VVD-programma onder druk van leden aangepast

De VVD heeft in haar verkiezingsprogramma een omstreden passage over de rechtsstaat herschreven, onder druk van haar leden. In de concepttekst, waarover discussie was ontstaan, werden voorstellen gedaan die de rol van de rechter inperkten. Ook wilde de VVD de toetsing van Nederlandse wetgeving aan internationale verdragen beperken.

Als aanleiding voor de voorstellen verwees de partij naar het Urgenda-arrest, waarbij de rechter bepaalde dat het kabinet meer moet doen om de uitstoot van broeikassen te verminderen. De VVD legde dat uit als rechterlijke ‘dwang’ om de politiek „andere keuzes te laten maken, terwijl de samenleving zich hier niet over heeft kunnen uitspreken”.

Onrust onder juristen

In de wetenschap en de rechtspleging was er onrust ontstaan over deze paragraaf in het VVD-verkiezingsprogramma. Christina Eckes, hoogleraar Europees Recht aan de Universiteit van Amsterdam, noemde het VVD-plan in een ingezonden stuk in NRC een „verontrustende en ook gevaarlijke stap van de landelijk grootste partij – een stap die de Nederlandse rechtsstaat verzwakt”. Ze maakte de vergelijking met landen als de Verenigde Staten, Hongarije en Turkije, waar regeringen de rechtsstaat ondermijnen. Ook Egbert Myjer, oud-rechter van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens, keerde zich tegen het VVD-plan.

Lees ook het commentaar van NRC over de rechtsstaatparagraaf in het VVD-programma

Dijkhoff herschreef paragraaf

De VVD besprak het verkiezingsprogramma afgelopen week in onlinedeelsessies met de leden. Die dienden zo’n duizend wijzigingsvoorstellen in. De meest omstreden paragrafen, waaronder die over de rechtsstaat, werden deze zaterdag besproken op de afrondende algemene ledenvergadering, die ook via een videoverbinding plaatsvond. Klaas Dijkhoff, voorzitter van de Tweede Kamerfractie, had de passage inmiddels herschreven. Toch werd daar zaterdag nogmaals uitvoerig over gediscussieerd en werd er gestemd over voorstellen om de tekst verder aan te passen. Uiteindelijk ging een meerderheid van de bijna zeshonderd ingelogde leden akkoord met de nieuwe tekst, die volgens Dijkhoff de rol van de rechter niet beperkt, maar juist versterkt. In de nieuwe tekst is er meer nadruk op gelegd dat de VVD de scheiding der machten, de trias politica, wil eerbiedigen.

Motie tegen GroenLinks

Op de ledenvergadering werd er ook gestemd over een motie om GroenLinks op voorhand uit te sluiten als regeringspartner. Een aantal leden vindt dat de partij zich diskwalificeert voor samenwerking met de VVD door de plaatsing van Kauthar Bouchallikht op de kandidatenlijst voor de Tweede Kamer. Zij was vicevoorzitter van een islamitische jongerenorganisatie die in verband wordt gebracht met de Moslimbroederschap. Ook maakte ze deze week excuses omdat er een foto van haar was opgedoken op een demonstratie in 2014 waar ook hakenkruizen te zien waren.

VVD-leider Rutte zei tijdens de onlineledenvergadering dat hij de zorgen bij de leden begrijpt, maar het toch niet verstandig vindt om GroenLinks op voorhand als regeringspartner uit te sluiten. Dat „past niet bij de crisis waar Nederland in zit en wat men van de VVD verwacht”, zei hij. Driekwart van de ingelogde leden was het met hem eens en stemde tegen de motie.

Lees hier het opiniestuk waarin oud-burgemeester Paul Scholten (VVD) in 2018 voor het eerst het idee voor een ‘preferendum’ opperde

Leden willen geen preferendum

Een passage die van de leden wel helemaal uit het verkiezingsprogramma moest verdwijnen is het voorstel om een ‘preferendum’ in te voeren. Daarbij zouden burgers zich vooraf mogen uitspreken over een wetsvoorstel. Een nipte meerderheid van de ingelogde VVD-leden stemde voor een motie om dit plan te schrappen. Partijvoorzitter Christianne van der Wal deed nog een poging om het plan te redden, door het woord ‘preferendum’ in de tekst te vervangen door ‘burgerconsultatie’, maar de leden lieten zich niet vermurwen.