Lezers knutselden met de krant

„Weet u wel hoe leuk het is om iets vrolijks te maken van deprimerend nieuws?” Dat schrijft Elsbeth Gerlagh, een van de bijna honderd deelnemers aan de jubileumprijsvraag die NRC op 24 september uitschreef ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan.

Maak van de krant een kunstwerk, vroeg de redactie, en verbeeld daarbij de toekomst van de krant. Op een handvol uitzonderingen na zijn de inzenders losjes omgesprongen met het opgedragen thema, constateerde de jury.

De nodige lezers grepen de prijsvraag aan om het gebrék aan toekomst voor de papieren krant te verbeelden. Maria C. Brouwer maakte bijvoorbeeld een „overlijdensportret” van de krant met de techniek van de oude Egyptenaren: een tablet van bijenwas, hars en papier waarin ze de initialen van de krant aanbracht. Ook Mieke van den Hende gebruikte een oud-Egyptische techniek om van de papieren krant een relikwie te maken: ze bedekte de jubileumkrant met 22-karaats bladgoud en verpakte die in een fraaie koffer.

Diverse lezers maakten van gestapelde kranten een monument. Niemand pakte dat rigoureuzer aan dan Femke van Dam. Zij stapelde kranten tot een indrukwekkende piramide. Daarvoor gebruikte ze ruim 15.000 kranten, de hoeveelheid kranten die een NRC-abonnee van het eerste uur in een halve eeuw tijd uit de brievenbus haalde.

Andere deelnemers gebruikten de papieren krant als grondstof voor grafkisten, bouwstenen, toiletpapier en, hoe kan het anders, als verpakkingsmateriaal voor vis. Dat laatste deed bijvoorbeeld Bert Jans. Hij fotografeerde de vettige huid van een handvol makrelen op een voorpagina van NRC. In zijn toelichting betreurt Jans het verdwijnen van de papieren krant (en daarna volgens hem ook het papieren boek). Jans is dankbaar, schrijft hij, in zijn tijd geleefd te hebben. „Dat klinkt een beetje ouwelulachtig, maar dat geeft niet. Ik ben ook een oude lul. Maar ik heb wel geleerd, dat wat op een gegeven moment verdwijnt, dan pas zijn waarde krijgt. En gemist wordt.”

Vrij werk

Het merendeel van de deelnemers stuurde vrij werk in, gemaakt van krantenpapier. Sculpturen van papier-maché of stukjes krant, schilderingen met de krant als ondergrond, collages van krantenfoto’s, gedichten geknipt van krantenkoppen enzovoorts. Sommige werken onderstreepten het belang van de persvrijheid, andere vertolken gevoelens van vrijheid, positiviteit en plezier.

De voorliefde voor analoge kunstwerken bleek groot; het aantal digitale inzendingen bleef beperkt tot twee video’s en twee animaties.

Net als de inzenders besloot de jury om niet al te streng om te gaan met het opgedragen thema. Om recht te doen aan de diversiteit en de hoge kwaliteit zijn na lang en stevig discussiëren uiteindelijk drie inzendingen bekroond.

De winnaars krijgen een uitnodiging voor een rondleiding door het nieuwe collectiegebouw van Museum Boijmans Van Beuningen dat volgend jaar wordt geopend. Ook ontvangen ze een exemplaar van Het geheim van Marten Toonder, het boek waarin Toonder-biograaf Wim Hazeu op zoek gaat naar de creatieve bronnen van de striptekenaar.