last van heeft, is het een kerncompetentie om de trollen zo snel mogelijk te leren negeren. Dat clubje pannentrommelaars mag niet daadwerkelijk invloed krijgen op wie wat hardop durft te zeggen of te doen.

En dan nog een les van Kaag: wie iets wil bereiken moet met ideologische tegenstanders aan tafel. Wie mensenrechten wil verdedigen in Myanmar, zal op de thee moeten bij de oorlogsmisdadigers aldaar, zoals we Kaag zien doen in de documentaire. Wie een sterk Europa wil, zal met Orbán en Polen moeten leren omgaan. Wie in het kabinet voor de vluchtelingen in kamp Moria wil strijden, moet even slikken wanneer er maar honderd naar Nederland komen. Alles is een onderhandeling.

En als kiezer kun je straks maar één ding doen en dat is vertrouwen op de vechtlust en het morele kompas van de politiek leider.