Nú is de kans CO2-neutraal te worden

Het baanbrekende Klimaatakkoord van Parijs werd vijf jaar geleden aangenomen, ondertussen krijgt een veelbelovende beweging voor CO₂-neutraliteit vorm. Nog voor de volgende maand zullen landen die meer dan 65 procent van de schadelijke broeikasgassen en meer dan 70 procent van de wereldeconomie vertegenwoordigen, zich eraan verbonden hebben om tegen 2050 klimaatneutraal te zijn.

Maar tegelijkertijd verslechteren de belangrijkste klimaatindicatoren. Hoewel de Covid-19-pandemie de uitstoot tijdelijk heeft teruggedrongen, bereiken koolstofdioxideniveaus nog steeds recordhoogten – en blijven ze stijgen. De afgelopen tien jaar waren de warmste jaren ooit geregistreerd: in oktober was Arctisch zee-ijs het kleinste in omvang ooit en bosbranden, overstromingen, droogtes en stormen zijn steeds meer het nieuwe normaal. Biodiversiteit stort in, woestijnen breiden zich uit, oceanen warmen op en zitten vol plastic afval. De wetenschap zegt dat als we de fossiele brandstofproductie tussen nu en 2030 niet met 6 procent per jaar verminderen, de situatie nog slechter zal worden. In plaats daarvan stevent de wereld af op een jaarlijkse stijging van 2 procent.

Nog meer ambitie en inspanningen

Economisch herstel na de pandemie biedt ons een onverwachte maar belangrijke kans om klimaatverandering aan te pakken, ons milieu wereldwijd te herstellen, economieën te hervormen en onze toekomst opnieuw vorm te geven. Dit is wat we moeten doen.

Ten eerste moeten we voor 2050 een echte wereldwijde coalitie voor CO₂-neutraliteit opbouwen.

De Europese Unie heeft zich gecommitteerd dit te doen. Net zoals het Verenigd Koninkrijk, Japan, Zuid-Korea en meer dan 110 landen. Dat geldt ook voor de volgende regering van de Verenigde Staten. China heeft laten weten dat het vóór 2060 klimaatneutraal wil zijn.

Lees ook: Een ‘groen herstel’ na corona kent veel valkuilen

Elk land, elke stad, elke financiële instelling en elk bedrijf moet plannen voor nul-uitstoot aannemen – en nu handelen om dat doel te bereiken. Dat betekent dat de wereldwijde uitstoot voor 2030 met 45 procent moet worden verminderd vergeleken met 2010. In de aanloop naar de VN-klimaatconferentie in Glasgow in november volgend jaar, zijn regeringen volgens het Parijsakkoord verplicht om elke vijf jaar nog ambitieuzer te zijn en sterkere inspanningen te leveren, beter bekend als Nationaal Bepaalde Bijdragen. Die bijdragen moeten de ware ambitie voor CO₂-neutraliteit weergeven.

Technologie staat aan onze kant. Het kost simpelweg meer om de meeste van de huidige steenkoolcentrales te laten draaien dan om vanaf nul nieuwe duurzame centrales te bouwen. Economisch onderzoek bevestigt dat dit de juiste weg is. Volgens de Internationale Arbeidsorganisatie zal de transitie naar schone energie, ondanks onvermijdelijk banenverlies, tegen 2030 netto 18 miljoen nieuwe banen opleveren. Maar we moeten de menselijke kosten van het CO₂-vrij maken van onze samenleving erkennen en werknemers ondersteunen met sociale bescherming, omscholing en bijscholing zodat de overgang rechtvaardig is.

Vervuiler moet betalen

Ten tweede moeten we wereldwijde financiering afstemmen op het Parijsakkoord en de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen (SDG’s), de mondiale blauwdruk voor een betere toekomst.

Het is tijd om een prijs op CO₂ te zetten; om subsidies en financiering voor fossiele brandstoffen stop te zetten; om de bouw van nieuwe steenkoolcentrales tegen te houden; om de belastingdruk te verschuiven van inkomen naar CO₂, van belastingbetaler naar vervuiler; om communicatie over klimaatgerelateerde financiële risico’s te verplichten; en om de doelstelling van CO₂-neutraliteit te integreren in elke economische en fiscale besluitvorming. Banken moeten hun kredietverlening afstemmen op de nuluitstootdoelstelling, en vermogensbezitters en -beheerders moeten hun portefeuilles CO₂-vrij maken.

Lees ook: Groen herstel? Nederland heeft weinig haast

Ten derde moeten we een doorbraak forceren rond hervorming en veerkracht om diegenen te helpen die de ernstige gevolgen van klimaatverandering al ondervinden.

Dat gebeurt vandaag niet genoeg: hervorming vertegenwoordigt slechts 20 procent van de klimaatfinanciering. Dat belemmert onze inspanningen om het risico op rampen te verminderen. Het is ook niet slim; elke dollar die in hervormingsmaatregelen wordt geïnvesteerd, zou bijna vier dollar winst kunnen opleveren. Hervorming en veerkracht zijn vooral dringend voor kleine eilandstaten in ontwikkeling, waarvoor klimaatverandering levensbedreigend is.

Natuur als bondgenoot

Volgend jaar hebben we kansrijke mogelijkheden om de noodsituatie van onze planeet aan te pakken, via grote conferenties van de Verenigde Naties en andere inspanningen op het gebied van biodiversiteit, oceanen, transport, energie, steden en voedselsystemen. Een van onze beste bondgenoten is de natuur zelf: op de natuur gebaseerde oplossingen zijn goed voor een derde van de netto reductie van broeikasgasemissies die nodig is om de doelstellingen van Parijsakkoord te halen. Kennis van inheemse volkeren kan helpen om de weg te wijzen. En bij het bedenken van strategieën voor milieubescherming en een groene economie hebben we meer vrouwelijke besluitvormers rond de tafel nodig.

Covid-19 en klimaat hebben ons op een drempel gebracht. We kunnen niet teruggaan naar het oude normaal van ongelijkheid en kwetsbaarheid; in plaats daarvan moeten we overstappen naar een veiliger, duurzamer pad. Dit is een complexe beleidstest en een dringende morele test. Nu onze beslissingen de koers voor de komende decennia bepalen, moeten we van economisch herstel na de pandemie en klimaatactie twee kanten van dezelfde medaille maken.