Vrij zijn is… je eigen servies maken

Je kunt pottenbakken of je kunt het niet. En docent Joost den Ouden (41) kan het, bleek toen hij vier jaar geleden een cursus volgde omdat hij zijn eigen servies wilde maken. Er zijn mensen die zeggen dat pottenbakken een ontspannen activiteit is, maar dat is onzin, vindt Den Ouden, die op zijn zolderkamer in Soest boven een draaischijf zit gebogen. Keramiek maken is hard werken, zegt hij. Maar: ook ontzettend mooi. Binnen een paar seconden trekt hij een cilindervormige vaas uit een hompje klei. „Dit vind ik dus magic.”

Inmiddels pottenbakt hij tien uur per week. Van den Ouden heeft jarenlang in diverse sterrenrestaurants gewerkt en geeft nu les op een koksopleiding. Hij weet dat je tienduizend uren in een ambacht moet stoppen voordat je het beheerst. „Je wil niet op een verjaardag met iets komen aanzetten en dat iemand denkt: ‘Oh, weer een matig gemaakt vaasje.’”

Er zijn wel meer overeenkomsten met koken. Hij kneedt de klei alsof hij brood maakt, bakt het in een van zijn twee keramiekoventjes, en werkt met glazuurrecepturen die hij aanpast naar eigen inzicht. Zo experimenteert hij bijvoorbeeld met verbrand zeewier. In het begin probeerde hij pasteltinten uit, maar nu kiest hij voor natuurlijke kleuren. Zijn smaak is „ruiger” geworden naarmate hij beter werd, zegt hij, en wijst naar theepotten die niet helemaal gladgestreken zijn.

Pottenbakken is een kwestie van risico’s nemen, doceert hij. In de oven gaat het dan ook weleens mis. De klei krimpt te hard, het glazuur druipt wanneer het niet moet. „Een bekende uitspraak onder pottenbakkers is: ‘De meeste glazuren zijn aangelengd met de tranen van de keramist.’” Vandaar dat hij om het half uur door het gaatje van de gasoven in zijn tuin gluurt om te zien of het allemaal wel goed gaat.

Mislukt servies mogen zijn kinderen met een hamer in de tuin kapot slaan. Gelukt werk dat hij niet zelf wil houden, verkoopt hij onder de naam Studio Chamotte om break-even te draaien. Maar in opdracht dingen maken doet hij liever niet. „Ik maak alleen wat ik mooi vind.” Zijn vrouw mag nog wel om pastaborden vragen, maar híj bepaalt de kleuren.

Hij heeft laatst nog pasta gemaakt met de kinderen, stonden ze met een meterslang pastavel in hun handen, vertelt hij glunderend. We zitten inmiddels aan de keukentafel, drinken uit zijn zelfgemaakte kopjes en bewonderen zijn ‘buikige vaas’.

De vraag moet worden gesteld: wat vindt hij eigenlijk leuker, koken of pottenbakken? „Koken is mijn werk, en dat is ook gerelateerd aan stress en deadlines. Keramiek is echt mijn hobby”, zegt hij. Maar als hij een dinertje geeft, kan hij „beide passies” goed combineren. Onlangs kookte hij Japans voor vrienden, had-ie er natuurlijk wel bijpassend servies voor gemaakt.